"De rechter en de wetgever hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid", zei de D66-bewindsvrouw dinsdag tijdens de behandeling van de intrekkingswet die een einde maakt aan het raadgevend referendum.
Ze werd gesteund door de coalitiefracties in de Eerste Kamer. De senatoren van de VVD, CDA, D66 en CU toonden zich tevreden met de beantwoording. Daarmee lijkt een meerderheid voor de afschaffing ook in de Eerste Kamer binnen handbereik.
Rechter
De oppositie in de Senaat vroeg de minister met de afschaffing te wachten, omdat de rechter zich buigt over een klacht over de kwestie. De beweging Meer Democratie wil van de rechter weten of het kabinet het recht heeft om een referendum over de afschaffing van het raadgevend referendum te blokkeren.
De senatoren beklaagden zich over de haast die het kabinet heeft met het afschaffen van de volksraadpleging. Oppositiefracties vroegen de minister ook rekening te houden met het onderzoek van de staatscommissie. Die stelde vorige week in een tussenrapportage dat het referendum, weliswaar correctief en bindend, de democratie kan versterken.
Oude schoenen weggooien
De oppositiefracties vroegen Ollongren op het eindrapport van de commissie te wachten, om daarna te kunnen besluiten hoe het referendum eventueel moet worden aangepast. "Gooi de oude schoenen niet weg, voordat u nieuwe hebt gekocht", klonk het eensgezind vanuit de oppositie.
De fractie van de SP waarschuwde dat Ollongren de kiezer en de rechter buitenspel zet, als het kabinet de plannen doorzet. Dat ziet ook de fractie van de PvdA. "Vanwaar deze haast?", vroeg PvdA'er Mohamed Sini. Hij vreest dat hiermee het beeld wordt versterkt dat het kabinet niet geïnteresseerd is in de mening van de kiezer. "Dit zal de kloof tussen burger en politiek vergroten."
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU besloten tijdens de formatie het raadgevend referendum af te schaffen. Het referendum heeft volgens deze partijen niet gebracht "wat ervan werd verwacht", staat in het regeerakkoord. Volgens de partijen leiden raadgevende referenda tot teleurstelling bij de kiezer, omdat het kabinet niet verplicht is de uitkomst over te nemen.
Middelvinger
De wet is al door de Tweede Kamer, maar dat ging niet zonder slag of stoot. Dat het kabinet de intrekkingswet niet referendabel maakt, leverde in de Kamer felle reacties op. "Een middelvinger naar de bevolking", zei SP'er Ronald van Raak.
En de oppositie staat niet alleen. Staatsrechtgeleerden die in maart door de Eerste Kamer voor een informatiebijeenkomst waren uitgenodigd, toonden zich kritisch over de afschaffing. Dat het kabinet de intrekkingswet niet referendabel maakt, is volgens hen "niet fraai, niet hoffelijk en niet genereus".
De experts zijn het erover eens dat de keuze van het kabinet juridisch houdbaar is, maar stellen ook dat het "niet chic" en zelfs "flauw" is.
"Waarom zou je de voorstanders van het referendum de kans ontnemen om een laatste keer een referendum te organiseren", vroeg Roel Schutgens, hoogleraar algemene rechtswetenschap aan de Radboud Universiteit Nijmegen zich af. "Waar ben je zo bang voor?"
Tussenrapport
Frank Hendriks, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Tilburg, pleitte er in de Senaat voor de uitkomsten van het onderzoek van de staatscommissie af te wachten, voordat de Eerste Kamer een besluit neemt.
In het tussenrapport wordt verwezen naar het Nationaal Kiezersonderzoek 2017 waaruit blijkt dat 56 procent van de kiezers voor een referendum is. Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) toont een hoger percentage: 69 procent van de kiezers is voorstander van een referendum.
Onder welke voorwaarden een correctief referendum moet worden ingesteld, werkt de commissie nader uit in het eindverslag. Dat moet voor het einde van het jaar verschijnen.
Vooralsnog lijkt het er niet op dat de coalitiepartijen in de Eerste Kamer zich iets zullen aantrekken van de kritiek van de oppositie en de experts.
De senaat stemt volgende week over de afschaffing van het referendum.
Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!
NUjij: Uitgelichte reacties