"Wij zijn nog niet waar wij moeten zijn", voegde Duitse bondskanselier Angela Merkel eraan toe.
De top staat onder hoogspanning nu de verdeeldheid over de aanpak van het migratieprobleem de lidstaten opnieuw verdeelt.
Merkel waarschuwde eerder op de dag dat de uiteenlopende opvattingen over het asielbeleid bepalend kunnen zijn voor het lot van de EU. Merkel staat in eigen land sterk onder druk, omdat coalitiepartner CSU een oplossing voor het doorreizen van migranten naar Duitsland eist. Als Merkel het ultimatum van de zusterpartij van haar eigen CDU niet inwilligt, kan haar regering vallen.
De nieuwe populistische en EU-kritische Italiaanse regering weet dat Merkel op de pijnbank ligt. Premier Giuseppe Conte stelde donderdag stevige eisen aan de medewerking van Italië. Dat kan elke overeenkomst die op de top bereikt kan worden blokkeren, zei hij, tenzij andere EU-landen ook in hun havens boten laten aanleggen die migranten over de Middellandse Zee vervoeren.
Volgens EU-president Donald Tusk is het zaak om gezamenlijk tot overeenstemming te komen over hoe de unie de buitengrenzen kan verstevigen. Gebeurt dat niet, dan vreest hij een "chaotische situatie" waarbij lidstaten hun grenzen zullen sluiten. Dat zou neerkomen op de terugkeer van grenscontroles en het einde van de Schengenzone.
Voor de Franse president Emmanuel Macron is het naar eigen zeggen duidelijk: het wordt kiezen voor een Europese oplossing, of het is ieder voor zich.
Premier Rutte tempert de verwachtingen voor aanvang van de top. "Verwacht geen totaaloplossing waarna we het nooit meer over migratie hebben", zei hij.
Turkijedeal
Hij ziet wel ruimte voor deals met Afrika naar het model van de Turkijedeal. Dat zou betekenen dat er centra in Afrika moeten worden opgezet waar migranten door de asielprocedure gaan. Zij die recht op asiel hebben, worden tot de EU toegelaten, maar mogen niet kiezen in welk lidstaat zij zich mogen vestigen.
Merkel ziet dat ook als een oplossing, maar benadrukt dat er eerst overeenstemming moet worden bereikt met landen in Afrika die openstaan voor het openen van dergelijke centra. "We moeten eerst met die landen praten, we kunnen dit niet over hun hoofd heen doen", aldus Merkel.
'Niet stabiel'
De Europese discussie rond migratie is opnieuw losgebarsten. Na de vluchtelingenstroom in 2015 wist de Europese Unie een vluchtelingendeal te sluiten met Turkije. Die afspraken zorgden voor een afname van het aantal bootjes dat de gevaarlijke overtocht over de Middellandse Zee maakte.
De deal loste de problemen van de Europese migratiepolitiek echter niet op. Rutte omschreef het Europese migratiesysteem onlangs nog als "niet stabiel".
De weigering van de nieuwe Italiaanse regering om schepen van hulporganisaties met uit de Middellandse Zee opgepikte migranten toe te laten, legde opnieuw de problemen met het asielbeleid bloot.
Opvang
Volgens de EU-regels zijn migranten verplicht zich in het eerste EU-land van aankomst te registeren en asiel aan te vragen. Dat komt er in de praktijk op neer dat de zuidelijke lidstaten als Italië en Griekenland de zwaarste lasten dragen.
Leider van de Italiaanse coalitiepartij Lega, Matteo Salvini, waarschuwde de Europese regeringsleiders dat Italië niet langer "het vluchtelingenkamp van Europa" wil zijn.
Een eerlijke herverdeling is noodzakelijk, maar problematisch. Lidstaten als Hongarije en Polen voelen er helemaal niets voor om asielzoekers op te vangen. Onlangs werd in Hongarije een wet aangenomen die hulp aan migranten en asielzoekers strafbaar stelt. Daarnaast is het voor vluchtelingen nagenoeg onmogelijk geworden om asiel aan te vragen in het Centraal-Europese land.
De Hongaarse premier Viktor Orban, die geen enkele migrant wil opnemen, vindt dat migratie niet centraal staat tijdens de top. Volgens hem gaat het om democratie. "Het gaat erom waar de mensen in geloven", aldus Orban.
Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!
NUjij: Uitgelichte reacties