Gaza: nu echt oorlog of een echte deal

Of het wordt écht oorlog, of er komt een échte overeenkomst tussen Israël en Hamas die meer is dan een tijdelijke zoethouder om de boel te kalmeren. Het blijft onzeker welk van die twee opties beide kanten kiezen na de escalatie in de nacht van woensdag op donderdag.

Israël bombardeerde de hele nacht verschillende plekken in de Gazastrook, terwijl vanuit Gaza volgens het Israëlische leger 150 raketten werden afgevuurd op steden in het zuiden van Israël. Het is de ergste escalatie sinds de Gaza-oorlog van 2014. Het geweld komt na wekenlange besprekingen over een langdurig staakt-het-vuren tussen de militante beweging die de Gazastrook regeert en Israël.

Bij de Israëlische luchtaanvallen op Gaza kwamen volgens het ministerie van Volksgezondheid in Gaza een zwangere vrouw en haar anderhalf jaar oude dochtertje om. Aan Israëlische kant vielen elf gewonden, waaronder een Thaise vrouw die zwaar gewond raakte toen een raket landde in Eshkol. Het Israëlische veiligheidskabinet zou donderdagmiddag bijeenkomen. Uit voorzorg zijn zomerkampen en landbouwactiviteiten in het zuiden geannuleerd.

Hamas op zijn beurt stelt Israël verantwoordelijk voor de escalatie. Dinsdag doodde Israël twee Hamas-strijders.

Na aanval met raketten vanuit Gaza reageerde het leger van Israël met harde tegenactie

VN-gezant Nicolay Mladenov sprak donderdag zijn zorg uit over de hernieuwde vijandelijkheden. Mladenov en de Egyptische regering deden de afgelopen weken verwoede pogingen tot een langdurige overeenkomst te komen tussen Hamas en Israël. Egypte beheert de grensovergang voor personen bij Rafah, en kan met het openen en sluiten daarvan het lot van veel Gazanen bepalen zolang de grensovergang met Israël alleen voor uitzonderingsgevallen open is. Het werkt tegelijk nauw samen met Israël.

De mogelijke overeenkomst tussen Israël en Hamas zou volgens Israëlische media in een eerste fase inhouden dat er een substantiële verlichting komt van de blokkade van de Gazastrook. De grensovergang bij Kerem Shalom voor goederen zou vaker opengaan en meer goederen doorlaten, het aantal zeemijlen dat Gazaanse vissers uit de kust mogen vissen wordt verhoogd. Ook zou er meer ruimte komen voor humanitaire projecten door internationale donors; als eerste teken van goede wil liet Israël vorige week bouwmaterialen door voor een ontziltingsinstallatie in Gaza. In ruil zou Hamas stoppen met de brandende ballonnen en vliegers die sinds juni Israël worden ingestuurd vanaf de Gazastrook en die landbouwgrond en bos hebben verwoest.

Pas in een tweede fase zou gesproken worden over de teruggave van Israëlische soldaten en burgers die Hamas gevangen houdt. Israël zou dan toestemming verlenen voor grote infrastructurele projecten, onder meer een vliegveld voor Gaza op Egyptisch grondgebied. Afgelopen weekend oefenden familieleden van gevangen Israëliërs druk uit op de regering om geen overeenkomst te sluiten zonder afspraak over de gevangenen. Een andere complicatie is dat de Palestijnse Autoriteit onder leiding van Mahmoud Abbas zich gepasseerd voelt.

Sinds de laatste oorlog in 2014 eindigde, is er een fragiel bestand tussen Israël en de militante beweging die de Gazastrook leidt. Met de serie demonstraties onder de noemer „Mars van de Terugkeer” die eind maart dit jaar begon, is de situatie steeds gespannener geworden. Israël schoot bij die marsen zeker 220 demonstranten dood. Volgens Israël waren dat grotendeels Hamas-militanten, volgens de Gazanen vrijwel uitsluitend burgers.

Lees ook over de 'Mars van de Terugkeer': Palestijns protest eindigt in bloedbad