Italiaanse topsporter die dochtertje liet inenten, krijgt storm van kritiek

Zo’n scheldkanonnade had Ivan Zaytsev, bijgenaamd ‘de tsaar’, niet verwacht. Hij is als topvolleyballer en speler van het Italiaanse nationale elftal wel wat gewend. Maar nadat hij als trotse vader een foto op Facebook had gezet van zijn dochtertje Sienna omdat die bravissima was geweest bij de inenting tegen meningokokken, kreeg hij een sociale shitstorm over zich heen.

Hij werd op allerlei manieren uitgescholden en bedreigd. „Zigeuner, ik hoop dat [minister] Salvini je terugstuurt naar je land”, schreef iemand. (Zaytsev is zoon van een Russische topvolleyballer, geboren in het Italiaanse Spoleto.) En dat alleen maar omdat hij met zijn foto had gesuggereerd dat het verstandig is je kind te laten inenten.

De discussie over vaccinaties laait hoog op in Italië. Het voorgaande centrum-linkse kabinet stelde in juni 2017 tien inentingen verplicht, om ervoor te zorgen dat de inentingsgraad weer naar de 95 procent gaat die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbeveelt. Kinderen van wie het ‘vaccinatiepaspoort’ niet op orde was, waren niet langer welkom op school.

Zaytsev zegt dat hij zijn kinderen laat intenten “voor het welzijn van de gemeenschap.”

Zinloos en gevaarlijk

De nieuwe regering aarzelt sterk. Binnen de twee populistische coalitiepartijen, de Vijfsterrenbeweging en Lega, zijn veel mensen tegen verplichte inentingen – waarbij onderzoekers een correlatie vinden tussen verzet tegen het politieke establishment en kritiek op wat de wetenschap voorhoudt. „Tien verplichte vaccins is zinloos en in heel wat gevallen gevaarlijk of zelfs schadelijk’’, zei Legaleider en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini (Lega) begin deze maand.

Zaytsev zegt dat hij zijn kinderen laat inenten „voor het welzijn van de gemeenschap”. Naarmate het aandeel niet-ingeënte kinderen in een groep stijgt, neemt ook het risico op een epidemie toe. Vanaf zijn vakantieadres maakt hij duidelijk niets te willen toevoegen aan zijn reactie eerder deze maand in La Repubblica: „Deze regering heeft ideeën die ik en mijn vrouw Ashling, die zelf zijn gevaccineerd en kinderen zijn van gevaccineerden, niet delen.”

No vax

Lees ook over vaccineren in Nederland: Vaccinatiegraad zakt verder, zorg bij kinderartsen groeit

Het kabinet komt er niet goed uit. Minister van Gezondheid Giulia Grillo (Vijfsterrenbeweging) maakte begin deze maand bekend dat ze zwanger is en dat ze haar kind zal laten inenten. Een partijgenoot, senator Elena Fattori, deed een emotionele oproep aan ouders om hun kinderen alle verplichte inentingen te laten geven, omdat haar zoontje Nicolò te zwak is om ingeënt te worden en daarom extra gevaar loopt mocht hij door niet-ingeënte schoolgenootjes besmet worden.

Maar de politieke druk van de no vax-beweging, waarbinnen veel mensen op de Vijfsterrenbeweging hebben gestemd, is groot. In enkele gevallen is er zelfs geweld gebruikt, zoals toen vorig jaar een kliniek door aanhangers van een extreem-rechtse groep in brand werd gestoken.

Het nieuwe kabinet heeft de verplichting voor ouders van leerlingen om te bewijzen dat hun kinderen alle verplichte inentingen hebben gehad al afgezwakt. Het argument voor deze versoepeling: het recht op onderwijs mag niet worden beperkt. Komend schooljaar hoef je alleen maar te zeggen dat je kind is ingeënt of een afspraak daarvoor heeft – al staat er wel straf op liegen.

Er ligt sinds vorige week een wetsvoorstel dat de inentingsplicht per regio regelt. In regio’s waar de drempel van 95 procent is bereikt, zou die plicht vervallen. Dat betekent dat ouders in de regio Lazio (95 procent is ingeënt tegen mazelen en rode hond) hun kinderen onder de drie niet hoeven te laten inenten, maar ouders in Sicilië (85 procent) wel.

Het Italiaanse Instituut voor de Volksgezondheid, dat onder het ministerie valt, is buitengewoon kritisch over deze stapjes terug. Sinds het decreet van vorig jaar is het nationale inentingspercentage met gemiddeld 4 procentpunt gestegen – voor mazelen bijvoorbeeld van 87 naar 91 procent. Die verplichting moet blijven, want het percentage moet verder omhoog, vindt directeur Walter Ricciardi. Tegen het persbureau Ansa zei hij: „Voor geen enkele ziekte is op nationaal niveau de veiligheidsdrempel bereikt en de situatie is gevaarlijk.”

Desinformatie

Lees ook dit opiniestuk: voorkom dwang en laat je kind gewoon vaccineren

Wat vinden ouders er zelf van? Een stuk of tien vrouwen en een enkele man staan bij de eeuwenoude houten deuren van de Porta Pispini in Siena te wachten tot hun kinderen uit de opvang komen. De vrouwen, druk door elkaar heen pratend, zijn allemaal voor verplichte vaccinering. Mariapia Lenoci mag hun standpunt samenvattend, want zij is arts. „De no vax-beweging verspreidt veel desinformatie”, zegt ze. „Natuurlijk kunnen middelen altijd bijwerkingen hebben, maar dat geldt voor alle geneesmiddelen, ook vaccins.” Dat sommige vaccins bijvoorbeeld tot autisme zouden leiden, een hardnekkig stukje fake news op sociale media, is „grote onzin”, zegt ze. „De voordelen zijn zo ontzettend veel groter dan de mogelijke problemen.” En dan trekt haar zoontje haar weg.

Tot vorig jaar waren vier vaccinaties verplicht in Italië: tegen difterie, polio, hepatitis B en tetanus. Vorig jaar zijn er daar zes bij gekomen: kinkhoest, mazelen, rode hond, waterpokken, bof en hib-ziekten. „Het zijn er misschien wel wat veel, maar ik volg toch het advies van de artsen”, zegt Luca Pancione, met zijn dochter Victoria aan de hand. „Al heb ik mijn twijfels over die mazelen. Ik heb dat ook gehad, omdat ik met opzet naar een vriendje was gegaan dat al ziek was. Zo deden we dat vroeger in Toscane, toen er nog geen vaccins waren.”

Volleyballer Zaytsev vindt het asociaal om je kinderen niet te laten inenten. „Ze leven met anderen, zoals iedereen, en gezondheid is een sociaal goed. Je hoeft maar naar de statistieken van de WHO te kijken om te weten hoeveel levens zijn gered dankzij vaccinaties. Op deze thema’s leidt agressie toe niets.”