Eindhoven redt orgel alleen als pastoor 'verdraagzamer wordt'

Pastoor René Wilmink haalt sinds zijn aantreden in de lokale Sint-Jorisparochie, vijf jaar geleden, regelmatig de kranten. Zo zou hij een uitvaart hebben geweigerd toen bleek dat de nabestaanden een ceremonie zonder kerkelijke accenten wilden. De jaarlijkse carnavalsmis week uit naar een andere kerk. En bij het organiseren van een oecumenische viering ter gelegenheid van Roze Zaterdag zou hij zijn poot dusdanig stijf hebben gehouden dat de mede-organisatoren maar uitweken naar een andere kerk.

In dat laatste geval zat niets anders op, vond Wilmink. De plannen van de mede-organisatoren - waaronder een protestantse gemeente - stonden volgens hem haaks op die van de kerk van Rome. Een interkerkelijke dienst was prima, maar eucharistie met niet-katholieken en een liturgie die afweek van de katholieke liturgische voorschriften: daar was in een rooms-katholieke viering geen plaats voor.

Geen inkeer, dan ook geen herstel aan het orgel
Hoe het ook zij, voor D66-wethouder Schreurs van cultuur is de maat nu vol. In een brief aan de Eindhovense gemeenteraad spreekt ze dreigende woorden. De parochie stelt zich onder Wilminks leiding wel degelijk onverdraagzaam op. Komt ze niet tot inkeer, dan gaat dat ten koste van het kerkorgel.

Het antieke instrument moet nodig gerestaureerd worden. Hier en daar ontbreekt een klank, soms houdt een toon te lang aan. De geldkoffer met de benodigde 300 duizend euro voor restauratie staat al klaar. Maar die gaat dus alleen open als de pastoor zich constructiever opstelt. Of, zoals de wethouder het in een eerdere brief aan de raad verwoordde, als 'de kerk toegankelijk is voor iedereen (ook homo's)'.

De Catharinakerk en haar orgel maken deel uit van een omstreden bruikleenconstructie. Ze zijn eigendom van de gemeente, maar in de jaren '70 zijn ze voor een periode van minstens vijftig jaar verhuurd aan Wilminks parochie. Die mag er missen opdragen en andere vieringen houden, op voorwaarde dat ze ruimte laat voor activiteiten voor niet- of randkerkelijk publiek. Onderhoud komt voor rekening van de gemeente.

Wilmink is zich van geen kwaad bewust, zegt hij desgevraagd. De akkefietjes die de wethouder noemt, die hebben nooit plaatsgevonden. Ja, er was wel eens gedoe over hoe speciale vieringen eruit moesten komen te zien. "Als we samenkomen om de christelijke liturgie te vieren, dan moet de liturgie de hoofdmoot zijn. Als we een kerkelijke dienst houden, dan moet het ook een kerkelijke dienst zijn." Van de bewering dat de spanningen ontstaan zijn na Wilminks aantreden, klopt volgens hem helemaal niets. "Toen ik kwam, speelde er ook al van alles."

'Dit kun je toch verwachten?'
Christelijke oppositiepartijen zijn verontwaardigd. "De wethouder wil gewoon van de kerk af en sleept deze zaken er nu aan de haren bij", zegt fractievoorzitter Ko Jansen van de ChristenUnie-fractie. "Dan koppel je dus zorg voor monumenten aan beleid. Dat mag helemaal niet."¿

Dat een rooms-katholieke parochie moeite heeft met bepaalde activiteiten had de gemeente moeten bedenken toen ze het huurcontract ondertekende, vindt fractievoorzitter Karin Wagt van het CDA. "Het is een kerk. Dan kun je dat toch verwachten?" Dat de gemeente 'er nu met gestrekt been in gaat', vindt Wagt 'heel onverstandig'. "Je kunt ook aan de parochie vragen of ze eens kan meedenken over een oplossing."

Kerk voor parochie en gemeente: lastige combi
Hoe nu verder? Wethouder Scheurs laat in haar nieuwe brief aan de raad doorschemeren dat ze er niet wakker van zou liggen als de gemeente de kerk van de hand doet, of als de parochie uit de kerk moet. Een kerkgebouw dat tegelijk een religieuze én publieke functie heeft - misschien is het toch niet zo'n best idee. "Met het teruglopend kerkbezoek is het ongewijzigd laten voortduren van de bruikleenovereenkomst steeds minder te rechtvaardigen", schrijft ze.

Enige probleem: het is sterk de vraag of ze Wilmink en zijn parochianen wel buiten kán zetten. Het vijftigjarig contract tussen de gemeente en de kerk loopt pas af in 2024, en de kerk heeft de mogelijkheid om het met vijftig jaar te verlengen. Lokale media spreken al van een wurgcontract.

Zal dat orgel in de komende jaren dan wegkwijnen - klemgezet tussen de gestrekte benen van de pastoor en de wethouder? Vast niet, zegt pastoor Wilmink. Hij verwacht dat het met een sisser gaat aflopen. Hoe precies, dat weet hij niet. "De wethouder heeft nog helemaal geen contact opgenomen. Maar ik ben er gerust op: wij hoeven er echt niet uit. Deze Catharinakerk is een rijksmonument. De gemeente is verplicht om daar zorg voor te dragen. Dat staat helemaal los van wat wij als parochie doen."