Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Israël blijft gevaarlijker dan Iran in de Arabische opinie

Het is duidelijk dat Arabische leiders Iran als grootste gevaar zien. Maar hun onderdanen hebben een andere mening, schrijft

Dwars

Ik stuitte vorige week op een interessante peiling van Arabische opinies over van alles en nog wat, van democratie via corruptie naar satelliettelevisiekijkgedrag. Het allerinteressantst vond ik de meningen over de al-dan-niet dreiging van de zijde van regionale en andere mogendheden.

Allereerst de begeleidende feiten. Het gaat om de zesde aflevering van de Arab Opinion Index, uitgevoerd door het Arab Center for Research and Policy Studies in Doha, Qatar. In totaal zijn 18.830 mensen in elf Arabische landen, waaronder niet Qatar maar wel onder andere Egypte, Marokko en Saoedi-Arabië, bevraagd door 840 mannen en vrouwen die 45.000 uur in persoonlijke gesprekken hebben gestoken. Even nog over Qatar: ik heb u wel eens gezegd dat het nogal van belang is te weten welk land achter een onderzoek of medium zit, want wie betaalt bepaalt, nietwaar? Ik kon in de vragen/uitslagen geen opmerkelijk pro-Qatarese of anti-Saoedische afwijking ontwaren – maar ik zou zeggen, checkt u zelf op arabcenterdc.org.

Goed. Dit zal u verbazen, en dat is dat Iran pas op de derde plaats van buitenlandse dreigingen komt, met in totaal 66 procent ‘jazeker’s en ‘ja, in zekere zin’nen. Dat verbaasde mij ook wel gezien tot stormkracht toenemende anti-Iraanse retoriek van nogal wat Arabische en andere leiders, voorop de Saoedische kroonprins („Hitler zit in Teheran”) en Trump natuurlijk („dit moordzuchtige regime”). Niet dat Teheran omgekeerd veel steun krijgt van de gepeilden: niet meer dan 21 procent ziet ook maar iets positiefs in Irans buitenlandse politiek. Maar het Iraanse gevaar wordt door de Arabische man/vrouw in de straat duidelijk minder acuut gevoeld dan op twee, de Amerikaanse dreiging: 84 procent ‘jazeker’s en ‘ja, in zekere zin’nen. En op één Israël, met 90 procent.

Dit is met name zo interessant omdat diverse Arabische leiders die officieel nog in oorlog zijn met Israël (dus niet die van Egypte en Jordanië), steeds openlijker toenadering zoeken tot de Joodse staat, wegens de gedeelde afkeer van en angst voor Iran. Er zijn al heel lang berichten over samenwerking tussen de veiligheidsdiensten van Israël en die van met name Saoedi-Arabië, dat niet eens zo lang geleden zo enorm anti-Israël was.

In internationale media wordt nu zelfs gespeculeerd over officiële relaties, in welk geval de Palestijnen collateral damage worden. Want het officiële collectief-Arabische standpunt – verwoord in het vredesinitiatief van 2002, en bevestigd in 2007 en 2017 – is tot dusverre dat normalisering met Israël afhankelijk is van Israëlische terugtrekking uit alle bezette gebieden en de vestiging van een onafhankelijke Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Nou, het is wel duidelijk dat er geen enkele beweging in die richting is, integendeel, de Palestijnen raken steeds meer tussen Israëlische nederzettingen bekneld.

Sinds deze peiling in 2011 begon, zegt elk jaar weer zo’n 85 procent van de ondervraagden tegen diplomatieke erkenning van Israël te zijn. Belangrijkste reden (45 procent): de Israëlische bezetting en de behandeling van Palestijnen. Maar ook (23 procent): Israël bedreigt de veiligheid van de regio. Meer dan driekwart is bovendien van mening dat de Palestijnse zaak alle Arabieren aangaat, en niet de Palestijnen alleen.

Arabische leiders, en nog wel wat andere, baseren hun politiek allereerst op hun eigen mening, en wie het er niet mee eens is, die gaat de cel in. Toch vraag ik me af of zelfs de Saoedische kroonprins het aandurft een zo massaal verzet te trotseren.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.