Alleen het westen komt leraren tekort, de rest van het land heeft er meer dan genoeg
Het lukt niet om basisschoolleraren op de plek te krijgen waar ze het hardst nodig zijn. Dus zit een basisschool in Rotterdam met onvervulde vacatures, terwijl er in Limburg een lerarenoverschot is.
Het tekort aan basisschoolleraren verschilt sterk per regio. In het westen zijn meer banen dan leerkrachten, en in het noorden, oosten en zuiden van het land is dat precies andersom.
In en om Amsterdam, Rotterdam en Den Haag hebben scholen de meeste problemen om leraren te vinden, blijkt uit arbeidsmarktgegevens die uitkeringsorganisatie UWV op verzoek van Trouw samenstelde. Naarmate de afstand tot die steden groter wordt, is het gemakkelijker om vacatures op te vullen. In het noorden, oosten en zuiden van het land is het aanbod over het algemeen groter dan de vraag, zegt arbeidsmarktadviseur Freek Kalkhoven van het UWV. Met andere woorden: er zijn meer leraren dan banen. Kalkhoven: “In theorie zou je het lerarentekort best kunnen oplossen door alle leraren gelijkmatig over het land te verdelen.”
Maar dat is alleen theorie. De arbeidsmarkt voor leraren is sterk regionaal. Ze zijn over het algemeen niet snel bereid te verhuizen voor een baan. Scholen die geen leraren kunnen vinden, proberen wel om docenten uit de regio te verleiden maar dat valt niet mee, zegt de woordvoerder van de PO-raad, de organisatie van basisscholen.
Wonen in de Randstad is vele malen duurder dan in de Achterhoek, terwijl een leraar in Amsterdam niet meer verdient dan een in Doetinchem
Geen kostwinner
Deels lukt het niet doordat wonen in de Randstad vele malen duurder is dan in bijvoorbeeld de Achterhoek, terwijl een leraar in Amsterdam niet meer verdient dan een in Doetinchem. Om dat te ondervangen kondigden Den Haag, Utrecht en Amsterdam aan dat ze betaalbare huizen zullen bouwen voor leerkrachten. Of dat effect heeft, is nog niet te zeggen.
Een andere verklaring is dat veel leraren thuis niet de kostwinner zijn. Vaak zijn basisschoolleraren vrouwen die in deeltijd werken en een partner hebben die meer verdient. In 2016 werkte meer dan de helft van de leerkrachten niet fulltime en 18 procent werkte minder dan 2,5 dag per week, blijkt uit de laatste cijfers van het Arbeidsmarkt Platform PO. Toen was 84 procent van het personeel in het basisonderwijs vrouw.
Die grote hoeveelheid deeltijders is voor scholen niet ideaal. De PO-raad wil dat de overheid het aantrekkelijker maakt om meer te werken, via de belastingen of de kinderopvangtoeslag. “Daarmee kunnen we nu een slag slaan”, denkt de woordvoerder. Voor andere maatregelen, als meer zij-instromers opleiden of betaalbare huizen bouwen, geldt dat het even duurt voor het effect zichtbaar is.
Vlak voor de zomervakantie meldden scholen dat er nog zo’n 1300 leraren te weinig waren voor het nieuwe schooljaar. Onderzoeksinstituut CenterData voorspelt dat er in 2020 een landelijk tekort is van 4000 leraren. De verwachting is dat tegen die tijd scholen in alle regio’s moeite zullen hebben om genoeg leraren te vinden.
Lees ook:
De pabo is weer in trek, bij starters én switchers
Dat de pabo's weer in de gratie zijn, komt maar ten dele doordat een baan vanwege het lerarentekort gegarandeerd is. "Voor veel volwassenen komt er een moment dat ze hun loopbaan heroverwegen: hoe wezenlijk is het werk dat ik doe?" En kinderen dingen leren, dat doet er wél toe.