De hadj als moment van reflectie: waarom zijn we niet kritischer op Saudi-Arabië?

De afgelopen jaren heb ik mij veelvuldig ingezet om een ander geluid te laten horen in een (zeer) verrechtst publiek en politiek debat. In dit debat heb ik bewust gekozen voor een positie waarin ik het op basis van inhoud altijd op wil nemen voor gemarginaliseerde en gedemoniseerde minderheidsgroepen.

Kritiek die ik op de gemarginaliseerde minderheidsgroepen had, gaf ik bewust altijd achter de schermen en tijdens offline-evenementen, want ik wilde de mainstream-richting (zowel links als rechts) geen stokken geven om die gemeenschappen nog meer en harder te slaan. Het is namelijk al sinds 2000 prijsschieten op degenen die zwart, bruin of moslim(a) zijn. Ik denk dat veel mensen onderschatten wat de verantwoordelijkheid is die je draagt wanneer mensen jou als vertegenwoordiger van een hele cultureel-etnische of geloofsgroep zien. Het is voor mij continu een zoektocht naar de wijze waarop ik iets ga overbrengen aangaande gevoelige onderwerpen.

Saudi-Arabië is een van die gevoelige onderwerpen, want elk jaar gaan er zo'n twee tot drie miljoen moslims op bedevaart (hadj) naar Mekka om tijdens de eerste tien nachten (Laylal Ashara) in de twaalfde maand (Dhu'l-Hijjah) van de islamitische maankalender, aan een van de vijf zuilen van de islam te voldoen.

Afgelopen maandag was het de negende en meest heilige dag (Yawm Arafah) tijdens de Dhu'l-Hijjah. Deze belangrijkste dag van de bedevaart staat symbool voor boetedoening (berouw) en vergeving. De dag na Yawm Arafah is altijd het begin van het offerfeest (Eid Al-Adha), de viering waarin het delen met je medemens centraal staat.

Zelfreflectie

Hoewel de jaarlijks terugkerende hadj een spirituele plicht is voor de individuele gelovige, zou het in een digitaal en geglobaliseerd tijdperk als het onze ook een moment van zelfreflectie voor de wereldwijde diverse islamitische gemeenschappen als groep moeten zijn. Hoe kijken wij naar onszelf, de ander en vooral ook naar het land dat twee (Mekka en Medina) van de drie (Jeruzalem) meest heilige steden van de islam herbergt? Het land ook dat door velen als 'poortwachter en normbepaler' van het geloof wordt gezien.

Wat ik zie, bevalt mij echter niet: het uitbuiten van de hadj, vrouwenonderdrukking, het schenden van mensenrechten van activisten en journalisten, 'moderne' vormen van slavernij waarbij buitenlandse werknemers onmenselijk behandeld worden, het wereldwijd financieren van terroristische groeperingen, het ondermijnen van emancipatiebewegingen in de islamitische wereld, geopolitieke oorlogsvoering waar de islamitische wereld zelf slachtoffer van is en sinds een paar jaar hoofdverantwoordelijk voor de situatie in Jemen.

Jemen, waar momenteel 2,2 miljoen kinderen ondervoed zijn, van wie 80 procent zelfs ernstig ondervoed. Het land waar elke 10 minuten een kind jonger dan 5 jaar sterft en waar meer dan 22 miljoen mensen dringend humanitaire hulp nodig hebben.

Waarom tolereren we dit eigenlijk als islamitische gemeenschappen? Waarom verzetten we ons hier niet tegen? Waarom dragen we financieel bij aan al deze vormen van mensonterend gedrag? Waarom zijn we voor het boycotten van producten en diensten vanuit Israël, maar weigeren we Saudi-Arabië aan te pakken? Waarom weigeren we niet massaal om, al is het een jaar, niet op bedevaart te gaan als statement naar de 'poortwachters' van de islam?

Ik weet dat dit artikel waarschijnlijk veel mensen boos of verontwaardigd gaat maken, maar het is voor mij enkel een middel van zelfreflectie en een manier om het zelfkritisch en zelfreinigend vermogen binnen de islamitische gemeenschappen aan te jagen, want een rechtvaardige en gelijkwaardige wereld begint bij onszelf.

Lees ook: Nieuwe trend: de hadj-selfie bij de Kaäba

Aan de lijst met rituelen tijdens de jaarlijkse islamitische pelgrimstocht naar Mekka, de hadj, is in de afgelopen jaren nog een nieuwe handeling toegevoegd: het maken van een selfie. Liefst met de Kaäba op de achtergrond.