'Geen president zette zichzelf ooit erger voor schut dan Trump'

Nicholas Burns zat met open mond te kijken toen de Amerikaanse president Amerika de schuld gaf van verstoorde relaties met Rusland, en Poetin boven de FBI verkoos. ,,Dit is het ergste dat ik een Amerikaanse president heb zien doen op het internationale podium'', zegt Burns, diplomaat en ambassadeur onder Clinton en de beide presidenten Bush, nu professor aan Harvard. ,,De hele reis was een van de minst succesvolle trips die een Amerikaanse president ooit gemaakt heeft naar Europa.''

Hij somt op: de gewraakte persconferentie, de kritiek op Angela Merkel en de Navo, de opmerking in een tv-interview dat de EU een ‘vijand’ is op het vlak van handel. ,,Allemaal onjuist'', foetert Burns. ,,Dit tast de geloofwaardigheid van de VS aan. De president heeft opnieuw bewezen dat hij niet in staat is de VS effectief te leiden.''

Hoe reageerde u?

,,Ik was boos, omdat hij handelde op een manier die de VS schade toebrengt. En ik schaamde me – een Amerikaanse president die naast een Russische dictator staat, onze meest agressieve tegenstander in de wereld, en ons níet verdedigt. Dat is de voornaamste taak van een president. Er bestaat geen twijfel dat een uitgebreid cyberoffensief tegen onze verkiezingen is uitgevoerd door de Russische militaire inlichtingendienst. Het is niet alleen dat president Trump dat niet erkent, hij verdedigt ons ook niet tegen toekomstige aanvallen. Het was schokkend plichtsverzuim.''

Wat zijn de consequenties voor de VS?

,,Ik denk dat hij op zijn reis grote schade heeft toegebracht aan onze relatie met de Navo en Europa.''

Donald Trump denkt dat hij wel zonder die nauwe banden met Europa kan.

,,Europa is de grootste handelspartner van de VS, de grootste investeerder in de Amerikaanse economie, kent de meeste bondgenoten. Europa is een geweldige partner op het vlak van mensenrechten, gerechtigheid, klimaatverandering en wel duizend andere dingen. Dit is een grote strategische fout.''

Waarom dan toch deze aanpak? De vraag of Trump onder controle van het Kremlin staat wordt zelfs weer opgeworpen.

,,Ten eerste lijkt Trump alle internationale relaties te zien door het prisma van handel. Een handelstekort is het enige dat telt. Ik denk dat hij ook nogal onwetend is, letterlijk onwetend, als het gaat om de geschiedenis van de Navo, hoe de VS en de Europa hun broederlijke band hebben ontwikkeld na de Tweede Oorlog. Ik was ambassadeur bij de Navo en in Griekenland, heb in vier Europese landen gewoond. Het was deprimerend – ik ben diep geschokt dat de president Europese leiders zo oneerbiedig behandelt. Dit weerspiegelt niet de waarden en zienswijze van de meeste Amerikanen. Echt niet. In peilingen zijn Amerikanen vriendelijk naar Europa. We bewonderen Europa, steunen Europa.''

Is het denkbaar dat Amerika onder Trump de koers bijstelt?

,,In een parlementair systeem zou er een motie van wantrouwen komen, en die zou hij niet overleven. Maar in ons presidentiële systeem is het aan de leiders van de Republikeinen in het Congres om hun autoriteit te doen gelden. Door resoluties aan te nemen ter ondersteuning van de Navo, onze relatie met de EU, de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Om zo de schade te beperken die de president heeft aangericht en zal blijven aanrichten zolang hij dit ambt bekleedt.''

Vertrouwt u daarop? Republikeinen die herkozen willen worden scharen zich uiteindelijk toch steeds weer achter de president.

,,Dat gaan we de komende 24 tot 48 uur zien. We wachten allemaal op het antwoord op die vraag.''

(Tekst loopt door onder de foto)

Trump zelf heeft de ophef gisteren proberen te temperen, maar dat lijkt vooralsnog tevergeefs. De Amerikaanse president zegt dat hij zich heeft versproken tijdens de persconferentie na zijn ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin. Hij zou het woordje 'niet' zijn vergeten in een cruciale zin. Echt effectief lijkt die verklaring niet. Veel Amerikanen geloven hun president niet en steken er op sociale media de draak mee.

Bekijk in deze video de 'verspreking' van Trump en de reacties op de persconferentie (Tekst loopt door onder de video):

Ook de Amerikaanse tv-komiek Stephen Colbert veegt in zijn show de vloer aan met de verklaring van de president.