Recycling is hip, maar elke afvalzak met asbest belandt gewoon op de stort

Recycling is het modewoord, maar iedere afvalzak met kankerverwekkend asbest belandt in Nederland op de stort. Sinds het in 2012 aangekondigde verbod op asbestdaken, dat in 2024 ingaat, is de verwijdering van deze daken in een stroomversnelling geraakt. Maar vervolgens gebeurt er niets met het afval, hoewel er technieken zijn om asbest onschadelijk te maken. 

Het ministerie van infrastructuur en waterstaat stelt dat ‘storten een ongewenste optie is omdat Nederland anno 2050 een circulaire economie moet hebben en om te voorkomen dat risico’s worden doorgegeven aan volgende generaties’. Het ministerie liet Bureau KLB onderzoek doen naar de technieken om asbest onschadelijk te maken. Dat is vorige maand naar de Tweede Kamer gestuurd. 

Regeringsbeleid nodig

Voor de toekomstige generaties hebben de onderzoekers ogenschijnlijk slecht nieuws: technieken om asbestafval te verwerken zijn er wel, maar liggen nog relatief ver van de Nederlandse markt. Er zijn grote fabrieken en nieuw regeringsbeleid nodig voordat de verwerking van asbestafval op gang kan komen.

Het Europese Parlement gaf reeds in 2013 aan dat het storten van asbest een tijdelijke oplossing is, maar niet de meest veilige methode. Ook in Nederland is niet alles op orde bij stortlocaties. Bij afvalverwerker Ter Horst in Varsseveld bleek eind juli dat er twee keer de toegestane hoeveelheid asbest lag opgeslagen. 

Op een stortlocatie in Heerenveen lag asbest open en bloot opgestapeld. Dat leidde vorige maand tot vragen van het Friese ChristenUnie-Statenlid Richard Klerks: “Je ziet de golfplaten gewoon liggen. Ik maak mij zorgen, niet alleen om hoe asbestafval wordt bewaard, maar ook om het feit dat we het opslaan. Generaties na ons worden geconfronteerd met bergen asbest, en wie draait er dan op voor de risico’s en de kosten?”

Verwijderen lukt wel

Ondertussen gaat de sanering van daken met een asbesthoudend cement door. Jaarlijks wordt meer dan 10 miljoen vierkante meter asbestdak gesloopt. Het afval wordt, verpakt in plastic, gescheiden van ander afval gestort bij een van de 21 verwerkers in Nederland.

Tot 2024 moet nog een kleine 100 miljoen vierkante meter asbestdaken worden opgeruimd, goed voor ongeveer een miljoen ton afval. Milieu- en asbestdeskundige Otto Hegeman maakt zich zorgen om de hoeveelheid. “De boodschap van de overheid is dat het verwijderen van asbesthoudende daken succesvol verloopt. Maar de dagelijkse praktijk is dat alles wordt gestort en dat de oplossing voor dat afval op de lange baan wordt geschoven.”

Toch lijken er wel oplossingen voorhanden. Zo kwam in 2011 de Twentse ondernemer Anton Reef met het plan voor een verwerkingsfabriek waarin een oven asbestvezels op hoge temperatuur vernietigt. De installatie zet het afval om in een nieuwe bouwstof. De oplossing werd in regionale media het ‘ei van Colombus voor asbest’ genoemd. Maar zeven jaar later staat er nog geen fabriek. Reef: “Tegen een stortlocatie kun je niet concurreren, dus heb je steun van de overheid nodig.”

Iedereen kijkt de andere kant op

Gelijktijdig met Bureau KLB bekeek onderzoeksbureau Tauw de beleidsmatige vraag: ‘Willen we asbest verwerken en tot welke prijs?’ In het geval van asbestcement stelt Tauw het simpel: als de overheid niet ingrijpt, belandt alles op de stort, waarna het niet eenvoudig meer is op te ruimen.

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van infrastructuur en waterstaat schrijft in een brief aan de Kamer: “Ik vind het van belang ontwikkelingen te stimuleren en zal de aanbevelingen uit de onderzoeken nader bestuderen.” Waarom dit pas nu gebeurt, begrijpt Hegeman niet. “In de jaren negentig zeiden we al dat we moeten stoppen met storten, maar als het gaat om asbest kijkt iedereen de andere kant op.”

Lees ook: 

Waarom is er nog geen fabriek die asbest recyclet?

Jaarlijks belandt ruim 350.000 ton asbestafval op de stort. Als het aan Anton Reef verbaast zich iedere dag weer hoe er - in zijn ogen met veel poeha - asbestdaken worden verwijderd. En vervolgens op één grote afvalhoop belandt in plaats van gerecycled wordt.