D66 wil meer rechters met migratieachtergrond

D66 noemt het onbestaanbaar dat 12 procent van de Nederlanders van allochtone komaf is, terwijl van de 2300 rechters 2 procent buitenlandse wortels heeft. "Rechters moeten herkenbaar zijn voor de hele bevolking. Dat draagt bij aan het vertrouwen in de rechtstaat," zegt Tweede Kamerlid Maarten Groothuizen (D66).

Zijn plan is omstreden te noemen. Vertrekkend president Leendert ­Verheij van het gerechtshof kreeg na eenzelfde oproep het verwijt van positieve discriminatie. Groothuizen, voormalig officier van justitie, wil dat voorkomen door geen quota op te leggen.

"Het gaat er nog steeds om dat de beste man of vrouw de baan krijgt, maar er vallen tijdens de werving van rechters te veel geschikte kandidaten met een migratieachtergrond af."

Bij rechters-in-opleiding wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar bestuursfuncties die zij bekleden naast hun studie. Allochtone kandidaten zouden hier minder vaak aan toe komen, bijvoorbeeld omdat van hen wordt verwacht dat zij hun familie meer bijstaan.

Daarnaast bleek uit een eerder promotieonderzoek dat rechters met een migratieachtergrond vertrekken omdat zij grapjes of opmerkingen over hun achtergrond van collega's ervaren als een vorm van uitsluiting.

Onnodig jargon
"Terwijl diezelfde rechters weten dat de andere achtergrond van collega's hen kan helpen om een verdachte of een zaak beter te begrijpen als het verband houdt met, of speelt in een cultuur die anders is dan hun eigen," aldus Groothuizen. "Met betere selectie en campagnes is heel veel mogelijk."

In zijn plan pleit het Kamerlid verder voor vonnissen in gemakkelijker Nederlands, het zogeheten B1-taalniveau dat de overheid op haar websites hanteert. "Nu gebruiken rechters te veel onnodig jargon, waardoor hun oordeel voor veel mensen niet helemaal te snappen is."

Daarnaast wil Groothuizen dat rechtbanken proberen processen via internet uit te zenden. "Toen ik bij het Joegoslaviëtribunaal werkte, merkten wij dat duizenden mensen dat proces daardoor konden volgen in hun thuisland. Het droeg bij aan het verwerkingsproces. Ik denk dat het hier de betrokkenheid bij de rechtspraak versterkt."

Corruptie bestrijden
Groothuizen roemt het vertrouwen in onze rechtstaat, zo'n 72 procent. "Het kan altijd hoger, maar ik heb ook gezien hoe anders dat kan zijn."

Voor hij in de Kamer kwam, was Groothuizen officier van justitie. Hij deed strafzaken in ons land en werkte namens de Europese Unie in Kosovo en Oekraïne om de rechtspraak daar te versterken. "Vooral in Oekraïne was het vertrouwen broos. De corruptie was wijdverbreid."

In Kosovo stelde Groothuizen als officier tussen 2012 en 2014 diverse vervolgingen in - onder meer tegen een politiechef die mensenhandel moest bestrijden, maar heimelijk de bordelen tipte als er een inval ophanden was.

Hij vervolgde een voormalig rechtbankpresident in het land wegens corruptie. "De Kosovaarse politie leverde lokale kennis. Wij konden gemakkelijker zaken starten, juist omdat wij niemand kenden en zonder aanzien des persoons misdaad konden bestrijden."

Het ging ook om criminele geldstromen. "Als in Oekraïne een vermoedelijke crimineel in een dure auto reed, keken we op wiens naam die wagen stond: een oma in de Karpaten. De politie zei aanvankelijk: oké, dan houdt het op."

"Wij hebben duidelijk gemaakt dat er meer manieren zijn om te bewijzen dat die met zwart geld kan zijn gekocht. Kijk bijvoorbeeld eens naar wie de boetes betaalt. Wie rijdt er in de auto? In een land waar de rechtstaat niet sterk is, halen mensen snel hun schouders op over criminaliteit, terwijl dat het vertrouwen ondermijnt."

De situatie in Nederland is gelukkig onvergelijkbaar, zegt Groothuizen. "We hebben het hier goed voor elkaar, maar ook hier moeten we zorgen dat het recht toegankelijker wordt. Dat begint met het kunnen begrijpen van wat de rechter zegt en een herkenbare samenstelling van rechtbanken."