Amsterdam telt 50 verwarde mensen die gevaar vormen
Amsterdam heeft ruim vijftig verwarde mensen in beeld die potentieel gevaarlijk zijn. Door verkokering van het zorgsysteem krijgen risicovolle mensen niet altijd de juiste behandeling, wat tot gewelddadige excessen kan leiden.
"We hebben twee extra medewerkers aangesteld die op de veiligheid letten," zegt Jessica Wesselius, psychiater en directeur van de Amsterdamse crisisdienst op de Eerste Constantijn Huygensstraat.
De maatregel is genomen omdat de groep patiënten met een acuut psychiatrisch probleem groter en gewelddadiger wordt. Wesselius zegt het aantal aangiften van geweldsdelicten dat het personeel doet niet te weten, maar ze erkent een stijging in de laatste tien jaar.
Sommige patiënten die op de crisisdienst belanden zijn zó gewelddadig dat ze eigenlijk elders thuishoren. Met een beetje geluk kan Wesselius ze overplaatsen naar Inforsa, een forensische kliniek die speciaal is toegerust op gevaarlijke patiënten die vaak ook strafbare feiten hebben gepleegd.
Maar het komt voor dat er geen plek is bij Inforsa, dat zetelt op de Duivendrechtsekade in Amsterdam. Dan heeft Wesselius te gevaarlijke patiënten in huis, met navenante risico's.
'Metromoordenaar'
Het gebrek aan mogelijkheden om gevaarlijke patiënten van de reguliere psychiatrie over te plaatsen naar de forensische psychiatrie kan tot droevige excessen leiden.
'Metromoordenaar' Philip O. verbleef op de gesloten afdeling bij het AMC in de reguliere psychiatrie, maar zijn psychiaters vonden hem mede vanwege zijn gewelddadige verleden te gevaarlijk.
Het AMC wilde O. overplaatsen naar Inforsa, maar dat lukte niet. Tijdens een onbegeleid verlof van het AMC stak O. vorig jaar in een willekeurige daad van agressie metroreiziger Joost Wolters dood, waarvoor O. inmiddels celstraf en tbs heeft gekregen.
"Wij kunnen vanwege het medische beroepsgeheim geen mededelingen doen over individuen, maar in algemene zin is het juist dat wij niet alle patiënten uit de reguliere psychiatrie kunnen overnemen," zegt Melina Rakic, psychiater en directeur behandelzaken van Inforsa.
Inforsa heeft 139 plekken. Hoe vaak Rakic 'nee' zegt tegen reguliere instellingen die een patiënt kwijt willen bij Inforsa houdt ze niet bij.
Inforsa plaatst psychiatrische patiënten in de forensische kliniek als de rechter daartoe opdracht geeft. Het ministerie van Veiligheid en Justitie betaalt voor zo'n gedwongen behandeling.
Inforsa heeft echter ook een beperkt aantal plekken voor psychiatrische patiënten die te gevaarlijk zijn voor de reguliere zorg. Zij moeten uit andere potjes worden gefinancierd: door zorgverzekeraars en de Wet Langdurige Zorg, onder meer.
Dat is lastiger. "Er zit een weeffout in het systeem, vind ik," zegt Rakic. "De problematiek van een patiënt zou moeten bepalen of we hem in Inforsa kunnen plaatsen, niet diens justitiële of financiële titel." Rakic en Wesselius willen die situatie wijzigen.
Verkokering
De financiële verkokering van het systeem is fnuikend. Als gevaarlijke patiënten eenmaal in het kanaal van de reguliere psychiatrie zitten, zijn ze nauwelijks over te plaatsen naar het kanaal van de forensische psychiatrie. Bij het AMC hekelen ze die situatie.
AMC handelde niet juist bij casus met Philip O. Maar het starre systeem knelt
"Het AMC heeft niet juist gehandeld bij de casus met Philip O.," zegt Jan Drapers, lid van de medische directie van het AMC. "Maar het starre systeem knelt eveneens."
In Amsterdam hebben partijen in de geestelijke gezondheidszorg, de GGD, het Openbaar Ministerie en reclassering daarom een project in het leven geroepen om mensen met verward en potentieel gevaarlijk en gewelddadig gedrag in Amsterdam in kaart te brengen.
"Het gaat om vijftig, zestig personen," zegt Rakic.
Het Amsterdamse project geniet niet in het hele werkveld bekendheid. "Ik heb er nog nooit van gehoord en ben het in de dossiers over O. evenmin tegengekomen," zegt Drapers van het AMC.
"Wellicht hoor ik er binnenkort meer over. Het AMC gaat naar aanleiding van de casus O. om tafel met alle betrokken partijen. We willen deze situatie oplossen."
50
Amsterdam telt ruim 50 verwarde mensen die mogelijk gevaarlijk kunnen zijn voor de samenleving.
Geen samenwerking
Over de casus met metromoordenaar Philip O. zijn vragen gesteld aan minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). In 2015 deed de commissie-Hoekstra onderzoek naar een soortgelijk geval: de moord op Els Borst door de psychiatrische patiënt Bart van U..
Daaruit kwam naar voren dat instanties gebrekkig samenwerkten. Ook signalen over systeemverkokering en moeilijke vormen van financiering voor psychiatrische patiënten die potentieel gevaarlijk zijn, klonken al eerder.
Job Knoester, voorzitter van de vereniging van TBS-advocaten, merkt weinig van de aanbevelingen van de commissie Hoekstra. "Ik had echt gedacht dat de situatie zou veranderen na de moord op een ex-politica, maar in de praktijk zie ik dat niet," aldus Knoester. "Die situatie is slecht voor de samenleving, én slecht voor patiënten."