Direct naar artikelinhoud

Griep was hittegolf voor. Vier keer minder sterfgevallen dan normaal

Eind juli: ouderen in een zorgcentrum in het Rotterdamse Crooswijk genieten van het zomerse weer.Beeld ANP

Nederlanders wapenen zich beter tegen warmte. Dit jaar stierven veel minder mensen dan in de net zo hete zomer van 2006.

Voor een extreem hete zomer als de huidige valt de sterfte onder kwetsbare groepen erg mee. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), dat vandaag de sterftecijfers van de maand juli publiceert, lijkt het erop dat Nederlanders beter beseffen hoe dodelijk hitte kan zijn.

Hitte vraagt inspanning van een lichaam: er moet meer bloed naar de huid om warmte af te geven, waardoor het hart harder moet pompen. Vooral ouderen en hartpatiënten kunnen dat niet altijd aan, met soms de dood als gevolg. Dit jaar stierven er in een hittegolfweek honderd mensen meer dan in een gemiddelde, gewone zomerweek. 

Griep was hittegolf voor. Vier keer minder sterfgevallen dan normaal
Beeld Thijs van Dalen

Maar in de pakweg even hete zomer van 2006 waren er vierhonderd sterfgevallen meer dan gemiddeld. Deze zomer is er dus een vier keer kleinere oversterfte dan twaalf jaar geleden. Onder kwetsbaren als tachtig-plussers vielen relatief veel minder doden.

Vrijwilligers en zorgmedewerkers hebben heel wat voetbadjes, ijsjes en airco’s door de verzorgings- en verpleeghuizen gesleept
Michiel Krijvenaar, Actiz

Op scherp

Wat meespeelt is de lange griepgolf van afgelopen winter. Volgens het CBS stierf toen een deel van de bevolking dat ook kwetsbaar zou zijn geweest voor de hittegolf vorige maand.

Waar het in elk geval niet door komt is een hoger budget voor de bestrijding van hittestress. “We hebben niet meer geld voor ijsjes gehad dit jaar”, zegt Hans Buijing van BTM, de brancheorganisatie van de thuiszorg. Volgens hem hebben mensen een beter begrip gekregen van hittegevaar. De media-aandacht van de laatste jaren heeft medewerkers op scherp gezet.

Dat zegt ook Michiel Krijvenaar van Actiz, de organisatie voor zorgondernemers. “Vrijwilligers en zorgmedewerkers hebben heel wat voetbadjes, ijsjes en airco’s door de verzorgings- en verpleeghuizen gesleept. Ze deden hun stinkende best, maar bij mijn weten niet met meer budget dan in voorgaande jaren.”

Bij langdurig warm weer beschikt het RIVM over een nationaal hitteplan, ontworpen na de hoge sterfte tijdens de hete zomers van 2003 en 2006. Het is een sein voor gemeentelijke gezondheidsdiensten dat ze extra alert moeten zijn op mensen met overgewicht, chronisch zieken en ouderen van dagen. Ook het gewone publiek krijgt hitte-advies.

Grappen

Dat hitteplan is onderwerp geworden van menige grap over de open deuren: veel drinken, niet te lang in de zon. “Die grappen geven wel aan hoe bekend het hitteplan inmiddels is”, zegt een woordvoerder van het RIVM. Zolang mensen de adviezen maar naleven, mogen ze er best grappen over maken, zegt hij.

De twee hete jaren begin deze eeuw waren ook reden om een onderzoek in te stellen naar zogenoemde hitte-eilanden in steden. Asfalt en dakbedekking slurpen overdag warmte op, en stralen dat uit zodra de zon onder is. “Daardoor is het in dichtbebouwd gebied ’s avonds wel 8 tot 10 graden warmer dan in buitengebieden”, zegt Frank van den Hoeven, hoofddocent urban design aan de TU Delft.

“We hebben veel geleerd over hoe je binnensteden wat kunt ontlasten door voor daken en straten materiaal te gebruiken dat warmte beter terugkaatst”, zegt Van den Hoeven. Maar de onderzoeksresultaten kwamen pas in 2014, en hij verwacht niet dat die inzichten nu al bijdragen aan de lagere sterftecijfers tijdens de hittegolven. “Implementeren gaat langzaam. Den Haag bijvoorbeeld vervangt per jaar 2 procent van de bestrating. Ook ik denk dat de CBS-cijfers vooral toe te schrijven zijn aan een groter bewustzijn over hitte­stress.”

Lees ook: 

Waarom kan de één wel goed tegen de hitte en de ander niet?

De buurman zit met dit weer in de zon, u met de airco binnen. Waar zit 'm dat in? 

Hoe te leven, wonen en werken in hittebestendig Nederland van de toekomst

Hoe bieden we de vaker voorkomende hitte in de toekomst het hoofd? Een vooruitblik op hoe Nederland zich kan inrichten op hittebestendig wonen, werken en leven.