Dat het belangrijk is voor merken om hun producten prominent in beeld te krijgen, blijkt wel uit het feit dat BMW er bij de herstart van de James Bond-filmreeks in 1995 omgerekend 100 miljoen euro voor over had om de fictieve geheimagent gedurende drie films in een auto van het merk te zien.
Zes jaar later sloot Ford, toen eigenaar van Aston Martin, een deal voor zo'n 150 miljoen euro om James Bond terug achter het stuur van een Aston te krijgen. Het merk is sinds 2002 onafgebroken in de films te zien geweest.
'Lotus Esprit is ook iconisch'
"De Aston Martin DB5 is een belangrijke filmauto, omdat dit het eerste voertuig was dat echt een belangrijke rol speelde", zegt Ronald A. Kooyman, managing director van het Louwman Museum, dat een van de vier gebouwde filmauto’s in de collectie heeft.
"Er zijn vier auto's gebouwd waarvan er drie zijn overgebleven. Twee zijn er ingezet voor de film, maar deze waren niet of nauwelijks voorzien van gadgets. De twee andere waren demonstratieauto's voor promotie doeleinden en dus met alle extra voorzieningen. Onze DB5, die zo goed als zeker ook een rol in de film heeft gespeeld, heeft de meeste gadgets".
Wat James Bond-auto’s betreft is er een eervolle vermelding voor de legendarische Lotus Esprit S1 uit The Spy Who Loved Me. Van zichzelf al een tijdloze schoonheid, maar het feit dat de auto kon transformeren tot onderzeeër sprak in 1977 tot de verbeelding. "De Lotus is ook iconisch, maar haalt het wat ons betreft niet bij de DB5", aldus Kooyman.
De Aston Martin is eveneens met afstand de meest populaire auto in de collectie van het museum. "Al onze auto's staan online, dus we kunnen precies zien hoeveel mensen naar welke auto kijken. De DB5 is de meest gezochte. Ook in het museum kunnen we de bezoekers volgen en bij de Aston Martin is het altijd het drukst. Mensen zijn ook echt teleurgesteld als de auto uitgeleend is."
Indruk gemaakt
Bij filmmaker Martin Koolhoven, bekend van Oorlogswinter en Brimstone, staan naast de Aston Martin DB5 ook een flink aantal Amerikaanse modellen op het netvlies als filmauto’s die indruk hebben gemaakt.
"Ik denk dan bijvoorbeeld aan de DeLorean die tevens tijdmachine is in Back to the Future, de legendarische V8 Interceptor (een Ford Falcon) uit de eerste twee Mad Max-films, de witte Dodge Challenge uit de existentialistische race-film Vanishing Point, de Aston Martin uit Goldfinger, de Ferrari in Ferris Bueller's Day Off, de Ford Mustang in Bullitt, of de Volkswagen Kever in de Herbie-films."
De Dodge werd later ook gebruikt door regisseur Quentin Tarantino in Death Proof uit 2007. De bekendste Nederlandse filmauto is wat Koolhoven betreft de roze Chevrolet uit de Flodder-films.
Mustang als filmauto vooral bekend van Bullitt
In de film Bullitt uit 1968 maakte acteur Steve McQueen zich samen met stuntmannen Carey Loftin en Loren Janes onsterfelijk in een Mustang GT Fastback met de beroemde achtervolgingsscène door de straten van San Francisco.
Ford levert dan ook sinds 2001 speciale Bullitt-versies van de Mustang. De meest recente uitvoering werd begin dit jaar gepresenteerd. Ford levert de Bullitt in de kenmerkende (film)kleur Dark Highland Green. De schakelpook is net als de filmauto voorzien van een witte biljartbal.
"Natuurlijk is het model en vaak ook de kleur van belang, maar wat vooral belangrijk is, is dat de auto een cruciale rol speelt in memorabele scenes. In Back to the Future is de DeLorean cruciaal voor de plot, in de Herbie-films is hij zelfs onvervangbaar en in Vanishing Point gaat de auto uiteindelijk als een typisch Amerikaans symbool voor vrijheid staan. De Mustang in Bullitt wordt vooral herinnerd door de geweldige achtervolgingsscène," aldus Koolhoven.
Speciaal ontworpen versie voor remake
De Mustang is ook bekend uit de film Gone in 60 Seconds. In het origineel uit 1974 werd een auto uit 1971 ingezet, terwijl in de remake uit 2000 een speciaal ontworpen versie van de Shelby Mustang GT500 schitterde.
De diefstal van een Ford Mustang Mach 1 uit 1969 vormt voor voormalig huurmoordenaar John Wick, in de gelijknamige film uit 2014 gespeeld door Keanu Reeves, de aanleiding om op moordtocht te gaan. In deel twee uit 2017 is de Mustang opnieuw te zien.
Ondanks de optredens in verschillende films zou Kooyman niet overwegen een Mustang als filmauto in de museumcollectie op te nemen. "In tegenstelling tot vroeger worden er nu zoveel films uitgebracht dat de aandacht versnipperd raakt. Een auto die een prominente rol speelt, is daarom maar bij een bepaalde groep bekend. Dit in tegenstelling tot de DB5."
Fast and the Furious
De jongere kijker zal zich vermoedelijk meer identificeren met de keur aan aangepaste Japanse sportwagens uit The Fast and the Furious-reeks, variërend van een Nissan R34 Skyline GT-R tot aan Mitsubishi Lancer Evo-modellen.
Een ander terugkerend model is de Dodge Charger R/T uit 1970 van de hoofdpersoon Dominic Toretto, gespeeld door de acteur Vin Diesel.
Het model werd in 1966 gepresenteerd en was tot aan 1978 als tweedeurscoupé in productie. Tussen 1981 en 1987 was de naam in gebruik voor een kleinere coupé, waarna deze in 2006 overging op een vierdeurs sedan.
De Dodge Charger R/T begon zijn filmcarrière met de originele Fast and the Furious-film uit 2001, toen met zogenaamd 900 pk. In de achtste en meest recente film, The Fate of the Furious uit 2017, was de Charger als ijsracer nauwelijks nog herkenbaar in beeld.
De Dodge Charger is ook bekend van de televisieserie The Dukes of Hazzard. In die serie, waarin een knaloranje exemplaar gebruikt wordt, gaat de auto door het leven als The General Lee.
Dik Amerikaans
De DeLorean DMC-12 uit de Back to the Future-films is een voor de hand liggende kandidaat in een dergelijk overzicht. Van de auto zijn tussen 1981 en 1983 ongeveer 8.500 exemplaren geproduceerd. De naamgever van de auto, Jon DeLorean, was dan wel een Amerikaan, het ontwerp was Italiaans, terwijl de motor een Frans-Zweedse V6 was.
De DMC-12 staat in het Louwman Museum, maar niet vanwege zijn rol in de drie Back to the Future-films. "De DeLorean hebben we staan, omdat hij bijzonder is vanwege zijn roestvrijstalen carrosserie. Maar bezoekers herkennen de auto weldegelijk als die uit de film", zegt Kooyman.
De ultieme dikke Amerikaanse slee is de Cadillac Eldorado uit 1959 die de basis vormt voor de Ecto-1 uit de Ghostbusters -films. De Ecto-1 was een Cadillac Miller-Meteor ambulance, om precies te zijn, en was in zowel deel één als twee te zien. In het derde deel uit 2016 deed een Cadillac Brougham lijkwagen uit 1989 dienst als filmauto.
De Gigahorse uit Mad Max: Fury Road was eveneens gebaseerd op een Cadillac Eldorado uit 1959, maar dan met nog meer aanpassingen. Eigenlijk is alleen het front nog als Cadillac te herkennen. De cabine van het voertuig wordt gevormd door twee op elkaar gestapelde Eldorado koetsen.
Dichter bij huis
Een oer-Amerikaanse filmauto bekend van het witte doek in Nederland is zonder twijfel de Chevrolet Caprice Convertible uit 1973. Het 5,6 meter lange roze landjacht schitterde in de Flodder-films. In de gelijknamige televisieserie was zowel een Impala uit de jaren zeventig als een Caprice zien.
Meer indruk maakte de Citroën CX. Of beter gezegd, de scène waarin deze auto te zien was. Daarin vergrijpt de buurman zich aan Kees Flodder, een rol van Tatjana Simic. De rest is geschiedenis.
Het is verleidelijk om de keur aan fraaie sedans uit de film Ronin uit 1998 in dit overzicht op te nemen, de Audi S8 uit datzelfde jaar in het bijzonder. De achtervolgingsscènes uit de film passen in het rijtje van Bullitt en The French Connection. Voor deze keer valt de keuze echter op de Peugeot uit de Taxi-reeks.
De modale sedan van het Franse merk werd in de verschillende vervolgdelen van steeds heftiger spoilerwerk voorzien. In de eerste drie films werd een 406 gebruikt, in delen vier en vijf is een heftig verbouwde Peugeot 407 te zien.
De eerst volgende bioscoopfilm waarin een auto een prominente rol speelt, is Bumblebee. In deze film uit de Transformers-reeks staat het verhaal van de in een autobot transformerende Volkswagen Kever centraal. De film draait vanaf 20 december in de bioscoop.
Noch de Taxi-films, noch de Transformer-reeks kon op veel enthousiasme van critici rekenen. Daardoor hebben de gebruikte auto's zich nog niet in het collectieve geheugen genesteld. Dat is volgens Koolhoven wel te verklaren.
"Wat vooral nodig is voor de geboorte van een iconische filmauto is een goed scenario. Vooruit, een goede regisseur helpt."