Behoud het kerstpakket, het is pure zingeving

Als ze de pakketten schrappen, scheelt dat zeventig euro per medewerker. Met 22.000 fulltime-werknemers betekent dat al snel een besparing van 1,5 miljoen euro. "Een lastige beslissing", zegt topman Gerrit Zalm in een bericht op het intranet van de bank. "Want het is bekend dat veel medewerkers enorm hechten aan deze blijk van waardering rondom de feestdagen. Maar besparen gaat nou eenmaal niet pijnloos."

Commotie alom. De streep door de doos overvleugelde de kwartaalcijfers (600 miljoen winst) en de aanstaande bezuinigingen (1500 man extra eruit). Klein bier in vergelijking met het teloorgegane kerstpakket. Daarom riep vakbond De Unie op het pakket te versoberen en niet af te schaffen. Tevergeefs.

Pure zingeving

Aanvankelijk vond ik de commotie hilarisch, totdat ik vandaag de column van filosoof René ten Bos in het FD las 'Kom in verzet en redt het kerstpakket'. Ten Bos: "Ik zie mijn kinderen nog zo door de balen sierstro naar de nootjes, de chocoladerepen, de dadels en de potten stroop grijpen. Aan papa en mama gaven ze dan de twee flessen wijn."

Ineens begreep ik de commotie bij ABN Amro: het kerstpakket is pure zingeving, passend binnen de categorie die filosoof René Gude het zinnelijke noemt, het lekkere. Tijdens mijn onderzoek naar zin in werk heb ik afgelopen jaar gemerkt dat vooral die zinnelijkheid lastig is in het  bedrijfsleven. Het lekkere of het lustvolle wordt al snel geassocieerd met het seksuele en dat is taboe.

Maar 'het Lustvolle,' zegt Gude, 'is fundamenteel, in de letterlijke betekenis. Alle projecten beginnen bij de lustgevoelens van de deelnemers of lopen stuk op onlustgevoelens. Lust is de vitale bron, zonder trek gebeurt er niets.'

Als het bedrijfsleven zich iets meer zou verdiepen in het zinnelijke, zouden ze het kerstpakket niet afschaffen maar er een paaspakket aan toevoegen. Want het pakket is nog veel meer dan alleen zinnelijke zingeving.  "Meestal kom je moe thuis," schrijft Ten Bos, "maar nu was er een gratificatie: papa valt bij wijze van uitzondering in de gratie."

Tijdens een Gude-avond op de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden houdt Peter Henk Steenhuis een lezing over zijn boek Werk verZetten; zingeving volgens René Gude. Na de pauze interviewt Steenhuis Babs van den Bergh over haar leven met René Gude, over wie ze onlangs het boek Wat kan mij gebeuren? publiceerde. Datum: 30 november. Tijd: 18:30 tot 21:15.

Waardering en respect

Het kerstpakket is een blijk van waardering, van respect.  Een paar jaar geleden concludeerde het 'Mercers what's working onderzoek 2011', uitgevoerd onder 1.800 werknemers: "Salaris verliest het van respect." Werknemers staren zich niet blind op het salaris. Een schouderklopje krijgen is het meest van invloed op de tevredenheid.  

Wat de grote bank niet begrijpt, begrijpen kleinere ondernemers wel.  Op de site van FD reageert Peter Engels. Hij is een paar jaar geleden gestart als ondernemer en kon in 2015 voor het eerst een pakket aan zijn werknemers geven. Engels: "Gedurende het afgelopen jaar, zelfs tijdens de zomer, is mij steeds verteld hoeveel zij dat gewaardeerd hebben. Dus ook dit jaar komt er een door mijn vrouw zelf samengesteld kerstpakket, al moet ik het van mijn eigen salaris betalen."

Het aangename met het nuttige verenigen - en dat in één kerspakket. En dan is er nog meer: een deel van de werknemers van ABN Amro wenste niet alles zelf op te eten, maar de inhoud te doneren aan de Voedselbank. Dit wordt een soort zingeving in het kwadraat: jij krijgt een blijk van waardering, maar geeft dat weg aan iemand die het minder heeft dan jij, waardoor jij het gevoel krijgt iets zinnigs voor de wereld te hebben gedaan. Ook weg!

Ik sluit daarom graag aan bij het slot van René ten Bos: "Als ik ooit een taak voor populisten in het land zag, dan is het wel in relatie tot het kerstpakket. SP'ers en PVV'ers: sta op en verenigt U! Redt het kerstpakket!"