Milieuregels zijn de beste weg om een rookverbod op straat er doorheen te krijgen

Verschillende gemeenten worstelen met de vraag hoe ze een rookverbod kunnen afdwingen in de openbare ruimte. In Rotterdam wil het Erasmus MC met twee omliggende scholen rokers weren van de omringende straten.

De Rotterdamse wethouder Sven de Langen (CDA, volksgezondheid, zorg) is ‘welwillend en positief’, maar het is niet zeker of hij dit kan regelen vanuit de gemeente. De meeste kans hebben het ziekenhuis, de Hogeschool Rotterdam en het Erasmiaans Gymnasium door het via de milieuwetgeving te spelen: bijvoorbeeld door te pleiten voor een verbod op uitlaatgassen in het gebied.

Gemeenten kondigen aan de lopende band rookvrije gebieden af, maar dat is dan meer bedoeld als ontmoediging zonder sancties. Of anders wel op eigen terrein, zoals in de acht kinderboerderijen waarin Rotterdam het roken verbood.

Hoe het moet met handhaven in openbaar gebied kan De Langens woordvoerder niet zeggen, mocht het verbod voor het ziekenhuis er komen. Ook niet of het een precedent zal scheppen waarin straks elk gebouw in Rotterdam zal vragen om een rookvrij gebied voor de deur. “Dat moeten we allemaal eerst uitzoeken.”

Aanpassen

Rotterdam bekijkt met Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Groningen samen met het Rijk hoe ze rookvrije zones kunnen instellen. In Groningen timmert een coalitie van scholen, ziekenhuizen en de universiteit al langer aan de weg. Met voorzichtig succes: onlangs stuurde het college een voorstel naar de raad om de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) aan te passen. Daarin wil het college een mogelijkheid om rook te weren rond ziekenhuizen, theaters en scholen.

Omgevingsrechtadvocaat Anita Nijboer geeft Groningen en Rotterdam echter weinig kans. Een plaatselijke verordening moet altijd in dienst staan van ‘het gemeentelijk belang’, zegt ze. “Een brede term natuurlijk, maar waarschijnlijk valt het verbieden van roken er niet onder.” Een alcoholverbod tijdens evenementen of voetbalwedstrijden bijvoorbeeld weer wel: dat dient de openbare veiligheid. Veiligheid speelt niet bij tabaksrook.

Op basis van milieueisen mogen gemeentes hun verordening wél aanpassen. Die route lijkt dan ook het meest kansrijk. Uitlaatgassen schaden de publieke gezondheid, en passief meeroken met anderen zou een rechter daaronder kunnen rekenen.

Het is in elk geval wat de Groningse wethouder Gijsbertsen probeert. Zijn wijzigingsvoorstel voor de APV luidt: ‘Het is verboden om op een openbare plaats, die deel uitmaakt van een door het college aangewezen gebied, hinderlijke rookgassen te verspreiden.’ Het gebruiken van ‘rookgassen’ geeft het voorstel meer kans van slagen dan ‘tabaksrook’. Maar dat kan wel betekenen dat ook brommers de straat niet meer in mogen met hun uitlaatgassen.

Grenzen

“Toch denk ik dat een rechter daar niet in meegaat”, zegt Nijboer. “Op dit moment biedt de Tabakswet gemeenten gewoon geen ruimte om grenzen te stellen aan het roken in openbaar gebied.” Volgens haar is het zinniger om naar de wetgever te kijken. Die kan in de Tabakswet laten opnemen dat gemeenten zelf mogen beslissen waar wel en niet gerookt mag worden.

Voor de Radboud Universiteit in Nijmegen zou dat een uitkomst zijn. Zij wil haar hele campus rookvrij maken, inclusief de openbare weg die er doorheen loopt. Maar beboeten kan niet in die straat, bleek bij navraag in het gemeentehuis. Nu zet de universiteit in op borden langs de weg om rokers te verzoeken elders te roken.

De rol van de academische ziekenhuizen van Rotterdam, Groningen en Nijmegen is tekenend volgens een woordvoerder van Nederlandse Federatie van UMC’s. Zij trekken de kar in hun gemeente. En zetten zwaar in op preventie volgens het credo: ‘zien roken, doet roken’.

Lees ook:

 Patiënten en medici eisen verbod op sjoemelsigaret

 Sigaretten die bij het roken veel meer teer, nicotine en koolmonoxide afgeven dan EU-regels toestaan, moeten direct uit de markt worden gehaald, stellen beroepsorganisaties van artsen en enkele ex-rokers. Zij dreigen met een gang naar de rechter omdat de Tabakswet niet wordt gehandhaafd.

Zo probeert de tabaksindustrie jongeren aan het roken te krijgen

'Hoe jonger de nieuwe roker, hoe beter dat is voor ons.' Zo redeneert de tabaksindustrie. Over de moraliteit van de eigen marketing houdt de sector de lippen op elkaar.Een analyse.