Direct naar artikelinhoud
ColumnMartin Sommer

Dat migratie de vergrijzing gaat oplossen is een mythe

Dat migratie de vergrijzing gaat oplossen is een mythe

Elk jaar is er wel iemand die zegt dat migratie de vergrijzing gaat oplossen. Mythen laten zich niet weerleggen.

Een van de mythen van het kosmopolitisme is dat migratie ons kan helpen het pensioenprobleem op te lossen. Steeds minder werkenden moeten betalen voor steeds meer bejaarden. Migranten zouden bijdragen om het gapende premiegat te vullen. Elk jaar komt dat verhaal voorbij, elk jaar wordt het weer ontkracht. De laatste keer legde Paul Scheffer in zijn boekje De vrijheid van de grens (2016) uit dat Nederland in 2050 39 miljoen inwoners zou moeten tellen, om de verhouding tussen actieven en bejaarden op peil te houden. Dat is uitgesloten. Maar mythen laten zich niet van de wijs brengen door feiten, en dus zal zo’n weerlegging niet helpen.

Woensdag was het weer zover. In het EO-discussieprogramma Dit is de dag mocht opiniemaker Arend Jan Boekestijn zijn stelling van de week betrekken: Europa vergrijst, zonder migratie raken we in grote problemen. Arend Jan Boekestijn is een alleraardigste man, die goed geluimd zijn ongelijk erkent. Dat kwam goed uit, want tegenover hem zat Jan van de Beek, wiskundige, antropoloog en gepromoveerd op de economische effecten van migratie. Van de Beek noemde het idee om het pensioengat te vullen met migratie een piramidespel. Migranten worden zelf ook oud en dan moet er ook voor hun pensioen worden gezorgd. Het demografisch instituut Nidi had al in 2000 weerlegd dat de vergrijzing met behulp van migratie kan worden bestreden.

Boekestijn: vrolijk ongelijk...Beeld HH

Het argument is zo hardnekkig omdat, zoals Paul Scheffer schrijft, de voorstanders van vrije migratie  hun eigen morele overtuigingskracht niet vertrouwen. Daarom halen ze het eigenbelang van stal – we hebben migranten hard nodig. Opgeruimde Boekestijn was inderdaad niet voor een gat te vangen en de tweede trap van zijn raket was dat niemand tegen kennismigratie kon zijn, dat diversiteit in het bedrijfsleven een zegen is, en dat het geweldig zou zijn als hier niet alleen Chinese studenten maar ook Chinese professoren in flinke aantallen zouden rondlopen.

Wie zal ontkennen dat culturele uitwisseling een groot goed is? En tegelijk staat de alom gehoorde lofzang op diversiteit een eerlijke weging in de weg. Dezelfde woensdag stond er een groot artikel in The New York Times, waarin werd beschreven hoe Tsjechië door China wordt overgenomen. Twee jaar geleden bracht partijleider Xi Jinping een bezoek aan Praag en aan zijn collega-president Milos Zeman. In zijn kielzog een zekere meneer Ye, baas van het bedrijf CEFC China Energy, dat tot tevredenheid van Zeman een dik miljard in Tsjechië had geïnvesteerd.

CEFC deed in vastgoed, investeerde in de Tsjechische luchtvaartmaatschappij, kocht een brouwerij en de voetbalclub Slavia Praag. Iedereen blij, de Tsjechen met hun investeringen en hun machtige vriend, de Chinezen met hun succesvolle penetratie in Oost-Europa, want Tsjechië is niet het enige land waar ze voet aan de grond willen krijgen. Er is een hoge snelheidstrein in de aanbieding en de hernieuwde zijderoute Belt & Road spreekt ook een woordje mee.

... Scheffer: geen ruggengraatBeeld HH

Maar al vlot bleek dat er aan die medaille een andere kant was. Meneer Ye was ineens van het toneel verdwenen. In ongenade gevallen? En toen bleek dat ze in Praag geen idee hadden hoe besluiten tot stand kwamen. De eerste geruchten over omkopingspraktijken van CEFC deden de ronde. Het bedrijf was plotseling een staatsbedrijf geworden.

Ook zag het er steeds meer naar uit dat de Chinezen hun partners strategisch kozen. Milos Zeman steunde Beijing in de oude ruzie met Taiwan. Tijdens het bezoek van Xi, dat helemaal geregisseerd werd door CEFC, doken overal waar de president zich vertoonde bussen met Chinezen op. Tegendemonstranten werden door hen geïntimideerd of tegen de grond geknuppeld. Griekenland en Hongarije, die ook mooie relaties met China onderhouden, hebben intussen in de VN tegen een veroordeling van China inzake de mensenrechten gestemd.

... Van de Beek: piramidespel...

Wie onze topcorrespondent Marije Vlaskamp in Beijing volgt, zal niet verbaasd zijn dat in China niets voor niets gaat. Verbazend is wel de veronderstelling van Boekestijn en andere pleitbezorgers van diversiteit, dat we allemaal wereldburgers zijn die grosso modo hetzelfde willen, namelijk het beste. Diversiteit noemt Paul Scheffer ‘onverschilligheid over verschillen’, een opvatting zonder ruggengraat, waarin culturele conflicten domweg worden ontkend.

Ook Nederland heeft ervaring. Een dik halfjaar geleden hadden we het debacle van de Groningse universiteit, waar sterke man Sibrand Poppema meende dat academische vrijheid in Beijing hetzelfde betekende als in Groningen. Het gedroomde filiaal in China ging uiteindelijk niet door, maar ik weet zeker dat er nog maandelijks universiteitsbestuurders, wethouders en voetbalvoorzitters watertandend naar Beijing afreizen om vrienden te maken. Mythen hebben nu eenmaal geen boodschap aan de werkelijkheid.