Donald Trump: een ontstellend zwakke leider
Donald Trump ziet zichzelf als een sterk leider. Daar windt hij geen doekjes om. Een imago te creëren van sterk leiderschap lijkt zelfs het voornaamste doel van zijn presidentschap te zijn, schrijft Patrick van Schie, directeur van de TeldersStichting.
Zijn deals zijn altijd beter dan die van zijn voorgangers, zegt Trump althans zelf. Je zou de man zijn kinderlijke snoeverij nog gunnen indien hij gelijk had. Maar in werkelijkheid is hij een zwakke president, die zijn land ongekende schade berokkent.
Die schade zit nog niet eens zozeer in het feit dat in andere landen, vooral in andere democratieën, blijkens peilingen het vertrouwen in de Verenigde Staten is gekelderd. Dat verschijnsel komt ook voor op momenten dat de VS wel een krachtige president hebben, die eenvoudigweg een ander beleid voert dan de bondgenoten voorstaan. De VS vormen nu eenmaal een categorie apart, omdat het land een wereldmacht is. Europa’s verantwoordelijkheden zijn veel beperkter; de blik in de meeste Europese landen navenant smal. Europa nestelt zich maar al te vaak in zijn comfortabele luie stoel, en neemt van daaruit het land dat zich dat niet kan en wil(de?) veroorloven de morele maat.
Trumps zwakte zit in de combinatie van narcisme met een ontstellend gebrek aan zowel feitenkennis als strategische visie
Bijna direct na zijn intrek in het Witte Huis ondermijnde Trump de positie van de Verenigde Staten in Oost-Azië. Hij trok zijn land terug uit het Trans Pacific Partnership (TPP), een ontwerp-vrijhandelsverdrag tussen verschillende staten op het Amerikaanse continent en landen in Oost-Azië. Los van de voordelen die vrijhandel alle betrokkenen oplevert – iets waar Trump (ten onrechte) anders over denkt – had het TPP-verdrag een belangrijke strategische dimensie: namelijk een tegenwicht te bieden aan de invloed van de Volksrepubliek China. Trump zet wel een keel op tegen het regime in Beijing, niet vanwege de mensenrechten maar in verband met ‘oneerlijke handelspraktijken’, maar dreef met zijn stap veel Amerikaanse partners economisch tegen wil en dank in de armen van China.
Behandeling als gelijke
De topontmoeting tussen Noord-Korea en de Verenigde Staten afgelopen juni in Singapore was nog erger. Er waren redenen voor dat al Trumps voorgangers hebben geweigerd met de Noord-Koreaanse leiding om de tafel te gaan zitten. Niet de grove schendingen van de mensenrechten, want die hebben voorgaande presidenten ook nooit belet om de leiders van Rood China en de Sovjet-Unie te ontmoeten. Maar wel dat zij niet een regime wilden belonen dat zich bovenal inspande massavernietigingswapens te verkrijgen, en dat belofte na belofte schond om het kernwapenprogramma op te doeken.
Kim Jung-un heeft in Singapore van Trump alles gekregen wat een Noord-Koreaans leider zich kon wensen: een behandeling als gelijke, onmiddellijke stopzetting van de militaire oefeningen van de Verenigde Staten met Zuid-Korea plus de aankondiging dat Trump het liefste alle Amerikaanse troepen uit Zuid-Korea zou terugtrekken.
En dat allemaal voor de zoveelste loze belofte uit Pyongyang van denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland, wat dat ook moge betekenen in de interpretatie van het communistische regime. Trump heeft in Singapore een belangrijke Amerikaanse bondgenoot – Zuid-Korea – lelijk in de kou gezet. Zonder er ook maar iets concreets voor terug te krijgen.
Schandelijk nalatig
Vergeleken met hetgeen Trump in Oost-Azië heeft aangericht, valt de schade in Europa vooralsnog mee. Media en politici waren verontwaardigd dat Trump in Helsinki liet blijken meer waarde te hechten aan Poetins woorden dan aan de analyse van diens daden door zijn eigen veiligheidsdiensten. Dat is weliswaar zeer ernstig maar zou geen verrassing hebben mogen zijn voor wie Trump enigszins heeft gevolgd. Erger ware het indien hij de Europeanen net zo’n hak zou zetten als hij ten aanzien van Zuid-Korea heeft gedaan. Dat is (nog?) uitgebleven. Hij heeft wel openlijk gespeeld met de gedachte Amerikaanse troepen weg te halen uit Duitsland om ze te verplaatsen naar Polen. Daar valt eigenlijk best wat voor te zeggen. Niet zozeer omdat Duitsland inderdaad schandelijk nalatig is met zijn defensie-uitgaven – net als Nederland, helaas – maar vooral omdat ze in Polen dichter bij de bedreigde Navo-grenzen liggen.
Nu heeft Trump Poetin uitgenodigd om naar Washington te komen. Het kwalijke ervan is niet dat de leider van een fout regime daar wordt ontvangen; Sovjet-leiders als Chroesjtsjov en Brezjnev gingen Poetin voor. Het probleem is veeleer dat iedereen zijn hart moet vasthouden zodra Trump onder vier ogen gaat spreken met een tegenstander die weet wat hij wil.
Trumps zwakte zit in de combinatie van zijn narcisme met een ontstellend gebrek aan zowel feitenkennis als strategische visie. Een beetje opponent weet dit feilloos uit te buiten, en Poetin is Trump op al deze aspecten veruit de baas. De vooraanstaande Amerikaanse senator John McCain heeft het ooit treffend gezegd: als ik Poetin in de ogen kijk zie ik drie letters: KGB. Over de KGB en de huidige Russische veiligheidsdienst valt veel lelijks te zeggen, maar niet dat ze onprofessioneel zouden zijn. Met Trump weet oud-KGB-man Poetin wel raad.
In onze rubriek 'Politiek Forum' schrijft wekelijks een directeur van het wetenschappelijke bureau van VVD, D66, CDA of ChristenUnie een bijdrage waarin de ideologische / wereldbeschouwelijke achtergrond van bepaalde politieke stellingnames wordt verkend. Patrick van Schie is historicus en directeur van de TeldersStichting, de liberale denktank van Nederland gelieerd aan de VVD.