De eerste dag van de vriendschap in Nederland: ‘Echte vriendschap overwint alles’

Het was een onmogelijke vriendschap, die tussen de misdaadverslaggever en de Heineken-ontvoerder. ‘Zowel hij als ik kregen uit eigen kring veel kritiek.’ Maar echte vriendschap doorstaat dat, zegt Peter R. de Vries zondagmiddag op het hoofdpodium tijdens de Tall Ships Races in Harlingen. In weerwil van alle kritiek – de Amsterdamse politie distantieerde zich zelfs van de misdaadjournalist – sprak De Vries op de begrafenis van de geliquideerde crimineel Cor van Hout. Hij bekommerde zich zelfs – ‘op Cors verzoek’ – na de derde, fatale aanslag, om diens kinderen. ‘En zoiets vraag je alleen aan een echte vriend.’

De Vries sprak zondag op de Dag van de Vriendschap, die voor het eerst in Nederland werd georganiseerd. Friendship Day ontstond in 1935 in de Verenigde Staten, waar vrienden hun relaties jaarlijks de eerste zondag van augustus vieren met feesten en cadeaus. Het groeide uit tot een nationale feestdag in Zuid-Amerika en Azië. In april 2011 verklaarde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 30 juli tot officiële World Friendship Day, hoewel de meeste landen vasthouden aan de eerste zondag van augustus. Inmiddels kennen ook verschillende Europese landen jaarlijks een nationale Dag van de Vriendschap.

Simon Vuyk, criminoloog en misdaadverslaggever, wil bewerkstelligen dat ook Nederland jaarlijks stilstaat bij het belang van vriendschap. Hij organiseerde de Dag van de Vriendschap zondag tegelijk met de jaarlijkse Tall Ships Races in de Harlingse haven, waarop jaarlijks zo’n 350 duizend bezoekers afkomen.

Positieve criminologie

Vriendschap, zegt Vuyk, heeft een veel groter maatschappelijk belang dan we allemaal denken. Hij is een aanhanger van de ‘positieve criminologie’, een stroming die begon aan de Vrije Universiteit Amsterdam en waarin wordt uitgegaan van een dialoog met en positieve benadering van criminelen en hangjongeren voordat die afglijden. Men kiest niet louter voor ‘opsluiten, repressie en vergelding’. ‘Wij weten niet hoe we met kwaad moeten omgaan’, stelt Vuyk. ‘Het strafrecht heeft ons niet verder gebracht – de criminaliteit is alleen maar toegenomen. Het is tijd dat we criminaliteit aan de voorkant eens op een andere manier proberen aan te pakken.’

Hij refereert daarbij onder meer aan het gerechtelijke vonnis over Pim Fortuyn-moordenaar Volkert van der G., bij wie een persoonlijkheidsstoornis werd geconstateerd. Deskundigen oordeelden dat die stoornis niets had te maken met de moord. ‘De rechters schrijven in hun vonnis expliciet dat bij Van der G. sprake was van uitsluiting van vriendschappen. Dát was het probleem. Vrienden houden je bij de les, ze corrigeren je, ze steunen je als je het moeilijk hebt, ze kunnen voorkomen dat je afglijdt. Daarom zijn vrienden zo belangrijk. Je kunt niet zonder.’

Goed zaadje voeden

Vuyk schreef een ‘Akte van goed en kwaad’, over de geboorte van de parlementaire democratie in Nederland, en hoe de veiligheid daarbinnen moest worden gegarandeerd met het strafrecht. Hij las zijn akte zondag in Harlingen voor. Daarin schrijft hij over het nature-nurture-debat – zijn criminelen van nature slecht of bepalen de omstandigheden dat? – en over het feit dat ‘in ieder mens kwaadheid schuilt dat al dan niet kan ontkiemen’. Het kwaad laat zich niet elimineren, zegt Vuyk. ‘In onze fixatie op het kwade zijn we het goede vergeten. In ieder mens zit ook goedheid. En dat goede zaadje kan ook gevoed worden. Laten we ons daar eens wat meer op gaan richten.’

De criminoloog spreekt geregeld op podia, in scholen, buurthuizen en andere gelegenheden over het belang van vriendschap, dat hij ‘de edelste vorm van medemenselijkheid’ noemt. Hij hoopt dat de Dag van de Vriendschap, die nu al gepland staat voor 4 augustus 2019 in Harlingen, zal uitrollen over heel Nederland.

Leukemie

Omringd door grote zeevarende zeilschepen bezongen de Rotterdamse band The Kik en de Harlingse zanger Wiebe van Dijk zondag de vriendschap. Tussendoor spraken bekende Nederlanders over een uitzonderlijke relatie met een vriend of vriendin. Zo verhaalde zwemkampioen Maarten van der Weijden over het schuldgevoel dat hem trof toen hij de ziekte leukemie overleefde, waar zijn vriend Dennis eraan overleed. ‘Dennis’ doel was om de geboorte van zijn zoontje nog mee te maken’, zegt de zwematleet. ‘Dat is hem niet gelukt.’ Om die reden zwemt Van der Weijden over twee weken de Elfstedentocht, ruim 200 kilometer, om geld op te halen voor kankeronderzoek voor ‘de Dennissen van deze wereld’.

Singer-songwriter Jordy Nayeli droeg een lied voor dat hij componeerde naast de kist met daarin het lichaam van zijn broer Jim, ‘mijn beste vriend’, die in Spanje is verongelukt.

Volgens criminoloog Vuyk bestaan er twee soorten vriendschappen: die van het ‘nut’, en die van echt louter plezier. Criminele vriendschappen zijn vaak ‘nuts-relaties’, zegt hij. ‘Maar relaties gebaseerd op nut kunnen uitgroeien tot echte, diepe vriendschappen.’

‘Ik ben de eerste om te zeggen dat een vriendschap tussen een misdaadjournalist en een crimineel eigenlijk niet kan’, aldus Peter R. de Vries. ‘Maar soms ontstaat tussen tegenpolen een onweerstaanbare chemie. Dat moet je koesteren. Juist omdat mijn vriendschap met Cor van Hout tegen de verdrukking in toch in stand is gebleven, vind ik het mooi om mensen uit te leggen dat echte vriendschap alles overwint.’