Wat hem betreft komen er nog twintig islamitische basisscholen bij in Nederland. Hij zou graag zien dat in alle vier de grote steden straks een goede islamitische middelbare school staat. Een eigen hogeschool en een eigen universiteit - ook dat zou hij prachtig vinden. En uiteindelijk, over vijftien tot twintig jaar? 'Dan hoop ik dat we een minister van Onderwijs hebben die islamitisch onderwijs heeft doorlopen.'

Het zal niet verbazen dat Yusuf Altuntas een lans breekt voor islamitisch onderwijs. Tot deze week was hij directeur van de Islamitische Schoolbesturen Organisatie (ISBO), een vereniging die de belangen van 43 van de 53 islamitische basisscholen behartigt. Tegelijkertijd erkent Altuntas dat er nog flink wat moet gebeuren voor zijn dromen uitkomen.

Natuurlijk, twee van de basisscholen hebben het predicaat excellent. Maar er staan ook relatief veel islamitische scholen op de lijst met zeer zwakke scholen van de Onderwijsinspectie. Bovendien heeft Altuntas 'twijfels' bij de nieuwe islamitische middelbare school in Amsterdam. En een hogeronderwijsinstelling beginnen? Dat kost miljoenen.

Toch is Altuntas stellig: 'Het islamitisch onderwijs heeft er nog nooit zo goed voorgestaan.'

Waarom moet de islamitische gemeenschap eigen scholen hebben?

'Dat is in veel opzichten goed. Wij geven onze kinderen bewust een identiteit mee. Kijk naar de Syriëgangers - daar zit er niet één tussen die islamitisch onderwijs heeft gevolgd. Wij kunnen de zuivere identiteit aan ze meegeven. Wij weten hoe we deze kinderen kunnen raken.

'Bovendien is het een teken van emancipatie dat moslims eigen instituten opzetten en in stand houden. Het geeft ons de mogelijkheid binnen onze eigen zuil te laten zien dat we goed kunnen besturen.'

Cv Yusuf Altuntas

1973: Geboren in Trabzon, Turkije. 1990: Wordt actief voor Milli Görüs. Sinds 2004 is hij landelijke bestuurder voor externe betrekkingen.
1998: Afgestudeerd bij de studierichting personeel en organisatie aan de Hogeschool van Utrecht. Gaat werken bij het Centrum voor Werk en Inkomen en het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV).
2008: Wordt directeur van de Islamitische Schoolbesturen Organisatie (ISBO).
2007: Gaat aan de slag bij het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), waarvan 2 jaar als voorzitter. Hij voerde een succesvolle lobby tegen een verbod op ritueel slachten.
2012-2016: Lid van de Adviesraad Turkse Diaspora (YTB).
2017: Start als directeur-bestuurder bij Stichting Islamitisch Onderwijs Noord-Holland met basisscholen in Hoorn en Heemskerk. De stichting wil ook een school in Amsterdam openen.

Ondertussen neemt het belang van de andere zuilen af.

'De moslimgemeenschap zal uiteindelijk ook te maken krijgen met ontzuiling. Maar dat duurt even. Elke minderheid begint in een eigen zuil. Daarna stappen ze er pas uit.'

Toen Altuntas in 2008 aantrad bij de ISBO, lag het islamitisch onderwijs er niet goed bij. De Onderwijsinspectie publiceerde een explosief rapport, waaruit bleek dat de onderwijskwaliteit op veel scholen ondermaats was. Ook stonden er mensen bij scholen op de loonlijst die geen werkzaamheden verrichtten of werden er enorme bedragen aan excursies uitgegeven.

'Dat was heftig', zegt Altuntas. 'We willen geen bestuurlijke problemen, we willen geen zwakke scholen.'

Hij vindt dat bestuurders zich bewust moeten zijn van hun verantwoordelijkheden. 'Ze krijgen de mogelijkheid om toekomstige generaties op te leiden. Die gunst van de Nederlandse overheid is uniek in de wereld. Daar moet je zuinig mee omspringen.'

Toch plaatst Altuntas direct een kanttekening. 'We moeten niet vergeten dat alle incidenten van vier jaar toen in één rapport zijn gestopt', zegt hij. En daarna: 'Er is een andere denominatie met meer incidenten.' Welke dat is, wil Altuntas niet zeggen, maar hij doelt vrijwel zeker op de evangelische scholen, waarvan er de afgelopen jaren een flink aantal de deuren moesten sluiten.

Islamitische scholen liggen altijd onder een vergrootglas, wil hij maar zeggen. 'Neem die examenfraude bij Ibn Ghaldoun, een paar jaar geleden. Zoiets gebeurt elk jaar wel ergens. En dan blijft het bij een klein bericht in de kranten. Maar hier werd het breed uitgemeten. Daar zullen we mee moeten dealen.'

Hoe doet u dat?

'Ik heb er altijd op gehamerd dat onze scholen goede contacten met de lokale media onderhouden, zodat we ons verhaal kunnen vertellen. De deur staat open, laat iedereen maar komen kijken. Op die nieuwe islamitische middelbare school in Amsterdam (die niet bij de ISBO is aangesloten, red.) zijn de media niet welkom. Hoe slim is dat? Je kweekt er in ieder geval geen goodwill mee.'

Hoe kijkt u tegen die school aan? Sommige schoolbestuurders zeiden: wij zullen ouders niet adviseren er hun kinderen heen te sturen.

'Die aanvraag is goedgekeurd, wie ben ik dan om te zeggen dat mensen hun kinderen niet naar die school moeten sturen? Dat vind ik niet collegiaal. Bovendien: er spelen al voldoende problemen in de moslimgemeenschap. We hebben niet de luxe om naar buiten toe met elkaar in de clinch te gaan liggen. Vanuit de ISBO wil ik alleen zeggen dat ik mijn twijfels heb over de onderwijskwaliteit die ze leveren.'

Waarop baseert u die twijfels?

'De oprichters van de school waren betrokken bij het Islamitisch College Amsterdam. Die school is mislukt. Dat geeft weinig vertrouwen. Ik heb niet het idee dat ze geleerd hebben van de fouten die er toen gemaakt zijn. En dat ze de staatssecretaris uitmaakten voor pathologische leugenaar - dat helpt ook niet. Je kunt niet blijven zeggen dat alles de schuld is van de boze buitenwereld.'

Dat de oprichters het salafisme aanhangen speelt voor u niet mee?

'In Nederland mag je zijn wie je bent. Mensen hebben het recht om orthodox te zijn. Als je je niet houdt aan de beginselen van de rechtsstaat, dan zijn er genoeg maatregelen. Het gaat mij om de onderwijskwaliteit.'

Met de basisscholen lijkt het negen jaar na het inspectierapport weer beter te gaan. Incapabele bestuurders maakten plaats, benoemingen werden transparanter. 'We hebben zelfreinigend vermogen getoond.'

Ondertussen groeien veel van de scholen 'uit hun jasje', zegt Altuntas. 'Er zijn wachtlijsten doordat onze schoolgebouwen vierkante meters tekortkomen.'

In 2015 becijferde RTL Nieuws dat islamitische basisscholen betere resultaten op de eindtoets boeken dan scholen met een andere achtergrond. Wel prijken er nog altijd 3 van de 53 islamitische scholen op de lijst van zeer zwakke scholen van de Onderwijsinspectie - relatief veel in vergelijking met andere gezindten. Eén ervan - die in Heemskerk - is lid van de ISBO. Het is de school waar Altuntas binnenkort zelf aan de slag gaat als directeur-bestuurder. 'Uit een tussentijdse rapportage van de inspectie blijkt dat het goed gaat komen met deze school', zegt hij daarover.

Voor welke uitdagingen staat het islamitisch onderwijs op dit moment?

'Ik denk dat er ruimte is voor zeventig islamitische basisscholen. Ik hoop dat we dat aantal de komende jaren gaan bereiken. Daarnaast hoop ik dat er, naast het Avicenna College in Rotterdam, ook goede middelbare scholen komen in Utrecht, Den Haag en Amsterdam. Ook zou het mooi zijn als er islamitisch hoger onderwijs komt: hbo en universiteit.'

Waarom is dat belangrijk?

'Omdat er nog altijd geen imamopleiding in Nederland is. Hogeschool Inholland doet wel iets, maar dat stopt. De Universiteit Leiden heeft een leergang voor bestaande imams. Maar een volwaardige vierjarige imamopleiding is er niet. Dan moet je dus voor 450 Nederlandse moskeeën een imam uit het buitenland halen. Ik vind dat niet goed. We moeten hier onze eigen imams opleiden.'

De Islamitische Universiteit Rotterdam (IUR) heeft toch een imamopleiding?

'Ook dat is geen volwaardige opleiding. Bovendien heb ik moeite met de IUR, omdat die te veel gekoppeld is aan één persoon: rector Ahmet Akgündüz. Prima dat hij die instelling heeft opgezet, maar er moet een moment komen dat je loslaat. Dat vinden veel mensen in de moslimgemeenschap moeilijk.

'Daar komt bij dat hij veel omstreden uitspraken doet. (Hij heeft in het verleden onder meer gezegd dat een moslimman zijn vrouw mag slaan, en hij noemde tegenstanders van Erdogan 'aanhangers van Assad die moslims doden', red.). Is dat nou wel nodig? Hij moet beseffen dat zijn uitspraken niet alleen schadelijk zijn voor zijn eigen instelling, maar ook voor de rest van het islamitisch onderwijs. Wij moeten ons er ook voor verantwoorden, ook al is de IUR niet eens lid bij ons.'

Hoe komt het dat moslimbestuurders moeite hebben hun bestuursfunctie op te geven? Ook bij de basisscholen was daar sprake van.

'Loek Hermans had zoveel nevenfuncties dat hij gestopt moest worden. Bij de eerste generatie moslimbestuurders was het precies andersom: zij hadden maar één nevenactiviteit en daar stortten ze zich met hun hele ziel en zaligheid in. Als je dan op een gegeven moment tegen die pioniers zegt dat hun tijd erop zit, dan voelen ze dat als een belediging. Het is alsof hun kind wordt afgepakt. Dat is menselijk, ik snap het. Maar als je ergens zo lang zit, dan ga je je blindstaren, dan kun je niet meer van een afstandje naar de organisatie kijken.'

Wat moet er dan gebeuren, bijvoorbeeld bij de Islamitische Universiteit?

'Je zou de gemeenschap mede-eigenaar van zo'n instituut moeten maken. Om bestaansrecht te hebben, moet er binding met de samenleving zijn.'

Ziet u eigenlijk ook bezwaren tegen islamitische scholen?

'Nee.'

Vindt u het geen bezwaar dat moslimkinderen op school niet in contact komen met andere kinderen?

'Ik vind het zorgwekkender dat witte scholen wachtlijsten aanhouden zodat moslimkinderen er niet tussenkomen. En bovendien: op school zit een kind 5,5 uur per dag. De rest van de tijd is het thuis, op straat of op de voetbalvereniging. Mijn zoon zit op een islamitische basisschool. En hij voetbalt bij een witte voetbalvereniging, waar hij tien uur per week doorbrengt.'

U woont in een dorp. In de stad is dat anders.

'Maar in de stad staan ook zwarte openbare scholen. Onze scholen zijn niet zwart. Ze zijn etnisch overstijgend. Er zitten ook Nederlandse moslims op. Sterker: sommige scholen van ons hebben leerlingen die geen moslim zijn. In Arnhem bijvoorbeeld. En in Maastricht. Ik ga ervan uit dat dat er in de toekomst nog veel meer worden.'

Moslimouders, mijdt het Haga Lyceum en kies voor een openbare school
Moslimbasisscholen adviseren ouders om het Haga Lyceum te mijden. Hopelijk volgen ze dat advies op, schrijft Hans Wansink.

Kritiek moslimorganisaties op salafistenschool: 'Ze kapen het islamitisch onderwijs'
Het Contactorgaan Moslims & Overheid (CMO) is verbolgen dat de nieuwe islamitische middelbare school in Amsterdam niet samenwerkt met andere islamitische organisaties. 'Ze hebben het alleenrecht op islamitisch voortgezet onderwijs gekaapt', zegt voorzitter Rasit Bal.

Islamitische school Amsterdam: niet gewenst, toch gekomen
Amsterdam heeft sinds september weer een islamitische middelbare school. Daar is behalve de oprichters vrijwel niemand enthousiast over. Waarom stuit deze school op zoveel verzet? De vier grootste bezwaren.

Islamitische basisscholen verzetten zich tegen nieuwe islamitische middelbare school in Amsterdam
Vijftien islamitische basisscholen zijn in verzet gekomen tegen de tweede Nederlandse islamitische middelbare school, die per 1 september de deuren opent in Amsterdam. De basisscholen zullen ouders adviseren hun kinderen niet naar de Stichting Islamitisch Onderwijs (SIO) te sturen. Ze zijn van mening dat het bestuur 'totaal geen ervaring of affiniteit met het onderwijs heeft'.