"Het is echt niet normaal, zoveel meldingen krijgen we binnen over overlast van wespen", zegt Celal Yafar, bestrijder van wespennesten bij Rentokil. "Normaal gesproken krijgen we in de zomermaanden één melding in de twee weken, maar nu zijn dat er twee of drie per dag."
Ook Peter Kerkvliet, ongediertebestrijder in Bodegraven, merkt door de toename van het aantal meldingen van wespennesten dat hij weg moet halen dat er meer wespen zijn. "Ik denk dat het om een stijging van 20 procent ten opzichte van vorig jaar gaat", zegt hij. "Maar mensen zijn ook meer buiten, daardoor komen ze sneller in aanraking met wespen."
Arnold van Vliet, bioloog aan de Wageningen Universiteit (WUR), schreef voor Nature Today in juli een artikel over de toename van het aantal wespen na een rondgang langs een groot aantal wespenbestrijders. "Er zijn meer wespen dan tijdens een gemiddeld jaar", zegt hij. "De verkoop van gif dat wespen bestrijdt, ligt ook hoger en bevestigt dus dat beeld."
'Het was een goed voorjaar voor wespen'
Volgens Jan Smit, wespenexpert van de Nederlandse Entomologische Vereniging, hebben de weinige regenval en de warmte tijdens het voorjaar en de zomer een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van wespennesten. "Het was een goed voorjaar voor wespen, waarin het vrij warm en er weinig slecht weer was. Ook de zomer was daarna heel warm, waardoor wespen rustig konden doorgroeien."
Wespen worden volgens Smit in het voorjaar actief. De koningin heeft dan de winter overleefd en gaat in de lente op zoek naar een plek die ze geschikt acht als nest. "Ze knaagt dan aan dood hout en vermengt dat met speeksel. Dat vormt een soort pulp waarmee ze het nest bouwt. Van de wesp hebben we ook papier leren maken."
In de cellen van dat dan nog kleine nest legt ze wat eitjes die als het warm is snel uitkomen, aldus Smit. Uit die eitjes komen larven die gevoed moeten worden. Dat doet de koningin met eiwitten die ze uit andere insecten haalt. "Wespen doen voor mensen ook nuttig werk. We hebben vaak last van vliegen en muggen. Wespen vangen die voor ons."
Wespen vangen op grote schaal insecten
Als de larven tot volwassen wespen uitgegroeid zijn – het zijn dan werksters – helpen ze de koningin met het uitbreiden van het nest en het voeden van de nieuwe larven. De koningin richt zich dan alleen nog maar op het leggen van eitjes. Volgens Van Vliet worden er op een gegeven moment op grote schaal insecten gevangen. "Een nest met vijfduizend wespen, wat gemiddeld is, vangt honderdduizend insecten, zoals muggen, vliegen en rupsen, per dag."
Als wespen de larven eiwitten voeren, krijgen ze daar een zoete stof voor terug die "als een soort heroïne voor hen is", legt ecoloog Jan Doevendans uit. Als er geen nieuwe larven meer in het nest zijn die gevoerd moeten worden, gaan wespen voor overlast zorgen. Dat begint in augustus. Ze krijgen dan niet meer de verslavende zoetstof binnen en gaan daar buiten het nest naar op zoek. "Ze vinden dat in nectar, maar ook op onze terrasjes", aldus Smit.
Daar komt bij dat het bloemenaanbod dit jaar minder groot is doordat het droog is geweest. Veel bloemen zijn al uitgebloeid of dood gegaan. "Daardoor zijn wespen eerder geneigd om onze terrassen en tuinen op te zoeken. De zeer geconcentreerde zoetigheid die daar aanwezig is, vinden ze woest aantrekkelijk", zegt Van Vliet.
'Een wesp komt niet voor ons'
"Als een wesp rond je vliegt in de tuin of op het terras, dan komt hij niet voor ons", verduidelijkt Smit. "Houd je dan rustig en dek de opening van je flesje of blikje af. Als de wesp daarin kruipt en je vervolgens een slok neemt, dan kan een wesp in je keel steken en dat kan heel vervelend zijn."
In tegenstelling tot bijen kunnen wespen meerdere keren steken. De angel van bijen blijft door weerhaakjes in de huid van de mens zitten en als de bij die terug probeert te trekken, gaat zijn achterlijf kapot. "De angel van de wesp is gladder en als die echt in nood is, kan die wel twee of drie keer steken", aldus Smit.
Wespen kunnen meerdere keren steken. (ANP)
Verstandig om wespenvallen op afstand neer te zetten
Bij veel overlast van wespen is het volgens ecoloog Doevendans verstandig om wespenvallen neer te zetten, maar wel op enige afstand van de tuin of het terras. "De wespen worden daar dan naartoe gelokt, waardoor je er minder last van hebt. Plaats de val niet te dichtbij, want dan trek je de wespen alleen maar aan."
Daarnaast kunnen wespen volgens Van Vliet slecht tegen de geur van etherische oliën. "Denk bijvoorbeeld aan olie van citroengras of kruidnagel. Onderzoek heeft uitgewezen dat de aanwezigheid van wespen tot 70 procent vermindert als deze geur aanwezig is."
"Als je een wesp hebt doodgeslagen, neem dan de tafel even met een sopje af", vervolgt Van Vliet. "Bij het doodslaan komt er gif uit de angel vrij. Andere wespen ruiken dat en hebben zo door dat er ergens gestoken is. Dat maakt andere wespen alerter en agressiever. Ruim de dode wesp dus op en maak de plek waar die heeft gelegen even schoon."
Laat wespennesten met rust
De drie wespenexperts zijn het er alle drie over eens dat wespennesten zoveel mogelijk met rust gelaten moeten worden. Van Vliet: "De basisreflex van mensen is: dat moet weg. Maar ik raad aan om er alleen wat aan te doen als het nest echt op een vervelende plek zit. Als ze bijvoorbeeld het huis dreigen binnen te komen, dan moet er wel wat gebeuren. Maar in heel veel gevallen moeten we niet te snel in zo'n reflex schieten."
Ongediertebestrijders spuiten een wespennest vol met een giftig poeder en via de pootjes van de werksters komt het gif steeds verder in het nest, tot het uiteindelijk de koningin bereikt. De wespen gaan dood door het gif, waardoor uiteindelijk het nest verdwijnt. "Er is geen andere manier om de wespen weg te krijgen, maar het gif blijft in de omgeving hangen en andere diersoorten hebben daar dus ook last van. Geen fijn spul", aldus Van Vliet.
Een verwijderd wespennest. (ANP)
Stop ingang van wespennest in spouwmuur niet dicht
Als een nest met wespen in een spouwmuur zit, is het ook niet verstandig om de opening van het nest dicht te stoppen. "Een nest heeft altijd een nooduitgang. Ik heb een paar keer meegemaakt dat iemand de ingang had dichtgestopt en dan komen de wespen naar binnen. Vlogen ze ineens in de woonkamer", legt ongediertebestrijder Yafar uit. "Wees ook niet bang dat wespen volgend jaar terugkeren in hetzelfde nest, want ze maken altijd maar één keer gebruik van een nest."
Nu vliegt de generatie werksters rond die geen larven meer hoeft te voeren en dus op terrassen op zoekt gaat naar zoetstoffen. Het is de laatste generatie werksters van het wespennest. "Een werkster leeft een week of zes", vertelt Smit. "We zien ze tot in september of zelfs oktober vliegen." Daarna gaan de nieuwe koninginnen in winterslaap en begint de wespencyclus in het voorjaar weer opnieuw.