Brussel blijft stil over belastingdeal Shell

Eurocommissaris Margrethe Vestager (mededinging) wil niet zeggen of zij onderzoek gaat doen naar de belastingafspraak die Nederland sloot met olieconcern Shell over de dividend­belasting. Dat blijkt uit antwoorden op vragen die Europarlementariër Paul Tang (PvdA) aan de Europese Commissie had gesteld over het omstreden besluit.

Ruim een maand geleden publiceerde deze krant over de zogeheten ruling tussen Shell en de fiscus, die stamt uit 2005. De Belastingdienst keurde destijds goed dat Shell een groot deel van het dividend aan zijn aandeelhouders uitkeert via een trust op belastingparadijs Jersey. Vanwege deze constructie hoeft Shell over die dividenduitkeringen geen dividendbelasting in te houden. De Nederlandse staat is daardoor, volgens onderzoeksbureau Somo, sinds 2005 zo’n 7 miljard euro belastinginkomsten misgelopen.

In strijd met de wet

Aanleiding voor de publicaties was het onderzoek van hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek van de Universiteit van Amsterdam. Hij concludeerde op basis van openbare informatie dat de Belastingdienst deze ­afspraak met Shell waarschijnlijk niet had mogen maken, omdat die in strijd lijkt met de Wet op de dividendbelasting. Het dividend dat Shell nu uitkeert via een Britse dochter en de trust op Jersey zou gezien moeten worden als een ‘middellijke winstuitkering’ door Shell, en daarom onder de dividendbelasting vallen.

Volgens Tang is er sprake van verboden staatssteun door Nederland. Hij had de Commissie daarom gevraagd de afspraak met Shell te onderzoeken. In haar antwoorden houdt Vestager zich daarover op de vlakte. De Commissie kan niet ingaan op specifieke zaken, zegt ze. Wel geeft Vestager aan kennis te hebben genomen van de zaak, en houdt zij de mogelijkheid open dat er staatssteunzaken geopend worden op basis van berichtgeving door media.

Afgelopen weekeinde trok president-directeur Marjan van Loon van Shell Nederland in een interview met De Telegraaf nog fel van leer tegen alle commotie over de afspraak met de ­Belastingdienst. Volgens haar is ­Nederland beter geworden van de ­ruling, onder meer door de werkgelegenheid die de afspraak Nederland heeft opgeleverd. “Dankzij de vaststellingsovereenkomst met de Belastingdienst staat het hoofdkantoor in Nederland”, aldus Van Loon, die er ook op wees dat daardoor in elk geval over een deel van de aandelen dividendbelasting is betaald. Dat zou gaan om 8,5 miljard euro sinds 2005, aldus de Shell-topvrouw.

Scherper letten op 'tegenprestaties'

Het is de vraag of dat de zaak er bij de Commissie beter op maakt. Vestager zei in het verleden scherp te letten op ‘tegenprestaties’ in belastingafspraken, in de vorm van werkgelegenheid of hoofdkantoren. Ook de Belastingdienst zelf stelt regelmatig dat er geen deals mogelijk zijn, waarbij de fiscus zich soepeler opstelt tegenover sommige belastingplichtigen.

Eind vorig jaar kondigde de Commissie een onderzoek aan naar verboden staatssteun aan Ikea, dat twee ­rulings met de Belastingdienst heeft. Dat onderzoek loopt nog. De zaak kwam aan het rollen toen de Europese fractie van de Groenen een onderzoeksrapport publiceerde over belastingontwijking via Nederland door de woonwinkelgigant. Nederlandse dochters van Ikea krijgen van vestigingen elders in de wereld een percentage van de omzet, als betaling voor het gebruik van het winkelconcept en de merknaam. Dat geld werd in eerste instantie grotendeels doorbetaald aan een Ikea-dochter in Luxemburg, en ­later in Liechtenstein.

Ikea kreeg van de Belastingdienst een ruling voor een periode van twaalf jaar (van 2012 tot en met 2023), een uitzonderlijk lange periode. Opeenvolgende staatssecretarissen hebben de Tweede Kamer altijd gezegd dat rulings doorgaans een looptijd hebben van vier tot vijf jaar. Tijdens het Kamerdebat over de belastingafspraak met Shell eind juni bleek al dat er ook rulings mogelijk zijn die een oneindige looptijd hebben, wat tot irritatie en verbazing in het parlement leidde.

In 2015 oordeelde de Europese Commissie dat een ruling die Nederland had afgegeven aan koffieketen Starbucks in strijd was met de Europese regels voor staatssteun. Nederland moest van de Commissie 25,7 miljoen euro aan belasting terugvorderen van Starbucks, maar heeft ­beroep aangetekend tegen die beslissing.

Lees ook:

Shell ontwijkt dividendbelasting

Via een trust op het - als belastingparadijs bekend staande - Kanaaleiland Jersey boekt olieconcern Shell dividend over naar aandeelhouders. Belastingvrij, mèt toestemming van de Belastingdienst.

Europarlementariër: 'De belastingdeal van Shell is in strijd met EU-regels'

De regeling van Shell met de Belastingdienst – dat het bedrijf geen belasting hoeft af te dragen over dividend voor een groot deel van zijn aandelen via een trustconstructie in Jersey – is in strijd met de Europese regels tegen oneerlijke concurrentie.