Wat is onze democratie nog waard als stemgerechtigden 'massaal' denken dat de zon op kan raken?

Flauwe grappen maken over het hitteplan van het RIVM. Want er bestonden toch niet werkelijk mensen die niet wisten dat je bij extreme zonneschijn af en toe een glaasje water moet drinken, bij voorkeur in de schaduw? En los van deze ‘kennis’ - mensen beschikken toch ook nog over zoiets als een instinct? Hoe hebben we anders al die eeuwen vóór de oprichting van het RIVM in leven weten te blijven?

Afgelopen zaterdag verging mij het lachen. NRC Handelsblad liet NOS-weerman Peter Kuipers Munneke aan het woord over een vlogje dat hij onlangs had gepubliceerd om bezorgde burgers gerust te stellen. ‘Die bleken,’ zo schrijft NRC, ‘de weerredactie massaal vragen te stellen als “Is de zon nu op?” en “Is het mooie weer nu op?”’

Ik geloofde dit niet. Ik opende de website van de NOS en vond het vlogje. Dat viel niet onder de categorie ‘Jeugdjournaal’. Ik bekeek het filmpje. Het was echt waar.

Onbegrip

We hebben allemaal wel hiaten in onze kennis, maar te denken dat de zon op kan raken door intensief gebruik, is geen willekeurig onwetendheidje. De vraag ‘Is de zon op?’ legt een fundamenteel onbegrip van de werking van het universum bloot, niet bij één halvegare, nee, dit soort vragen werd ‘massaal’ gesteld. Massaal!

Ineens begon ik veel vreemde fenomenen te begrijpen. Het aanhoudende succes van religie. De PVV als tweede partij van het land. Het wegwimpelen van klimaatverandering als ‘ook maar een mening’. De onwrikbare opvatting dat Big Pharma onze kinderen wil uitroeien met vaccinaties. Ja, het wordt zelfs inzichtelijk dat er elke zomer weer idioten opduiken die denken dat hun sigarettenpeuk wel even gedoofd wordt door ijverige boskaboutertjes, met kleine emmertjes vol kabouterbluswater - met als gevolg vernietigende bosbranden.

Meer algemeen ga je je afvragen of een liberale democratie eigenlijk wel iets betekent als er stemgerechtigden rondlopen die ‘massaal’ denken dat de zon op kan raken. Wat zijn begrippen als ‘vrije wil’ en ‘eigen verantwoordelijkheid’ dan nog waard?

Teleurgesteld

Ik was, kortom, compleet in shock. Ik keek op internet om te zien of het kabinet al teruggeroepen was van zomerreces. Welke ministeriële kop zou op het hakblok van de oppositie belanden? Van Engelshoven van OCW? Of viel de kwestie onder Slob, van basis- en voortgezet onderwijs en media?

Maar het internet kabbelde onverstoorbaar voort. Op Twitter leken zo’n beetje alle politici op vakantie, alleen Geert Wilders zat zich te verlekkeren aan een paar boerkini’s op het strand bij Scheveningen. Ik zette de tv aan: geen speciale nieuwsuitzending. Geen paniek, geen verontwaardiging. Niets.

Verslagen keek ik naar buiten, de lucht was voor het eerst in weken grijs en het waaide.

Het was alsof een teleurgestelde God besloten had: ‘Jullie je zin. Dan doe ik toch gewoon even alsóf de zon op is?’

Psycholoog en schrijver Jamal Ouariachi is in de zomerweken een van de vervangers van Stevo Akkerman en Sylvain Ephimenco. Hier vindt u al zijn columns terug. 

Lees ook: Waarom het niet alleen in Nederland, maar wereldwijd nu zo warm is

Nederland is niet het enige land dat zucht onder een hittegolf. In heel Noordwest-Europa is het extreem warm, net als in Japan, Algerije of langs de Amerikaanse westkust. Op internet zijn wereldkaarten te vinden die helemaal rood kleuren. Alsof de aarde in brand staat.