'Waarom vieren we geen etnische diversiteit?'

De kritiek op de Amsterdam Pride groeit. Velen zeggen: te commercieel, oppervlakkig en te weinig bijdragen aan de emancipatie van lhbti's: lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgenders en intersekse personen.

Voor een echte verandering is inderdaad meer nodig dan dat bedrijven op een boot laten zien hoe lhbti-vriendelijk ze zijn, maar we moeten de Canal Parade koesteren. Het samen vieren van diversiteit met een vrolijke parade mag voor meer groepen gebeuren.

Mensen met een niet-christelijk geloof, een fysieke beperking of autisme hebben geen Canal Parade. Stel je voor: honderdduizenden mensen die langs de grachten juichen voor bijvoorbeeld moslims en zo vieren dat godsdienstvrijheid bestaat. Of bedrijven die actief uitdragen dat niemand mag worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, omdat een sollicitant Roma is, in een rolstoel zit of boven de 50 jaar oud is.

En dan bij de Hema gebakjes met diverse religieuze symbolen om de godsdienstvrijheid te vieren. Shell versiert de tankstations met braille om de inclusieve samenleving te benadrukken. Winstoogmerk speelt mee: laten zien dat je positief bent ten aanzien van moslims of mensen met een beperking verkoopt.

Wanneer we deze denkoefening doen, valt op dat we diversiteit in Nederland vooral vieren als het gaat om seksuele en genderdiversiteit. Religieuze, etnische of culturele diversiteit, of diversiteit in fysiek vermogen, kunnen helaas nog op minder steun rekenen.

In elkaar geslagen om hoofddoek
Dit geeft een indicatie over wat psychologen benoemen als de perceptie van sociale normen. Ofwel: wat je denkt dat normaal is, hoe je denkt dat het hoort. In Rusland bijvoorbeeld lijkt het heel gewoon om homo- en biseksuelen uit te sluiten of zelfs in elkaar te slaan. Het gebeurt er dagelijks. Maar in Nederland staan de media vol verontwaardigde reacties wanneer een homokoppel klappen krijgt. En gelukkig maar.

Maar wat gebeurde er toen onlangs een meisje in elkaar geslagen werd vanwege haar hoofddoek? Geen Kamervragen, geen ophef in talkshows. Zelfs op de sociale media bleef het opmerkelijk stil.

Om gedrag te veranderen en te zorgen voor minder discriminatie, blijkt de perceptie van de sociale norm cruciaal. Wetenschapper Elisabeth Paluck liet zien dat wat we denken dat anderen denken ons gedrag sterk kan sturen. Zelfs al verandert onze persoonlijke houding niet, ons gedrag wordt wel mede bepaald door hoe we denken dat 'het hoort'.

Bijvoorbeeld: al is een werknemer negatief over lhbti's, zodra deze persoon merkt dat de werkgever en collega's homofobie afkeuren, dan is de kans groot dat degene zijn best gaat doen om hen niet te discrimineren.

Onderbuik
Uiteraard is dat onvoldoende om discriminatie volledig uit te bannen. Sociale normen veranderen weinig aan de 'onderbuik': de meer impliciete vooroordelen waar mensen zich niet altijd van bewust zijn. Op momenten van minder zelfcontrole - na een paar biertjes bijvoorbeeld - kunnen impliciete vooroordelen de overhand krijgen.

Via methodes om impliciete vooroordelen te verminderen, waarbij iemand zich leert in te leven in bijvoorbeeld homoseksuelen, is meer succes te boeken, tonen studies. Positieve sociale normen zijn dus niet voldoende om vooroordelen af te breken, maar ze zijn wel belangrijk.

Ik hoop van harte dat de Canal Parade ons blijft inspireren om positieve sociale normen ten aanzien van diversiteit breder te gaan uitdragen. En ook dat de lhbti-beweging zelf inclusiever wordt en onderlinge discriminatie aanpakt. Dan kan de solidariteit en verbondenheid met andere mensen die gediscrimineerd worden, groeien.

Stel je voor: een feestelijke, kleurrijke beweging om alle vormen van discriminatie te verminderen. En dat bedrijven daar dan een 'slaatje uit willen slaan' is niet chic, maar verwordt dan tot een luxeprobleem.