Vaccineren: Ja. Verplichten: Nee.

De 16-jarige française Marine Eraville had al veel overleefd. Ze had als kind een ernstige hartkwaal waardoor ze op tweejarige leeftijd een harttransplantatie nodig had. Om te voorkomen dat haar lichaam het orgaan zou afstoten kreeg ze middelen om afweerreacties te onderdrukken. Dat betekende ook dat ze niet gevaccineerd kon worden tegen een aantal ziektes, waaronder mazelen. Gelukkig werd de kwetsbare Marine beschermd door de kinderen in haar omgeving, die wel gezond waren en goed werden gevaccineerd.

Ze groeide op tot een sportieve jonge vrouw, haalde talloze medailles en ze leek een lang leven tegemoet te gaan. En toen sloeg het noodlot alsnog toe. Anno 2018 is de vaccinatiegraad in Frankrijk gedaald tot 75 procent en vormde het groeiend aantal ongevaccineerde kinderen in Marines omgeving een netwerk waarin mazelen zich razendsnel kon verspreiden. Ze raakte geïnfecteerd en bezweek vorige maand aan de complicaties.

Wat doe je als mensen ineens massaal stomme beslissingen gaan nemen? Als ze, ondanks hun universitaire opleiding, besluiten dat het een goed idee is om hun kinderen en hun omgeving bloot te stellen aan levensbedreigende ziektes? Wat gebeurt er als kwetsbare kinderen als Marine overlijden dankzij die gekte?

Het antwoord lijkt simpel. Als het niet goedschiks gaat, dan maar kwaadschiks. De roep om een vaccinatieplicht klinkt steeds luider. In een betoog in deze krant benadrukken twee filosofen het belangrijkste argument voor zo’n plicht: het werkt. Als mensen zich niet rationeel gedragen, dan douw je ze de vaccinaties maar door de strot. Je zet ze klemvast tegen de muur van het consultatiebureau en jast de voorgeschreven naalden in benen en armen. Wie het er niet mee eens is wijs je nog maar eens op de cijfers. In Italië stribbelen ze nog wel wat tegen, daar wordt al een tijd gedemonstreerd, maar wie geeft daarom als blijkt dat de vaccinatiegraad daar nu eindelijk stijgt. Succes!

Lees ook: Verplicht vaccineren: de tijd van vrijblijvendheid is voorbij

Ik moet eerlijk bekennen dat ik dit één van de moeilijkste en belangrijkste vraagstukken van deze tijd vind. Juist omdat ik niet begrijp hoe je het in je hoofd haalt je kinderen niet te vaccineren. Toch ben ik tegen zo’n plicht. Al is het alleen omdat ik de lichamelijke integriteit nogal belangrijk vind. We accepteren dat de staat best ver mag gaan in het beperken van je vrijheden. Als je je niet naar school wil laten sturen, moet dat toch, op straffe van hoge boetes. De overheid mag jaarlijks je salaris afromen om naar eigen inzicht uit te geven. De overheid kan je verplichten je te verzekeren tegen grote en minder grote rampen, ook al vind je dat misschien onzin. Maar je lichaam, daar komen ze niet vaak in de buurt. Met een vaccinatieplicht dringt de staat letterlijk door tot onder je huid, tot in je lymfeknopen. Ik vind dat je dat mag weigeren en dat niet hoeft te motiveren.

Hoe tragisch de nieuwe epidemieën ook zijn, toch wil ik hier nogmaals pleiten voor het recht je belachelijk onwetenschappelijk te gedragen. Noem het vrijheid van irrationaliteit, of algemener, de vrijheid om je eigen waarheden erop na te houden. Een reformatorische gemeenschap weigert vaccinaties al sinds mensenheugenis en dat leken we ergens nog te accepteren als gevolg van godsdienstwaanzin. De nieuwe groep vaccinatieweigeraars lijkt meer op ons, vormt ook een grotere fysieke bedreiging. Het ergste is dat ze vaak niet eens in God geloven. Ze nemen gewoon stomme beslissingen. Dat maakt ons bozer en doet ons naar extremere middelen grijpen om ze te dwingen zich rationeler te gedragen.

Lees ook: Tegenstanders van vaccinatie, lees deze voorbeelden en huiver

En dat terwijl bijna niemand vaccineert op rationele gronden. Je vaccineert omdat je vertrouwt op de overheid, de artsen, de wetenschap en de farmaceutische industrie. Veruit de meeste mensen vaccineren zonder te weten tegen welke ziekte (ooit iemand met tetanus gezien?), en zonder de bijsluiter te hebben gelezen. Ook al durft niemand het te bekennen vaccineren we ook vooral omdat de rest het ook doet. Kuddegedrag.

Hoe krikken we de vaccinatiegraad weer op zonder een monstermaatregel als een vaccinatieplicht in te voeren? Ik weet het niet. Maar het zou interessant zijn om te zien of de ouders van de mazelenpatiënten in de nabijheid van Marine juridisch aansprakelijk kunnen worden gesteld. Misschien oordeelt een rechter dat zij medeplichtig zijn aan haar dood, of kan hen nalatigheid worden verweten. Het zou goed zijn om voor eens en voor altijd duidelijk te maken wat de consequenties zijn als je vaccinaties weigert.

Correctie 04-08-2018: In een eerdere versie stond ‘nalatenschap’ terwijl ‘nalatigheid’ bedoeld werd. Dat is aangepast.