Intimidatieverbod is géén sisverbod

De boodschap is duidelijk: Amsterdam is helemaal klaar met intimidatie op straat. Het college van burgemeester en wethouders heeft de gemeenteraad een voorstel gestuurd om aanstootgevend gedrag, zoals uitjouwen van anderen, strafbaar te maken. Dat werd breed opgepikt. In verschillende media is sprake van een ‘sisverbod’ – mannen die op straat vrouwen nasissen, zouden dan moeten kunnen worden beboet. Hoe zit dat?

1 Wat wil het college van Amsterdam precies?

Het college wil een passage toevoegen aan de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), die de veiligheid en openbare orde van de gemeente reguleert. De aanpassing moet het „aan de weg of in een voor publiek toegankelijk gebouw” verbieden „anderen uit te jouwen of met aanstootgevende taal, gebaren, geluiden of gedragingen lastig te vallen”. Deze aanpassing zou betekenen dat de gemeente direct kan optreden tegen overtreders; nu moet een slachtoffer eerst aangifte doen. Als sanctie vermeldt het voorstel een boete van maximaal 4.100 euro. De gemeenteraad zal er ergens in het komend voorjaar over het stemmen.

Het college omarmt hiermee een eerder voorstel van raadsleden Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) en Marijke Shahsavari-Jansen (CDA). „Dit moet je zien als een verbod op straatterreur”, zegt Yesilgöz-Zegerius telefonisch. „Vrouwen, maar ook homo’s, moeten over straat kunnen zonder lastig te worden gevallen.”

2 Een sisverbod dus, zoals veel media schreven?

Nee, dat klopt niet. Het college zegt helemaal niet van plan te zijn om sissen – of nafluiten – strafbaar te maken. „Wat er aan de andere kant wel onder kan vallen”, zegt een woordvoerder, „is bijvoorbeeld de stoep blokkeren, spugen, handtastelijkheden, naroepen met beledigende of denigrerende teksten.”

De reden daarachter: fluiten of sissen is niet per definitie een verstoring van de openbare orde, en daar kan de gemeente dus niet tegen optreden. Die andere voorbeelden zijn dat volgens de woordvoerder wel.

3 Is zo’n intimidatieverbod juridisch haalbaar?

Dat is maar zeer de vraag. Het is Nederlandse gemeenten niet toegestaan regels in te voeren die de vrijheid van meningsuiting, waaronder ook het openbaren van gedachten of gevoelens, beperken. Dat kan alleen op landelijk niveau worden geregeld.

„Beledigen of naroepen valt daar ook onder”, zegt Jon Schilder, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de VU in Amsterdam. Hij noemt het voorstel „volstrekt onhaalbaar”. Schilder vergelijkt de situatie met de „Veluwse vloekverboden” van een aantal jaar terug: een aantal christelijke gemeenten voerde destijds een vloekverbod in. „Maar dat werd later weer door de staat vernietigd. Zo zal het hier ook gaan.”

4 Symboolpolitiek dus?

Amsterdam kan met dit voorstel wel beter optreden tegen fysieke vormen van intimidatie, zegt Schilder. „Maar artikel 7 van de Grondwet, de vrijheid van meningsuiting, is voor gemeenten verboden terrein.”

Overigens behelst het voorstel meer dan alleen beboeten van straatintimidatie. Het college wil ook een voorlichtingscampagne, onder meer op scholen. Die moet ervoor zorgen dat mensen sneller bereid zijn om aangifte te doen.