Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Ook Nederlandse rederijen dupe van pesterijen in Zee van Azov

Pesterijen Rusland probeert zijn invloed uit te breiden voor de Oekraïense kust. Schepen krijgen te maken met inspecties, onnodige stilligdagen en soms torenhoge steekpenningen.

Stilligdagen, steekpenningen en andere pesterijen door de Russische douane en kustwacht komen steeds meer voor in de Zee van Azov.
Stilligdagen, steekpenningen en andere pesterijen door de Russische douane en kustwacht komen steeds meer voor in de Zee van Azov. Foto Istock

Sinds de opening van de Krimbrug, die het geannexeerde schiereiland sinds mei met Rusland verbindt, heeft de internationale scheepvaart steeds meer last van ‘pesterijen’ door de Russische douane en kustwacht in de Zee van Azov. Schepen die via de Straat van Kertsj richting de Oekraïense havensteden Marioepol en Berdjansk varen, krijgen te maken met inspecties, onnodige stilligdagen en soms torenhoge steekpenningen. Dat schrijven Russische en Oekraïense media. Twee Nederlandse rederijen bevestigen de praktijken tegenover NRC. Volgens de Oekraïense autoriteiten zijn de incidenten onderdeel van een breder Russisch offensief in de regio.

Het overkwam de MS Zuidvliet uit Rhoon al enkele malen. De coaster, die met allerhande lading de route tussen Noord-Europa en de Oekraïense havenstad Marioepol bevaart, werd tegengehouden door de Russische autoriteiten bij Kertsj, waar de Krimbrug is gebouwd. „Je moet door de Straat van Kertsj, waar de Russische kustwacht ligt die je tegenhoudt”, vertelt de directeur van het bedrijf dat de Zuidvliet beheert, maar die liever niet met naam genoemd wil worden. „Je moet je melden voor inspectie, maar ze laten je zo één, twee, drie, vier, vijf dagen wachten”. De inspectie zelf stelt niet veel voor, alleen het inzien van papieren. Maar gedwongen stilliggen kan oplopen tot schade van wel enkele duizenden euro’s per dag.

Lees ook: Krimbrug, mogelijk gemaakt door Nederland

En het blijft niet bij inspecties alleen. Een andere Nederlandse rederij uit de regio Rotterdam, die niet bij naam genoemd wil worden, zegt meer dan eens steekpenningen te hebben betaald aan de havenautoriteiten van Kertsj. „Je moet wat zwart geld onder de tafel schuiven, dan laten ze je wel gaan”, zegt een operator van het bedrijf. Met een bedrag van zo’n 4.000 dollar is de doorvaart richting Oekraïne volgens hem geregeld. „Dat is altijd beter dan een paar dagen stilliggen.”. De douane-autoriteiten van Kertsj waren dinsdag niet bereikbaar voor commentaar.

Greep op het water

De corruptie lijkt een voortvloeisel van de machtsstrijd tussen Rusland en Oekraïne in het Zwarte Zeegebied. Sinds de annexatie van de Krim in 2014 probeert Rusland ook zijn greep op het water te verstevigen. Volgens een verdrag uit 2003 wordt de binnenzee gedeeld door Rusland en Oekraïne, maar volgens Kiev probeert Rusland zijn invloed stiekem uit te breiden in de regio die een Exclusieve Economische Zone is van Oekraïne. Ihor Vorontsjenko, viceadmiraal van de Oekraïense marine sprak vorige maand zelfs van een „sluipende annexatie” van de Azov-zee en de Zwarte Zee. „Rusland voert activiteiten uit die alle normen en principes van het internationale zeerecht schenden”, aldus Vorontsjenko tegen nieuwssite UNIAN.

Daarnaast slaagde Rusland erin een aantal gasvelden in beslag te nemen, die het sinds 2016 exploiteert en die volgens deskundige lokale waarnemers tevens gebruikt zouden worden als militaire uitvalspost. Oekraïne spande wegens de schendingen dit jaar een zaak aan bij internationale Zeerechttribunaal in Hamburg.

Tot vandaag de dag is Oekraïne beducht voor een Russische militaire invasie van het kustgebied. De spanning is dan ook om te snijden. „Het innemen van Marioepol en het forceren van een landroute naar de Krim is altijd een prioriteit geweest voor de strategen van de ‘Russische wereld’. Onze veiligheidsdiensten bevestigen dat telkens weer”, zo zei de Oekraïense president Petro Porosjenko in juli. Daarnaast waarschuwde hij dat Rusland de (internationale) scheepvaart en de daarmee verbonden Oekraïense mijn- en metaalindustrie in de Donbas kapot probeert te maken.

Ik zei deze keer: je krijgt niets, ik heb niets

Erik van Lier, kapitein

Op zijn beurt wekte Kiev de toorn van Rusland toen het afgelopen maart een van de Krim afkomstige vissersboot in beslag nam en de tien bemanningsleden arresteerde wegens het ‘illegaal passeren’ van de zeegrens. Rusland reageerde woedend, beschuldigde Oekraïne ervan op te treden als ‘Somalische piraten’ en zei alles te zullen doen om de eigen schepen te verdedigen. Rusland stationeerde volgens het Oekraïense ministerie van Defensie dit jaar al veertig extra patrouilleschepen, die onder gezag vallen van veiligheidsdienst FSB, in de Azov-zee.

In reactie hierop hield Oekraïne een militaire oefening, maar in geval van een confrontatie zal het weinig kunnen doen om de kust te beschermen. „In geval van een open of directe aanval op zee, zal het moeilijk voor ons zijn weerstand te bieden omdat onze vloot gemoderniseerd moet worden”, zei een lid van de Oekraïense marine in juni tegen nieuwssite Radio Free Europe.

Lege haven

Erik van Lier, kapitein op de MS Zuidvliet en varend van Marioepol richting Spanje, hoefde bij Kertsj afgelopen week geen steekpenningen te betalen. Maar zijn schip lag wel onnodig stil, vertelt hij per telefoon: 20 uur op de heenweg, drie dagen op de terugweg. „Het zijn pesterijen, met als doel om de economie in Marioepol naar de verdommenis te helpen”. De Russische strategie zou volgens Van Lier effect kunnen hebben: waar de haven in Marioepol normaal goed gevuld is met schepen, was die nu bijna leeg. De kapitein benadrukt dat de Oekraïeners ook niet vies zijn van corruptie. Vorige week nog zou de havenmeester van de stad gearresteerd zijn wegens corruptie. „Marioepol is zo corrupt als wat, als ik erheen moet gaan staan me de haren recht overeind. Ik zei deze keer: je krijgt niets, ik heb niets”. Hij kwam er naar eigen zeggen goedkoop vanaf met wat flessen drank en sigaretten. „En bij vertrek nog een krat bier”.

Correctie (8 augustus 2018): In een eerdere versie van dit stuk stond kapitein Erik van Lier abusievelijk genoemd als Erik van Vliet.