Direct naar artikelinhoud
ReportageWietolie

Een dag op pad met de Robin Hood van de cannabis

Weinigen worden blij van een dagvaarding, maar voor Rinus Beintema komt een droom uit. Wordt zijn wietolie eindelijk legaal?

Het wietlab van Rinus Beintema.Beeld Niels Blekemolen

Vanochtend viel-ie op de mat, zegt Rinus Beintema opgewekt, terwijl hij de envelop openvouwt met het politielogo erop. Eindelijk, de brief waar hij al jaren op wacht, die het begin moet zijn van zijn juridische strijd om het cannabisbeleid open te breken. ‘Ik wil het plantje vrij krijgen.’

In het kantoortje van de Social Club Leeuwarden, gelegen aan een industrieterrein aan de rand van de stad, strijkt Beintema (51) over zijn lange grijze baard. Vanuit hier runt hij stichting Suver Nuver, waarvan 11 duizend mensen lid zijn. In ruil voor een kostendekkende donatie van 10 euro krijgen zij een zakje van 10 milliliter wietolie per post opgestuurd.

Op het spreekuur ontvangt hij in dit hoofdkantoor (annex clubhuis) en op zeven andere locaties in Nederland mensen die meer willen weten over wietolie. Mensen die vaak ten einde raad zijn. Die teleurgesteld zijn door de reguliere gezondheidszorg en op zoek gaan naar alternatieven.

‘Hierbij verzoek ik u om te verschijnen op het politiebureau te Heerenveen’, leest Beintema met zichtbaar genoegen voor, ‘om als verdachte verhoord te worden over het bereiden en verstrekken van wietolie.’

Hij glimlacht nog breder als hij vertelt wélke vermoedelijke overtredingen hij heeft begaan. De Opiumwet, lijst 1. ‘Met andere woorden: harddrugs. Elke bewerking van cannabis wordt gezien als harddrugs.’ Dan is er nog een overtreding van de Geneesmiddelenwet. Beintema wijst met zijn vinger omhoog. Pretoogjes. ‘Erg interessant, want die aantijging veronderstelt dat wietolie een geneeskrachtige werking heeft. Terwijl medicinale wiet niet meer vergoed wordt door zorgverzekeraars, omdat de werking niet bewezen zou zijn.’

Op 23 augustus, donderdag aanstaande, wordt hij verhoord door de politie, in het bijzijn van zijn raads­lieden Tim Vis en Sidney Smeets van Spong Advocaten. Politie en justitie houden Beintema en Suver Nuver al een paar jaar in de gaten, blijkt uit het proces-verbaal. Advocaat Tim Vis: ‘Er zijn enkele zendingen van de olie onderschept en na onderzoek bleek dat daar inderdaad thc in zat.’

Beintema wil ‘vol-le-dig open kaart spelen’ en bereidt zich voor op een jarenlange juridische strijd. ‘Maar het is ook mogelijk dat hij niet eens vervolgd wordt’, zegt Vis, die met zijn collega’s Sidney Smeets en ­Gerard Spong het boek De hypocrisie van de achterdeur schreef, over het gedoogbeleid. ‘Justitie zou daarmee 11 duizend mensen criminaliseren. Dat vereist een hardvochtige beslissing.’

Rinus Beintema.Beeld Niels Blekemolen

Een leven lang heeft Rinus Beintema in de illegale wietkwekerij gewerkt, totdat hij genoeg had van het criminele milieu. Haast bij toeval werd hij het boegbeeld van de legalisatielobby. We lopen een dag met hem mee, om te zien hoe hij zijn kruistocht tegen het cannabisbeleid voert.

Op het spreekuur in Leeuwarden is het druk als altijd. In de kantine zitten vrijwilligers te praten met mensen die aan MS, kanker, lyme, epilepsie, reuma of iets anders lijden. Sommigen op internet gelezen over Suver Nuver. Anderen zijn doorgestuurd door hun ­neuroloog.

Wietondernemer

Tot januari leefde Rinus Beintema van een uitkering. Naast zijn onbezoldigde werk voor stichting Suver Nuver heeft Beintema inmiddels twee bedrijven opgericht. Medican Campus, een kenniscentrum en lobbykantoor dat wereldwijd bedrijven en overheden adviseert over wietkweek en -regulatie. HighLab is een analytische testfaciliteit die onderzoek doet naar cannabis en die Beintema heeft opgericht. 

Hoeveel mensen er in Nederland wietolie – waarvan de productie illegaal is, maar het gebruik wordt gedoogd – innemen is niet precies bekend, maar het gaat zeker om enkele tienduizenden mensen. Online zijn tal van aanbieders te vinden. Ook worden veel cursussen aangeboden om zelf wietolie te maken.

Legale olie

In de apotheek kun je de thc-olie ook op recept krijgen. Deze legale olie wordt gemaakt door Bedrocan, het enige bedrijf in Nederland dat cannabisproducten mag maken. Omdat de legale olie duurder is en niet vergoed wordt en mensen geen zin hebben in gedoe met een arts, zoeken ze vaak hun heil in het zwarte circuit. In de drogist kun je bovendien cbd-olie kopen, een rustgevend middel dat ook van hennep wordt gemaakt, maar waar je niet high van wordt omdat er geen thc in zit.

Het gebruik van legale wietolie nam in 2017 met 60 procent toe ten opzichte van het jaar ervoor, volgens de Stichting Farmaceutische Kerngetallen. Huisartsen schreven afgelopen jaar het middel 50 duizend keer voor. De vraag is zo groot dat het huisartsengenootschap zich in juni genoodzaakt voelde een standpunt in te ­nemen. Het genootschap sprak zich uit tegen het gebruik van wietolie bij reguliere pijnbestrijding, met uitzondering van terminaal zieken. Er zou ‘onvoldoende wetenschappelijk bewijs’ voor de werking zijn.

In de Social Club is goed te zien hoe groot die vraag is en hoe gestroomlijnd de organisatie die in deze behoefte voorziet. Sylvia (50) is vandaag met haar man uit Alkmaar gekomen. Sinds ze een operatie aan haar rug onderging ligt ze elke nacht wakker met spierpijn en kramp in haar kuiten. ‘Ik heb alles geprobeerd.’ Vrijwilliger ­Johan Meines (69), oud-penningmeester van Suver Nuver, legt uit wat de verschillende producten zijn (oplopend in sterkte), hoe de olie gemaakt wordt, hoeveel je moet gebruiken (‘beginnen met de basisolie, drie druppen ’s ochtends en drie ’s avonds') en hoe het donatiesysteem werkt. ‘Je weet dat je lid moet worden via internet, hè.’

Wetenschap

Hoewel sommige zorgverzekeraars eerder nog mediwiet vergoedden, wordt dat sinds 2018 door geen enkele verzekeraar meer gedaan, wegens een gebrek aan wetenschappelijk bewijs. Medicinale wiet is nog wel verkrijgbaar op recept, maar dat is erg duur.

'Er zijn zeker bewijzen dat cannabis helpt bij bepaalde aandoeningen', zegt biochemicus Arno Hazekamp, die onderzoek doet naar wiet. 'Zoals chronische pijn. Tegen misselijkheid of een gebrek aan eetlust bij mensen die chemotherapie ondergaan. En bij spasmes en MS. Maar het bewijs is helaas niet ijzersterk.'

Het probleem is volgens Hazekamp dat er klinische studies nodig zijn die duur en tijdrovend zijn. 'Normaal gesproken financiert een farmaceutisch bedrijf dat, uit eigenbelang, om een product op de markt te krijgen. Maar er is niet één fabrikant van wiet, daarom is het moeilijk om onderzoek op te zetten. Bovendien is vrijwel overal wiet verboden, wat onderzoek ook bemoeilijkt.'

Er zijn wel onderzoeken gedaan maar die leveren samen geen eenduidig beeld op. 'Stel, er wordt een Canadese studie gedaan met verdampers naar chronische pijn. En een Israëlische studie met cannabisolie met betrekking tot epilepsie. Als iedereen andere methodes gebruikt met andere producten voor verschillende aandoeningen krijg je nooit een duidelijk plaatje wanneer cannabis nou werkt.' 

Ter plekke wordt geen olie meege­geven of verkocht, want dan zou de politie de club sluiten. ‘Je mag wel nu je adres op een envelop schrijven, dan sturen we zo snel mogelijk een proefzakje op.’ ‘O, dat zou wel fijn zijn’, zegt Sylvia, ‘want we gaan volgende week naar Engeland.’ ‘Niet meenemen, hoor! Ze zijn heel streng in Engeland. Je gaat zo de bak in.’ ‘O, echt? Haha, nee, dat is niet de bedoeling.’

Suver Nuver claimt niet kanker te kunnen genezen of epilepsieaanvallen te kunnen verhelpen, al zijn er genoeg leden die zeggen dat de olie daarbij geholpen heeft. Zoals Foppe (65). ‘In het ziekenhuis was ik uitbehandeld. Bij de coffeeshop vertelden ze me over Suver Nuver. Ik nam negen druppen per dag. De dokters stonden versteld toen ik ­later terugkwam en de tumor weg was. Ze reageerden nogal terughoudend toen ik zei dat het door de wietolie kwam.’

Dit soort wonderverhalen laat Beintema altijd voor rekening van de patiënt. ‘De olie is bedoeld ter ondersteuning. Wij adviseren de olie altijd in overleg met een arts te gebruiken.’

Beintema: ‘We hebben een volwaardig lab waardoor we tamelijk nauwkeurig weten wat de hoeveelheden ­cannabinoïden zijn in elke olie.’Beeld Niels Blekemolen

‘Er zijn aanwijzingen dat patiënten baat kunnen hebben bij wietolie’, zegt cannabisonderzoeker Arno ­Hazekamp, tot voor kort hoofd ­research van Bedrocan. ‘Het probleem is dat de producten vaak niet de genoemde gehaltes bevatten. Ik heb twee jaar geleden onderzoek gedaan, ook naar de olie van Suver Nuver. In vrijwel alle onderzochte producten heb ik grote afwijkingen gevonden in de gehaltes actieve ­stoffen.’

Vaak wordt over wietolie gezegd ‘baat het niet dan schaadt het niet’, maar daar gaat Hazekamp niet in mee. ‘Het zijn zieke, kwetsbare mensen die er gebruik van maken. Met hen moet je oppassen. Thc is een psychotroop middel dat heftige bijwerkingen kan hebben, zoals paniek­aanvallen of psychoses. Ook kan de gebruikte wiet verontreinigd zijn met pesticiden of oplosmiddelen. De bewijslast voor de samenstelling van de wietolie moet bij de producenten liggen. Laat maar zien wat er in zit.’

‘Toen we net begonnen, hadden we inderdaad niet de technische mogelijkheden om de samenstelling van de olie te testen’, zegt Beintema. ‘Inmiddels hebben we een volwaardig lab waardoor we tamelijk nauwkeurig weten wat de hoeveelheden ­cannabinoïden zijn in elke olie.’

Robin Hood van de cannabis

Beintema heeft zich de afgelopen jaren geprofileerd als de Robin Hood van de cannabis. Er wordt geen winst gemaakt, Beintema keert zichzelf alleen een onkostenvergoeding uit en leden betalen naar draagkracht. Wie een minimuminkomen heeft, krijgt bij Suver Nuver voor het symbolische bedrag van 1 euro per maand wietolie.

Hij was niet altijd zo’n weldoener. Vroeger was Beintema een ‘harde ­motherfucker’, zegt hij. Hoewel zijn beide ouders Fries zijn, groeide hij op in Amsterdam-Noord (wat je goed aan hem hoort), waar hij als 18-jarige in de onderwereld belandde. Hij zat vast voor diefstal met geweld. Eenmaal vrij kon hij geen baan vinden. ‘De keuze om wat plantjes te kweken was toen snel gemaakt.’

Bijna 25 jaar zat hij in de illegale wietkwekerij. ‘De eerste tien jaar ­waren heel plezierig. Het was tamelijk onschuldig. De afgelopen 15 jaar is die wereld keihard geworden. Professioneler, ­gewelddadiger, met rivaliserende groepen.’

Nadat Beintema in 2012 slachtoffer werd van een ripdeal, stapte hij definitief uit de zaak. ‘Een bende jatte onze wiet. Mijn compagnon werd in zijn buik geschoten. Dat is niet niks hoor; als de kogels je om de oren fluiten.’

Vanaf toen zette Beintema zich in voor het ‘oplossen van de achterdeur’ van coffeeshops, die in het huidige gedoogbeleid alleen via de georganiseerde misdaad bevoorraad kunnen worden. In 2012 begon Beintema een ‘legale wietplantage’, een poging om alles transparant te doen.

Hij richtte stichting Suver Nuver (Fries voor ‘heel raar’) op en huurde een loods voor de plantage. ‘Vervolgens ging ik winstdelingen aan­bieden aan de gemeente. Daar had men geen idee hoe ze moesten reageren. Uiteindelijk zijn onze planten ingenomen en werden wij opgepakt.’

Marokkaanse hasj

Een jaar later vroeg een vriend, die een artikel had gelezen over de vermeend heilzame werking van wietolie, aan Beintema of hij die olie kon maken voor zijn vader die reuma had. Toevallig had Beintema al ervaring daarmee. Toen hij nog in de wiet­handel zat, kocht hij goedkope ­Marokkaanse hasj die hij ‘opwaardeerde’, sterker maakte, met de olie.

De vader bleek erg blij met de olie en vroeg om meer. Beintema maakte nog een lading en zei tegen de man: verspreid dit onder andere patiënten. Toen driekwart van hen óók enthousiast reageerden, richtte Beintema de Facebookgroep Social Club ­Friesland op. ‘Binnen drie weken hadden honderden mensen zich aangemeld.’

Sinds begin 2016 werden er nog zeven andere clubs opgericht: in ­Groningen, Parkstad (Limburg), Rijswijk, Almelo, Amsterdam, Zwolle en Eindhoven, waar de vestiging werd geopend door Henk Krol, fractievoorzitter van 50PLUS. In de clubs wordt niet geblowd of wietolie verstrekt, verzekert Beintema, zelf ­fanatiek blower. ‘Het zijn informatiepunten.’

Inmiddels gaat er ruim 20 liter wietolie per week uit. Waar Beintema eerst werkte met donaties van bevriende kwekers die hun knipresten anders weg zouden gooien (coffeeshops willen alleen de toppen hebben), koopt hij nu grote partijen restmateriaal in, voor 500 euro per kilo.

Geheim lab

In het geheime lab, ergens in het noorden van het land, verstopt achter een Achterhuis-achtige draaiende kast, geeft Beintema een rondleiding. De verpakkingsmachine, die voorheen honingsachets verpakte, spuugt gestaag gelabelde zilveren zakjes wietolie van 10 milliliter uit.

Er staan apparaten die bacteriën en schimmels uit de olie filteren, en weer andere apparaten die alcohol, zware metalen of pesticiden er uithalen. Beintema: ‘Wij gaan ervan uit dat alle wiet die wij inkopen vervuild is. Net als de wiet in de coffeeshop, maar daar doet niemand wat aan.’

Nu justitie Beintema in het vizier heeft, voelt hij de verantwoordelijkheid voor de duizenden leden van ­Suver Nuver terdege – velen zijn afhankelijk van hem. ‘Ik heb een flinke voorraad olie op andere locaties staan. Als de operatie wordt opgerold, kunnen we daar nog lang mee voort.’

Door die achterban is justitie enigszins voorzichtig met hem, denkt ­Beintema. ‘Als ze me te hard aanpakken, maken ze een martelaar van me.’