Opwarming van de aarde zorgt voor aangroei bossen in koude streken
In de tropen blijft het beeld dramatisch: veel bomen moeten wijken voor landbouw. Maar mondiaal groeit het bosareaal juist. Dat komt onder meer door de opwarming van de aarde.
Kijk je van grote hoogte naar de aarde, dan zie je dat er meer bos bij komt dan er wordt gekapt. 2,2 miljoen vierkante kilometer in de afgelopen drie decennia om precies te zijn.
Dat forse getal rolde uit de computer toen een consortium wetenschappers onder Amerikaans leiding grote hoeveelheden satellietwaarnemingen had ingevoerd. Het getal, dat ze vandaag publiceren in vakblad Nature, contrasteert met de schokkende beelden die bijna dagelijks te zien zijn van tropisch regenwoud dat wordt gekapt om plaats te maken voor landbouw.
Met satellieten is enorme landdegradatie te zien in het zuiden van de Verenigde Staten
Die kap is inderdaad enorm, bevestigen de onderzoekers, en vooral in het Amazonegebied. Argentinië heeft in drie decennia een kwart van zijn bossen geruimd, Paraguay kapte meer dan een derde. Maar tegenover het verlies in de tropen staat winst in gematigde streken. Ook daar door toedoen van de mens. Met satellieten is het resultaat te zien van de grootschalige herbebossing van voormalige landbouwgebieden in Oost-Europa en de voormalige Sovjet-Unie en in China.
Klimaatverandering
Er zijn 'natuurlijke' factoren die een handje helpen. De stijgende temperatuur op aarde drijft de boomgrens omhoog, waardoor ook in bergachtige streken het bosareaal groeit. De invloed van de stijgende temperatuur is ook te zien in groeiende bossen in koude streken als Alaska en Siberië.
Klimaatverandering - niet bepaald een natuurlijke factor, want door de mens in gang gezet - zou de aarde groener kunnen maken, zeggen optimisten. Niet alleen door de stijgende temperatuur, maar ook omdat broeikasgas CO2 voeding is voor planten. Die vergroening vindt inderdaad plaats, zegt deze groep onderzoekers, maar het effect is beperkt.
"We zien een aarde waarop de mens heerst", schrijven ze. Van alle verandering in vegetatie die ze met hun satellieten waarnemen wordt zo'n 60 procent veroorzaakt door de mens die zijn land anders gaat gebruiken, en hooguit 40 procent door klimaatverandering.
Veranderen van landgebruik doet de mens soms ten goede, bijvoorbeeld als hij bos aanplant of landbouw gaat bedrijven op voorheen kale grond. Maar de mens is ook meester in het uitputten van de grond. Met satellieten is enorme landdegradatie te zien in het zuiden van de Verenigde Staten. Mongolië, China en grote delen van Australië.
Ook hier is de balans uiteindelijk positief: wereldwijd neemt de oppervlakte kale grond af. Maar voor de kale grond geldt hetzelfde als voor het bos: onder positieve mondiale totalen kunnen regionale drama's schuilgaan.
Lees ook:
Reis mee naar de noordelijkste bossen van de wereld.
Journalist Jelle Brandt Corstius en fotograaf Jeroen Toirkens bezoeken voor Trouw de noordelijke bossen van de wereld, waar klimaatverandering al merkbaar is.