Wanhopig was de jongen (20) uit Beilen. Afgeperst door een man die zich online voordeed als studente en zo naaktfoto’s kreeg van hem. Hij eiste geld, anders werden de foto’s verspreid onder zijn vrienden.

De jongen zei nog: als je ze online zet, maak ik me van kant. „ Ik ben onderweg naar mijn dood, en ze zullen achter jou aangaan. Ik heb alles verpest wat ik had gepland. Geen andere optie dan de dood. ”

Het waren zijn laatste tekstberichten. In paniek sprong hij voor een truck op de A28.

‘Bespreek het aan de keukentafel’

Hoe moet je reageren als tiener of jong volwassene in zo’n situatie?

Officier Pieter van Rest is blij met die vraag. Volgens hem moeten ouders thuis, aan de keukentafel, praten over dit gevaar. Geen intieme foto’s verspreiden, zeker niet aan onbekende contacten: „Want je weet niet wie erachter zit.” En zelfs áls je iemand kent, is het onverstandig. Het zal niet de eerste keer zijn dat een verbroken relatie eindigt in de verspreiding van ‘wraakporno’. „Alles dat je online deelt, daar ben je de controle over kwijt.”

Van Rest heeft geen cijfers van ‘sekstortion’ in Noord-Nederland, maar „de indruk is dat het toeneemt”. Hij roept slachtoffers op de schaamte te overwinnen en aangifte te doen, want alleen dan kunnen daders worden gepakt. „In deze zaak hebben we maar vier aangiften. Maar de verdachte zegt zelf dat hij meer dan honderd personen heeft afgeperst. Járenlang deed hij het al.”

Bewust bewijs verzameld tegen afperser

Justitie kon van slechts 2400 euro op de bankrekening van de dader bewijzen dat het afkomstig was van sekstortion van vijf slachtoffers. Door zijn gokverslaving is het financiële plaatje troebel. De werkelijke opbrengst kan wel vijftigduizend euro zijn, uitgaande van 500 euro per slachtoffer.

De afpersing kwam door de zelfdoding aan het licht. In de telefoon, die het slachtoffer thuis had laten liggen, ontdekte de politie het berichtenverkeer. Justitie vermoedt dat de jongen bewust bewijs verzamelde, en de telefoon ook bewust thuis liet. De officier: „We hadden eerder kunnen ingrijpen als mensen over die schaamtedrempel waren gestapt en aangifte hadden gedaan.”

Openheid is het enige dat helpt, zegt ook het meldpunt voor online misbruik van kinderen en jongeren Help Wanted , dat jaarlijks meer meldingen krijgt van online afpersing met naaktfoto's of -video's: vorig jaar circa 800 zaken.

Amanda Todd pleegde ook zelfmoord door Nederlandse dader

Een van de meest beruchte webcamafpersers was Aydin C. uit Tilburg, die tot bijna elf jaar cel is veroordeeld vanwege de digitale stalking en afpersing van 34 tienermeisjes in Nederland, Noorwegen, Engeland, de Verenigde Staten en Canada en van een homoseksuele man in Nederland. Een van zijn slachtoffers was de Canadese Amanda Todd, die in 2012 op 15-jarige leeftijd een einde aan haar leven maakte. Haar dood was wereldwijd groot nieuws.

Het meisje plaatste een video online waarin ze uitlegde hoe ze op school en op internet werd gepest tot ze zelfmoord nog aanzag als enige oplossing om te vluchten van haar pesters. Amanda was twaalf jaar oud toen ze haar borsten liet tijdens een chatgesprek. Dat bleef haar achtervolgen tot haar zelfmoord drie jaar later.

‘Openheid is enige remedie’

Openheid, benadrukt Arda Gerkens, directeur Expertisebureau Online Kindermisbruik, is de enige remedie. De zelfdoding in Beilen is niet volledig vergelijkbaar met de Todd-zaak, zegt zij. „Todd werd jarenlang achtervolgd door de beelden. Ze verhuisde er zelfs om. Bij jongens wordt doorgaans gevraagd om geld. Bij meisjes meestal om méér naaktfoto’s.”

Vorig jaar registreerde ‘ Help Wanted ’ 335 jongens die werden afgeperst. Dit jaar zijn al 275 meldingen binnengekomen van jongens. De fikse stijging komt door een e-mail die in maart viraal ging van cybercriminelen. Daarin claimen ze een video te hebben waarin zichtbaar is hoe de ontvanger zichzelf bevredigt bij het porno kijken. „Met een druk op de knop kan ik deze video doorsturen naar alle contactpersonen van je email en social media”, dreigen ze. Vorig jaar kwamen 276 meldingen binnen van met name meisjes die werden afgeperst om nog meer naaktbeelden te sturen.

‘Vreselijk in paniek’

Hoe vaak slachtoffer zich suïcideren uit wanhoop, weet de organisatie niet. „Maar ik weet uit de gesprekken wel dat slachtoffers vaak vreselijk in paniek zijn, bang dat het uitlekt. Op die angst teren de daders. Ze drijven hun slachtoffers tot wanhoop, woedend ben ik daarover.”

Gerkens heeft wel een positieve draai: „Ik zie in de praktijk zelden dat de foto’s ook echt uitlekken, zoals er wordt gedreigd. Betaal nooit, je hebt geen zekerheid dat het stopt of niet nog een keer moet betalen. Blokkeer de afperser, zet al je sociale media op privé. Als je profiel openbaar is, kunnen ze eenvoudig dreigen naar al je vrienden, klasgenootjes en je baas naaktfoto’s te sturen.”

Relativering

Gerkens heeft de ultieme relativering: „Uiteindelijk doe je niks anders dan elke gezonde man of vrouw doet: seksueel actief zijn. We hoeven ons daar niet voor te schamen, zo zijn we ontstaan. Seks is normaal. De daders, díe zouden zich dood moeten schamen dat zij dit exploiteren als businessmodel. Blijf niet vast zitten in de schaamte. Vertel er openlijk over aan je vrienden, je zult verbaasd zijn hoeveel begrip je krijgt.”

‘Exposure-groepen’ nieuwe trend

‘ Help Wanted ’ Zegt dat de meeste meldingen vorig jaar kwamen van jongeren tussen de 13 en 17 jaar. Als nieuwe trend ziet de organisatie de verspreiding van foto’s in gesloten Telegram-groepen, zogeheten ‘exposure’groepen’.

„We kregen veel meldingen van meisjes die werden lastig gevallen met binnen hun cultuur belastende foto’s. Hoewel dat vaak geen erotisch getinte foto’s waren, kregen zijn daar toch last mee bij hun familie en omgeving. Ook omdat bij de foto’s vaak contactgegevens stonden vermeld. Deze vorm van online lastigvallen heet exposure. Telegram groepen zijn gesloten socialemediagroepen waar een buitenstaander moeilijk toegang toe heeft. Hier kunnen privé (naakt) foto’s worden verspreid. Helaas kan Help Wanted geen hulp geven om het verspreiden van beelden tegen te gaan in deze groepen.”