Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Pleit voor open debat en je bent een fascist

Stel, je spreekt je in een interview uit voor gewetensvrijheid, een seculiere staat en een open debat. Een „wolf in schaapskleren” word je dan genoemd, „walgelijk”, en als je pech hebt waarschuwt er ook nog iemand dat „fascisme niet altijd in laarzen komt”.

Zo ging het althans afgelopen weekend, in reactie op het Vrij Nederland-interview met oud-PvdA-Kamerlid Keklik Yücel en filmmaker Eddy Terstall. Zij publiceerden dit voorjaar samen met actrice Femke Lakerveld en schrijver Asis Aynan onder de naam Vrij Links een manifest, waarin ze links maanden op te komen voor de rechten van het individu binnen de groep, óók wanneer die groep bestaat uit moslims – een precair punt binnen links. Ze kregen bijval van onder anderen Shirin Musa, die met haar stichting Femmes For Freedom de vrijheid van vrouwen in patriarchale gemeenschappen verdedigt.

Maar dat niet iedereen zin heeft in deze discussie, bleek dit weekend opnieuw. Veel reacties zeilden ziedend om de inhoud heen, op ten minste vier manieren.

Reactie één: „Dit is fascisme.” Grappig: deze respons zien we zowel bij conservatieve moslims als bij „progressieve” types die termen als extreem-rechts graag losjes gebruiken. Zo vergeleek de theoloog Alain Verheij Eddy Terstall met Jean-Marie Le Pen.

Twee: „Dit speelt de vijand in de kaart.” Sommige rechtse lieden prijzen het manifest, dus moet het wel fout zijn. GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil, die Vrij Links steunt, noemt dit het „argumentum ad cliteurum”: alles waarmee Paul Cliteur zou kunnen instemmen, is verdacht.

Drie: „De boodschapper is een witte man!” De vier auteurs van het manifest bestaan uit twee mannen en twee vrouwen, wit en gekleurd. Toch valt men vooral Eddy Terstall aan – de anderen zijn kennelijk nog te achterlijk om zoiets kwaadaardigs zelf te kunnen bedenken. De Britse politicus Maajid Nawaz noemde dit in het Balie-debat over Vrij Links „the bigotry of low expectations”, oftewel het racisme van links.

Vier: „Waarom hebben ze het niet over inkomensongelijkheid?!” Cultuur is een rechts thema, links moet het over de economie hebben, zegt bijvoorbeeld politicoloog Merijn Oudenampsen. Maar waarom moet je kiezen? PvdA’er Anita Engbers, voorstander van het manifest, twitterde terug dat 80 procent van haar tweets over volkshuisvesting gaat. „Ik zou willen dat mijn zorgen over de groeiende woningnood en de dakloosheid evenveel losmaakten. Helaas is dat niet zo.”

Maar het ergst waren de twitteraars die het icoontje gebruikten van een figuur die iets in een prullenbak dumpt. Een open debat, zoals Vrij Links wil? Luisteren, tegenspreken, misschien wel gaan twijfelen? Nee hoor, dat is niet nodig voor deze mensen. Die weten allang wat goed en fout is.

Floor Rusman (f.rusman@nrc.nl) schrijft deze weken de wisselcolumn met Jannetje Koelewijn.