Oordeel: niet bewezen
Nederland viert volop zomer. In het weekend trekken veel mensen massaal met de auto naar het strand. Hoe gevaarlijk is het om achter het stuur te kruipen als je te weinig hebt gedronken? De symptomen van uitdroging zijn lastig te herkennen en dit kan volgens verschillende media grote gevolgen hebben als je in de auto stapt.
Onder meer het AD en Gezondheidsnet.nl schreven vorige week dat het warme weer gevolgen kan hebben voor automobilisten die niet genoeg water drinken. De effecten van uitdroging op de rijvaardigheid zouden vergelijkbaar zijn met de effecten van dronkenschap.
Waar komt het vandaan?
Het onderzoek waar de berichtgeving naar verwijst, is een Brits onderzoek van de Universiteit van Loughborough dat in 2015 is gepubliceerd. Het doel van de studie was om het effect van uitdroging op de rijvaardigheid te bekijken. De onderzoekers onderzochten dit met een panel van twaalf mannen in een simulator.
Uit het experiment bleek dat het aantal verkeersincidenten ruim verdubbelde bij de bestuurders met uitdrogingsverschijnselen. Zo kwam de auto vaker in de berm terecht en werd er te laat geremd. Volgens het onderzoek is dit rijgedrag te vergelijken met de rijvaardigheid van bestuurders met een alcoholpromillage van 0,8 promille. Dat is vier keer zo hoog als de wettelijke alcohollimiet voor beginnende bestuurders.
Uitdroging
Bij uitdroging verliest een lichaam meer vocht dan het binnenkrijgt, aldus de medische encyclopedie. Volwassenen hebben dagelijks gemiddeld zo'n 1,5 tot 2 liter vocht nodig. Met warme temperaturen is de kans op uitdroging groter, omdat je meer zweet. Als er vocht uit je lichaam verdwijnt, gaat dit gepaard met het verlies van essentiële voedingsstoffen, zoals zouten, suikers en eiwitten.
"De symptomen van uitdroging merk je niet snel", aldus Maria Hopman (hoogleraar Integratieve fysiologie verbonden aan het Radboud universitair medisch centrum). In het artikel stellen onderzoekers dat het hebben van dorst of een droge mond de laatste signalen van uitdroging zijn. Volgens Hopman is dit niet in iedere situatie het geval. "Als je dorst of een droge mond hebt, betekent dit niet dat het al gevaarlijk is om in de auto te stappen. Uitdroging van het lichaam komt voor in heel veel gradaties."
Andere verschijnselen van uitdroging zijn duizeligheid, hoofdpijn, een snellere ademhaling, spierkrampen, hartritmestoornissen, koude en klamme handen en voeten en donkere urine. Bovendien kun je slaperig, verward en prikkelbaar worden. "Als je deze symptomen ervaart, ben je al wel behoorlijk ver in het proces van uitdroging", stelt Hopman.
Glas water
Het Britse onderzoek is volgens Hopman een goede start voor verder onderzoek. "Een experiment met twaalf mensen is niet representatief en daaruit kun je niet gelijk grote conclusies trekken", vertelt de hoogleraar. Bovendien moet er volgens Hopman tijdens zo'n onderzoek vooral gekeken worden naar het zoutgehalte in het bloed.
In het onderzoek is wel bloed afgenomen bij de proefpersonen. Maar het zoutgehalte is niet meegenomen in de bepaling van de mate van uitdroging. "Wanneer dit onderzoek op grote schaal wordt uitgevoerd, met dergelijke metingen, zou je bepaalde maatregelen of adviezen kunnen geven", stelt Hopman.
In het bericht van het AD geeft een van de Britse onderzoekers een toelichting. Volgens hem kan het drinken van een extra glas water vlak voordat je in de auto stapt de kans op een ongeluk verkleinen. Volgens Hopman is dit niet altijd het geval. "Of je een halve liter meer of minder vocht in je lichaam hebt, voel je niet. En er gaat ook een periode overheen voordat je lichaam het vocht opneemt."
Dronkenschap
Zoals iedereen weet, heeft het consumeren van alcohol een slechte invloed op het rijgedrag. Jellinek, een verslavingszorginstelling in Amsterdam en de regio Gooi en Vechtstreek, zet de gevolgen op een rijtje.
Zo is je reactiesnelheid trager. Als je twee glazen alcohol drinkt, duurt het een halve seconde langer voordat je remt. Dit verlengt de remweg met zo'n 11 meter.
Bovendien wordt het inschatten van afstanden lastiger en versmalt je blikveld, waardoor je rechts en links lastiger ziet. Verder verslechtert je kleurwaarneming. Daardoor kun je rood licht, zoals reflectoren, remlichten en stoplichten, minder goed zien.
Ook ga je sneller slingeren op de weg, omdat je motoriek vermindert en kun je slaperig en suf worden. Tenslotte zorgt alcohol ervoor dat je roekeloos gedrag gaat vertonen. Je wordt bijvoorbeeld overmoedig en neemt sneller risico's.
Conclusie
De symptomen van alcoholconsumptie en uitdroging komen gedeeltelijk overeen, maar volgens Hopman betekent dit niet dat je het per definitie kunt vergelijken. "Alcohol doet iets heel anders met je lichaam dan uitdroging. Alcohol heeft invloed op je verbindingen tussen je cellen. Uitdroging leidt ertoe dat je organen een mindere doorbloeding hebben", stelt Hopman.
Bovendien is een onderzoeksgroep van twaalf mensen niet groot genoeg om zulke conclusies te trekken. "Alcohol beïnvloedt vanzelfsprekend je rijgedrag en dat merk je, maar bij vochtinname weet je niet of je wel of niet genoeg gedronken hebt", zegt Hopman. Om op basis van de gemaakte fouten te zeggen dat het promillage overeenkomt met de toestand van uitdroging, is een te voorbarige conclusie volgens de hoogleraar.
"Met deze warme temperaturen moet je natuurlijk meer drinken, want de kans op uitdroging is groter. Maar het is echt niet het geval dat half Nederland vanmiddag niet meer in de auto moet stappen, omdat het gevaarlijk is", aldus Hopman. De bewering dat uitdroging dus hetzelfde effect op je rijvaardigheid heeft als een alcoholpromillage van 0,8 promille is niet bewezen.