Voor ondernemers in de thuiszorg is flink emplooi. En er valt ook wat te halen: de thuiszorg is gevrijwaard van het verbod op winstuitkering dat in de zorg geldt.

Een van de bedrijven die daar gretig op inspringt, is Anahid. Het Almelose bedrijf heeft 17 medewerkers, regelt de zorg voor ongeveer 70 cliënten en heeft een omzet van bijna 1,4 miljoen euro. Nver Dermovsesian, de directeur en enig aandeelhouder, richt zich met name op ouderen van Armeense komaf. Een slim gekozen doelgroep: Almelo heeft een grote Armeense gemeenschap.

Onlangs beschreef Follow the Money hoe handige ondernemers een fikse winst in de zorg kunnen opstrijken. Anahid kreeg in dat stuk een bijzondere vermelding: over het boekjaar 2017 maakte het bedrijf namelijk een winst van 66,8 procent. Dergelijke winsten zijn absurd hoog: in 2016 was het gemiddelde resultaat in de thuiszorg vóór belasting 3,9 procent.

Op een omzet van 1.376.065 euro boekte Anahid 919.780 euro winst. Daarvan keerde de directeur zichzelf 6 ton als dividend uit. Een jaar eerder beloonde ze zichzelf al met een winstuitkering van 3 ton. Daarnaast ontvangt Dermovsesian ook salaris als bestuurder; de hoogte daarvan fluctueerde over de loop der jaren. In 2015 ontving ze 310.210 euro salaris; in 2016 was dat 56.657 euro; vorig jaar betaalde ze zichzelf geen salaris uit, blijkens Anahids jaarrekeningen.

Gemeenteraads- en Kamervragen

Na onze publicatie ontstond lichte commotie in de gemeenteraad van Almelo: hoe kon een onderneming gefinancierd met publiek geld in hemelsnaam zoveel winst maken? De SP, GroenLinks, de PvdA en Leefbaar Almelo vroegen wethouder Eugène van Mierlo gezamenlijk om opheldering. Ook de PVV stelde vragen, en wilde onder meer weten of alle gedeclareerde zorg daadwerkelijk aan de cliënten is geleverd.

De kwestie van hoge winsten in de thuiszorg, en van Anahid in het bijzonder, sijpelde door naar andere gemeenten in de regio. De PvdA-afdelingen in Dinkelland, Hof van Twente, Hengelo en Enschede stuurden hun gemeentebesturen een brief. ‘Wat wordt er gedaan om exorbitante winstuitkeringen in de thuiszorg te bestrijden? Wij willen zo snel mogelijk weten waar dit soort uitvreters actief zijn en hoe we van ze afkomen.’ Ook de landelijke politiek roerde zich. PvdA-Kamerlid John Kerstens stelde vragen aan Bruno Bruins, minister voor Medische Zorg: ‘Deelt u de opvatting dat het zeer onwenselijk is dat er financiële winsten worden gemaakt met belastinggeld dat bedoeld is voor goede, betaalbare zorg?’

Analyse van de omzet

Alle aandacht voor de winst van Anahid onttrekt het zicht op een ander opmerkelijk cijfer: de omzet. Het thuiszorgbedrijf behaalde in 2017 met in totaal 11 fte een omzet van 1.376.065 euro, wat neerkomt op 125.096,82 euro per voltijd medewerker. Anahids werk wordt door gemeenten gefinancierd via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), en door zorgverzekeraars via de Zorgverzekeringswet (ZVW). Ongeveer driekwart van Anahids omzet – ruim 1 miljoen – komt uit werk vergoed door de ZVW: persoonlijke verzorging en wijkverpleging.

Anahid heeft zelf een raming gepubliceerd van de verdeling van arbeidsuren per financieringsstroom in 2017. Volgens die berekening wordt 54 procent van de totale fte’s (11) ingezet voor werk dat vergoed wordt uit de ZVW. Afgerond komt dat neer op 6 fte.

Is het, gezien de geldende tarieven in de wijkverpleging, mogelijk om met 6 fte een omzet te halen van ruim 1 miljoen euro? Ook een zorgmanager gespecialiseerd in de wijkverpleging vroeg zich dat af, na lezing van ons eerdere artikel; samen maakten we een rekensom, gebaseerd op het gunstigste scenario. Dat wil zeggen: een hoog uurtarief, uiterst productieve werknemers en amper ziekteverzuim.

Een uurtarief van 50 euro voor wijkverpleging en persoonlijke verzorging is voor een organisatie van Anahids omvang een ruimhartige schatting. Wanneer je de omzet deelt door dat uurtarief, zou Anahid in 2017 bij verzekeraars 20.313 uren hebben gedeclareerd.

De netto inzetbaarheid in de wijkverpleging is per fte standaard ongeveer 1600 uur. Met 6 fte komt de maximale inzetbaarheid van Anahids medewerkers gezamenlijk uit op 9600 uur per jaar: nog niet de helft van het aantal uren dat het bedrijf daadwerkelijk heeft gedeclareerd. Bovendien: inzetbare uren staan niet gelijk aan declarabele uren. Een thuiszorgonderneming mag alleen ‘zorg achter de deur’ in rekening brengen. Reistijd, werkoverleg en regeltaken zijn niet declarabel. In de wijkverpleging bedraagt de declarabele productiviteit van een werknemer ongeveer 65 procent, op voorwaarde dat de organisatie efficiënt werkt. Meestal begroten organisaties in de verpleging en thuiszorg de declarabele uren op 60 procent van de arbeidstijd.

Dat zou betekenen dat van de 9600 inzetbare uren uiteindelijk 65 procent, dus 6240 uur, bij zorgverzekeraars in rekening kan worden gebracht. Volgens deze berekening zou Anahids omzet uit de persoonlijke verzorging en wijkverpleging nooit 1.015.661 euro kunnen bedragen, maar hooguit 312.000 euro - ruwweg een derde daarvan. De omzet per werknemer is dan niet 125.096,82 euro, zoals Anahid lijkt te claimen, maar slechts 52.000 euro. Zelfs wanneer alle 11 fte’s een jaar lang keihard werken, is een omzet van ruim 1 miljoen euro met de huidige tarieven onmogelijk, moeten we concluderen.

‘Het had iets weg van een vrijwilligersvereniging’

Hoe maakt zorgondernemer Dermovsesian het onmogelijke mogelijk? De instanties bij wie ze declareert, hebben die vraag nooit gesteld, zo blijkt uit een belronde langs alle grote verzekeraars in het werkgebied van Anahid. Een woordvoerder van Menzis laat weten: ‘We kennen het bedrijf wel, maar hebben geen contract met ze. Ze declareren weinig bij ons. We hebben daar één klant met een persoonsgebonden budget.’ De woordvoerder van verzekeraar VGZ: ‘Wij hebben geen contract met Anahid. Ik zie dat ze vrij weinig bij ons declareren. Daardoor is er tot nu toe geen aanleiding geweest om nader onderzoek te verrichten.’ Verzekeraar Salland antwoordt volgens hetzelfde stramien: ‘Wij zijn niet bekend met Anahid. We hebben geen contract met de organisatie voor de Zorgverzekeringswet (ZVW) of de Wet langdurige zorg (WLZ).’

Kortom: het thuiszorgbedrijf is klein, declareert relatief weinig bedragen bij de diverse verzekeraars, heeft met geen enkele zorgverzekeraar een contract en blijft daardoor vooralsnog onder de radar.

Een Almeloos raadslid dat wel eerder kennismaakte met Anahid, is Gezina van der Ven (SP). Het werkbezoek dat ze in een vorige functie aan Anahid bracht, staat haar nog helder bij: ‘Toen ik bij FNV Zorg en Welzijn werkte, ben ik eens bij Anahid op visite geweest, gewoon om te kijken wat dat voor een club was. Wat mij opviel was dat het erg op één groep gericht is: de Armeense gemeenschap. Het had iets weg van een vrijwilligersvereniging. De medewerkers hadden nog nooit van een cao gehoord; ze wisten niet wat dat was.’

Voor Nver Dermovsesian lijkt de thuiszorg een lucratieve handel. De tonnen die zij jaarlijks verdient, spendeert ze voor een groot deel aan onroerend goed. Tussen september 2014 en juni 2018 gaf ze in totaal 704.000 euro uit aan drie huizen plus twee bedrijfspanden in Almelo, blijkt uit gegevens van het Kadaster. Zo kocht ze in september 2014 voor 230.000 euro het huis waar ze met haar echtgenoot James Mikhael woont. Een half jaar later kocht ze voor 60.000 euro een woning vlakbij het station van Almelo. In november van 2015 werd ze de eigenaar van twee bedrijfspanden op het Vincent van Goghplein; die panden kostten haar elk 143.000 euro, en doen tegenwoordig dienst als hoofdkantoor van Anahid en als ruimte voor dagbesteding. Op 7 juni van dit jaar kocht ze ten slotte een woning op de Smetanastraat, voor 128.000 euro.   

Een dergelijke luxe is niet weggelegd voor de medewerkers van Anahid. Ex-medewerkers van het bedrijf laten arbeidsovereenkomsten zien op basis van de cao voor verpleeg- en verzorgingshuizen en de thuiszorg (CAO VVT). Maar in werkelijkheid werd die cao niet altijd nageleefd.

Laag salaris voor medewerkers, geen onregelmatigheidstoeslag

Een ex-medewerkster van Anahid, die er tot begin 2018 als helpende in de zorg werkte, toont FTM een salarisspecificatie uit 2017. Ze kreeg een bruto uurloon van 9,95 euro. Gemiddeld werkte ze 98 uur per maand, verspreid over 22 dagen. Netto hield ze 820,43 euro per maand over.

‘Netto hield ik nog geen tientje per uur over, daar kan ik toch niet van leven?’

In de thuiszorg hebben medewerkers volgens de cao recht op een onregelmatigheidstoeslag (ort). Op zaterdagen geldt tussen 12:00 en 22:00 uur een toeslag van 38 procent; voor zon- en feestdagen is dat 60 procent. Hoewel de vrouw in kwestie regelmatig in het weekend werkte, kreeg ze nooit toeslagen. Ze sprak haar werkgever daarop aan. ‘Ik vond dat ik meer loon moest krijgen, daarom ben ik naar Nver toegegaan. Zij vertelde dat daar geen geld voor was.’ Na meerdere conflicten over de hoogte van haar loon, besloot de vrouw bij Anahid te vertrekken.

Een tweede medewerker, die in oktober 2017 vertrok, had eveneens een conflict over haar salaris. Toen ze ruim een jaar bij het bedrijf werkte, vroeg ze Dermovsesian om een salarisverhoging: ‘Netto hield ik nog geen tientje per uur over, daar kan ik toch niet van leven?’ Dermovsesian weigerde. Daarmee was de maat vol voor de medewerkster. Ze nam haar resterende vrije dagen op en kwam niet meer terug.

We hebben meerdere malen geprobeerd om in contact te komen met Dermovsesian. De analyse van de omzet die zij behaalt, riep immers vragen op. Ook wilden wij haar graag de verklaringen van haar ex-medewerkers voorleggen. Al voor publicatie van het eerste artikel over Anahid hebben we herhaaldelijk geprobeerd een reactie te krijgen: zonder resultaat. De thuiszorgondernemer reageerde niet op telefoon, sms, mail of WhatsApp.

Daarom besloten we het hoofdkantoor van Anahid te bezoeken. Bij de ingang van het pand op het Vincent van Goghplein in Almelo stuiten we op een medewerker. Die reageert argwanend, vraagt wat we komen doen en zegt: ‘Je kunt beter weggaan, ze wil niet met je praten.’ Onduidelijk is of Dermovsesian op dat moment aanwezig is. Door de ramen van het blauw met wit geschilderde hoofdkantoor is ze niet te zien. De deuren blijven gesloten. In een laatste poging een reactie te krijgen mailen we onze analyse van de omzet die Anahid behaalt uit de Zorgverzekeringswet. Ook dat bericht blijft onbeantwoord.

De druk op de Anahid neemt toe: de lokale politiek eist opheldering over Dermovsesians bedrijfsvoering. Ook de Coöperatie Dichtbij – waarin 60 zorgorganisaties en ruim 160 zelfstandige zorgverleners zijn verenigd, ook Anahid is aangesloten – kondigt een onderzoek aan. Via Dichtbij krijgen acht mensen zorg van Anahid.

Bestuurder Jort Schuringa vertelt dat uit eerdere (reguliere) controles geen onrechtmatigheden zijn gebleken. ‘Jullie bevindingen geven ons wel reden om een intensievere controle te doen, waar we nu druk mee bezig zijn,’ zegt Schuringa. De uitkomsten van dit onderzoek belooft hij te zijner tijd met FTM te delen.