Justitie onderzoekt illegale export chemicaliën van Rotterdams bedrijf naar Syrië
Een Rotterdamse ondernemer leverde grondstoffen voor zenuwgas naar Syrië. Justitie neemt de zaak hoog op. Maar hoe kwalijk is zijn rol echt?
Door chemicaliën zonder vergunning te exporteren, worden de sancties ondermijnd en kan de overheid niet controleren waar de producten heengaan. Dat is ernstig
De Veerkade is misschien wel het mooiste stukje Rotterdam. De monumentale panden, het uitzicht op de historische Veerhaven, de sportauto's voor de deur, alles maakt duidelijk: wie hier zit, heeft het gemaakt.
Maar met Aromatics Rotterdam, een chemische groothandel die in een rijksmonument kantoor houdt, gaat het niet goed. Op woensdag 18 april staat de douane op de stoep om het kantoor van het chemiebedrijf te doorzoeken. Het Openbaar Ministerie is dan al een tijdje bezig met onderzoek naar het bedrijf, dat in november 2016 38.400 liter aceton zou hebben geëxporteerd naar een onbekende partij in Syrië.
Maar na een tip uit België komt daar nog een verdenking bij: een levering van 200.000 liter aceton, ook naar Syrië, ditmaal via een haven in Rusland. Zonder vergunning. Het OM neemt de leveringen bijzonder serieus. Aceton kan namelijk worden gebruikt om zenuwgas te maken. ,,Door chemicaliën zonder vergunning te exporteren, worden de sancties ondermijnd en kan de overheid niet controleren waar de producten heengaan'', stelt het OM. ,,Dat is ernstig.''
Bestuurder
Belangrijkste man in het verhaal is de 51-jarige directeur R. Want hij is niet alleen bestuurder van dit bedrijf, blijkt uit onderzoek van het deze krant en het Belgische tijdschrift Knack, maar van nóg een bedrijf dat in de problemen zit: AAE Chemie in België. Ook dat bedrijf wordt verdacht van leveringen zonder vergunning aan partijen in Syrië: aceton, maar ook isopropanol, methanol en dichloormetaan, in totaal tientallen keren. Het bedrijf wordt gerund vanuit R's woning in het Vlaamse Kalmthout. Hoe kon dit gebeuren?
Terug naar 2016. Het leven lacht de in Nieuwkoop geboren ondernemer ogenschijnlijk toe. Hij verdient goed geld met zijn Belgische chemische groothandel, waarmee hij grondstoffen voor onder meer verf en cosmetica exporteert. En er komt een tweede onderneming: in Rotterdam zet hij met anderen een tweede chemische groothandel op, onder de vleugels van het internationale concern Gapuma. De onderneming gaat 'Gapuma Aromatics Rotterdam' heten.
Sprookjeshuwelijk in de zon
In zijn villa in Kalmthout, achter bomen en een hek in een villawijk net over de Belgische grens, geniet R. van het succes. Hij woont er met zijn uit Rusland afkomstige vriendin, met wie hij later dat jaar trouwt op Ibiza. Een sprookjeshuwelijk in de zon, waar alle gasten én het paar in het wit gekleed gaan, en na de plechtigheid dansen op de wereldhit van dat moment: Happy van Pharell Williams.
Maar terwijl R. geniet, wordt elders in Rotterdam onderzoek naar zijn bedrijf gedaan. Op de kantoren van het Functioneel Parket, niet ver van het chique kantoor van Aromatics, kijken onderzoekers naar een verzending van het bedrijf naar het Midden-Oosten. In november 2016 laat het bedrijf volgens het OM 38.400 liter aceton verschepen naar een afnemer in Syrië. Zonder vergunning. En die is nodig, want sinds 2013 mogen chemische stoffen als aceton niet zomaar naar Syrië worden verstuurd: het Syrische regime kan het immers gebruiken als grondstof voor chemische wapens.
Pas later blijkt er een duidelijke link met België. Daar doet de douane onderzoek naar een ander bedrijf waar R. bestuurder is: AAE Chemie. Vanuit dat bedrijf blijken tussen 2014 en 2016 tientallen kleinere zendingen naar Syrië verstuurd, met in totaal 168 ton isopropanol, 219 ton aceton, 77 ton methanol en 21 ton dichloormetaan.
AAE Chemie heeft daar geen vergunning voor aangevraagd, de Belgische douane merkt de zendingen niet op. Als één zending wel wordt opgemerkt, bij een routinecontrole begin 2017, bezweert de Belgische onderneming van R. dat het om onschuldige zendingen gaat. Dat het niet wist van een vergunningsplicht, en dat de afnemers in Syrië geen personen of bedrijven zijn die op verdachte lijsten staan. De douane biedt R. eind 2017 een schikking aan, maar die wordt niet gesloten. Justitie besluit de zaak dan toch voor de rechter te brengen.
Publicatie
Kort daarna brengt het Belgische Knack de zaak naar buiten. In de Belgische politiek wordt geschokt gereageerd op de publicatie. En ook in Nederland wordt het onderzoek verbreed: de douane onderzoekt het kantoor in Rotterdam, en het Functioneel Parket stelt dat Aromatics nóg een groot transport aceton heeft verstuurd: liefst 200.000 liter. Ditmaal niet via Antwerpen, maar via een haven in Rusland.
Beseften R. en zijn bedrijven dat ze de wet overtraden? Een woordvoerder van Aromatics zegt niet inhoudelijk te willen reageren op de verdenkingen. In Knack wilde een vertegenwoordiger van R.'s andere bedrijf, AAE Chemie, wél ingaan op de beschuldigingen. ,,De bestemmelingen waren bekende private handelspartners waarmee AAE Chemie al twintig jaar handel drijft'', luidde de verklaring. ,,Geen van die bedrijven blijkt op enige verdachte lijst te staan. Ik was niet op de hoogte van een vergunningsplicht. Ook mijn douanevertegenwoordiger niet.''
De Belgische douane erkent dat het bedrijf al zeker tien jaar naar dezelfde Syrische afnemers exporteerde, ogenschijnlijk zonder kwade bedoelingen.
Dat de grondstoffen voor onschuldige doeleinden werden verscheept, is zeker mogelijk, zegt Ruud Busker, gifgasdeskundige van TNO. ,,Al deze stoffen zijn veel voorkomende en breed toegepaste chemicaliën. Aceton wordt gebruikt bij reiniging en synthese van onder meer lijmen, isopropanol onder meer als oplosmiddel van coatings.''
Oorlogsvoering
Maar de stoffen zijn ook voor oorlogsvoering bruikbaar, erkent Busker. ,,Isopropanol is inderdaad een bouwsteen voor het zenuwgas sarin. En aceton kan worden omgezet in isopropanol, en gebruikt bij de synthese van sommige explosieven. Stel dat - ik zeg met nadruk: stel dát - deze stoffen gebruikt zouden worden voor synthese van zenuwgas, dan zijn hoeveelheden in deze orde van grootte absoluut relevant. Dergelijke hoeveelheden zijn in de vorm van een wapen zeer gevaarlijk.''
Op het statige pand aan de Veerhaven hangt niet langer een gouden bordje met de naam 'Gapuma Aromatics'. De naam van het bedrijf werd in april, een paar weken na de doorzoeking door de douane, veranderd in 'Aromatics Rotterdam'. Er is geen verband met de verdenkingen, zegt een woordvoerder. ,,We zijn nog steeds gelieerd aan het Gapuma-concern. Die naamswijziging had marketingtechnische redenen. Verder willen wij alleen kwijt dat we alle medewerking verlenen aan het onderzoek van het OM.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Schoonmaaktip
Je huis weer ‘lenteproof’: maak deze fout niet met je vitrage
-
PREMIUM
Baudet ontkent, maar na onthulling over Russische beïnvloeding kijkt iedereen weer naar hem
Als het in Den Haag gaat over Russische inmenging of omkoping, kijken andere politici al jaren direct naar Forum voor Democratie. Thierry Baudet zelf is ‘helemaal klaar’ met de ‘misdadige aantijgingen’. Maar hij voorziet zijn tegenstanders wel steeds van munitie. -
Tata Steel moet sneller groen, kabinet neigt naar een miljarenimpuls
Of en hoevéél miljarden aan subsidie Tata Steel gaat krijgen om te vergroenen, is nog de vraag. Maar het kabinet wil ver gaan om de staalproducent voor Nederland te behouden, maakte minister Micky Adriaansens (Economische Zaken) donderdag duidelijk. Over een paar weken moeten de besluiten vallen. -
In Volendam wil geen inwoner meer weg: ‘Maar ook geen nieuwe aanwas meer’
Wie eenmaal in Volendam woont, of in het naburige Edam, wil er niet meer weg. De helft van alle inwoners van die twee dorpen woont al zeker veertien jaar op hetzelfde adres, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. -
PREMIUM
Liedje van Frans Bauer staat in de uitvaart-top 3: 'Ik vind dat heel bijzonder’
Hij moet het afleggen tegen Andrea Bocelli en Sarah Brightman, maar Frans Bauer staat toch maar mooi in de uitvaart-top 3. Nabestaanden kiezen massaal voor een oudje uit het repertoire van de Fijnaarter. ,,Het is een emotionele en pakkende tekst die mensen kennelijk aangrijpt.”
-
Paasdrukte op de wegen begonnen: drie kwartier vertraging bij Duitse grens
-
-
-
51
Dierenartskosten verschillen enorm per praktijk: 340 euro of 135 euro voor dezelfde behandeling
Dierenartskosten kunnen flink verschillen per praktijk, blijkt uit een steekproef onder dierenartspraktijken. Zo kost een sterilisatie van een poes gemiddeld 172 euro en minimaal 111 euro, maar kan je met een beetje pech een gepeperde rekening van meer dan 240 euro krijgen. -
PREMIUMINTERVIEW
Voor het eerst doet vrouw van bedreigde loodgieter haar verhaal: ‘Ons leven is voorgoed veranderd’
Kelly wil voor één keer haar verhaal doen. Ze is de vrouw van de bedreigde loodgieter Ron van Uffelen en gaat gebukt onder de ellende die haar gezin wordt aangedaan. De explosies bij hun huis zorgen voor onrust, angst en onzekerheid. ,,Wanneer stopt het en krijgen we ons leven weer terug?”Vlaardingen
-
PREMIUMDe wijkagent
Ze hebben hulp nodig, maar ouder echtpaar zorgt voor zoveel overlast dat de buren het helemaal zat zijn
-
PREMIUM
Wanneer is te veel sporten gevaarlijk? Cardioloog legt uit wat een sporthart is en welke risico’s er zijn
Sporten is gezond, ook voor je hart. Maar in een klein aantal gevallen kan een intensieve belasting van het hart nadelig of zelfs fataal zijn. Als je heel veel sport, verandert je hart van grootte en vorm, dat wordt wel een sporthart genoemd. Cardioloog Frank Timmermans legt uit wanneer te veel sporten ongezond wordt en welke risico’s je loopt. -
-
Politiek in de maag met kosten en ‘dwang’ warmtenet: ‘Niet zomaar zeggen dat men van het gas af moet’