Voetverzorger Poot en dierenarts Hamster. Wat als je naam je werk is?

Soms heeft het gewoon zo moeten zijn. Vishandel Hein Graat, Slager Robert Worst en de weervrouwen Monique Somers en Diana Woei: ze lijken levende reclamezuilen voor hun beroep. De Romeinen dachten al dat je naam iets zei over je ‘lotsbestemming’. Dat geloof in aptoniemen (aptus = geschikt, onoma = naam) kreeg in later eeuwen - de meeste molenaars gingen zich immers Molenaar noemen - uit praktische overwegingen een boost. Maar de koppeling tussen naam en beroep bestaat vandaag de dag nog steeds, zeker als je er een beetje oog voor hebt.

Psycholoog Raymond Smeets van de Radboud Universiteit Nijmegen ontdekte in 2009 dat we onbewust een voorkeur hebben voor dingen en beroepen die aan jezelf doen denken. Dit effect is het sterkst als mensen een goed gevoel hebben bij zichzelf, ondersteunde Duits onderzoek uit 2013 ook: zo zijn mensen met de naam De Keizer vaker terug te vinden in leidinggevende functies. Zo redenerend is het dus best logisch dat Rients Schuddebeurs directievoorzitter bij de Rabobank werd. Of dat er huisartsen bestaan met de namen Kramp, Griep en Pillen. Maar het wil dus niet zeggen dat iedereen met de achternaam Poepjes in de riolering terechtkomt, iedere Beenhakker een ster wordt in amputaties of iemand met de naam Naaktgeboren per definitie een naturistencamping gaat runnen.

In de Donald Duck en Suske en Wiske wemelt het van de verzonnen aptoniemen, maar ook in de echte wereld lijken namen soms te mooi om waar te zijn. Zo heet de bedenker van de slimme fietsbel Johan Ringeling – lees dit twee keer en je vergeet de naam nooit meer – en kent iedere AD-lezer de naam van reisjournalist Hans Avontuur, vaste medewerker van deze krant. De laatste beleefde onlangs een akkefietje rond zijn achternaam. Avontuur werd als reisjournalist geïnterviewd voor het tv-programma EditieNL, wat op Dumpert leidde tot een discussie over fake news. ,,De redactie bedenkt dit soort namen gewoon omdat mensen niet met hun echte naam op tv willen, en het levert EditieNL extra exposure op’’, aldus een boze kijker, die daarmee een stroom aan reacties veroorzaakte. Avontuur – voor eens en voor altijd: het is zijn echte naam, géén artiestennaam – kan er hartelijk om lachen. ,,Dat gedoe over m’n naam zorgde ervoor dat het item op internet in no-time honderdduizenden keren werd bekeken.’’

Avontuur heeft naar eigen zeggen nooit last, maar ook geen direct profijt van zijn naam. ,,Hooguit blijft mijn naam iets langer hangen als ik me voorstel. En in het buitenland gebruik ik mijn naam soms om het ijs te breken; mensen vinden het wel grappig.’’

In de theorie dat je sneller geneigd bent een beroep te kiezen dat bij je achternaam past, gelooft Avontuur niet. Hij is een uitzondering in de familie. ,,Onze tak van de familie Avontuur bestond vooral uit Brabantse boeren, dat klinkt niet erg avontuurlijk. Onze naamgever was dat wel: de naam Avontuur was eerst de bijnaam van een ruiter in het leger van prins Maurits. Vanaf 1624 werd Avontuur zijn echte naam.’’