Chinese bedrijven gebruiken verboden CFK's die de ozonlaag aantasten

In mei dit jaar trokken wetenschappers aan de alarmbel omdat de hoeveelheid CFK's (chloorfluorkoolwaterstoffen) in de dampkring weer gestegen was. In de industrie werden CFK's lange tijd gebruikt als isolatiemateriaal, onder meer bij de productie van koelkasten. Maar omdat ze de ozonlaag aantasten, werd het gebruik ervan in 1987 via het zogenoemde Protocol van Montreal verboden. Rijke landen moesten ermee ophouden tegen 1996, ontwikkelingslanden (waartoe toen ook China gerekend werd) tegen 2010.   

Het verbod had als gunstig gevolg dat het beruchte gat in de ozonlaag geleidelijk aan kleiner werd. Tot wetenschappers een paar maand geleden dus moesten vaststellen dat er opnieuw meer CFK's in de dampkring waren. Satellietwaarnemingen toonden aan dat de CFK's (CFK-11) afkomstig waren Oost-Azië, en vermoedelijk uit China. In een eerste reactie werd gekeken naar bedrijfjes die oude koelkasten ontmantelen. De bedrijfjes zouden daarbij onzorgvuldig te werk gaan waardoor CFK's uit de koelkasten ontsnappen in de atmosfeer.  Maar de internationale non-profitorganisatie EIA (Environmental Investigation Agency) heeft ontdekt dat de schuldigen allicht andere Chinese bedrijven zijn, die isolatieschuim (voor o.m. de bouw) en chemicaliën maken.   

Echt veel moeite heeft EIA niet moeten doen om de bedrijven te identificeren. EIA heeft in juni bij wijze van steekproef 25 dergelijke bedrijven gecontacteerd in 10 Chinese provincies. 21 hebben geantwoord, waarvan maar liefst 18 toegaven dat zijzelf of hun sectorgenoten CFK-11 gebruiken. De bedrijven verantwoordden zich met het argument dat CFK-11 goedkoop en doeltreffend is, en dat het minder schadelijke alternatief (HCFC-141b) niet altijd beschikbaar is. In sommige bedrijven was CFK-11 zichtbaar opgeslagen in vaten. 

In China zijn er naar schatting rond de 3.500 kleine en middelgrote bedrijven die isolatieschuim produceren. Ze zijn vooral actief in de provincies Shandong, Henan, Heibei en Tianjin. EIA schat dat al die bedrijven samen de afgelopen 5 jaar jaarlijks tussen de 10.307 en 12.165 ton CFK-11 in de dampkring hebben geloosd. Die cijfers komen min of meer overeen met wat de wetenschappers in mei hadden vastgesteld. Zij  hadden berekend dat er de afgelopen 5 jaar jaarlijks tussen de 8.000 en 18.000 ton CFK-11 in de dampkring was terechtgekomen .      

Het gebruik van CFK-11 is in China verboden. Bedrijven die betrapt worden, riskeren boetes tot 120.000 euro's. Maar blijkbaar schrikken die onvoldoende af. In China is de vraag naar isolatieschuim groot omdat er veel gebouwd wordt. In de strijd tegen de klimaatopwarming heeft China de isolatienormen voor gebouwen verstrengd, waardoor er veel isolatiemateriaal nodig is. 

China produceert niet alleen veel isolatiemateriaal en chemicaliën, het voert ook veel isolatiemateriaal en chemicaliën uit, vooral naar landen in Azië en het Midden-Oosten, maar ook naar de Verenigde Staten en Turkije. De kans dat daar materiaal gebruikt wordt dat met CFK-11 is geproduceerd,  is dus reëel.