Helft van vrouwen in cultuur- en mediasector ervaarde afgelopen jaar grensoverschrijdend gedrag

In de nasleep van de #MeToo-beweging en de zaak rond tv-figuur Bart De Pauw doken er vorig jaar allerlei berichten en getuigenissen op over gevallen van grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector. Vlaams minister van Cultuur en Media Sven Gatz (Open Vld) kondigde een onderzoek aan.

Uit dat onderzoek, uitgevoerd door de onderzoeksgroep CuDOS - Vakgroep Sociologie van de UGent, blijkt dat het probleem van grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector groot is. Zo geeft de helft van de bevraagde vrouwen aan dat ze het voorbije jaar grensoverschrijdend gedrag ervaren hebben. Dat gaat dan meestal om communicatief grensoverschrijdend gedrag, zeg maar ongepaste seksuele of seksistische opmerkingen.

Maar het blijft niet bij opmerkingen alleen. Zo geeft één op de vier vrouwen in de cultuursector aan dat zij het voorbije jaar ook ongewenste fysieke of seksuele toenaderingen hebben ervaren. Vier procent zegt dat zij gedwongen of gechanteerd werden om seksueel contact te hebben. In de mediasector liggen de cijfers iets lager: één op de vijf vrouwen geeft aan ongewenste fysieke of seksuele toenaderingen te hebben ervaren en 3 procent werd gedwongen of gechanteerd om seksueel contact te hebben.

Mannen geven aan dat ze minder vaak grensoverschrijdend gedrag ervaren. Toch geeft ook 18 procent van de mannen in beide sectoren aan dat ze het voorbije jaar het slachtoffer zijn geweest van een bepaalde vorm van grensoverschrijdend gedrag.

Het onderzoek geeft ook aan dat bepaalde groepen een groter risico lopen om slachtoffer te worden van grensoverschrijdend gedrag. Zo komt grensoverschrijdend gedrag vaker voor in het begin van de carrière en ook vaker bij vrouwen. Personen met een lagere status zijn ook vaker het slachtoffer. Zo geven 8 op de 10 vrouwelijke slachtoffers aan dat zij in het verleden last gevallen werden door iemand uit de werkomgeving met een hogere professionele status.

Dat de cijfers voor de cultuur- en mediasector zo hoog liggen, kan volgens de onderzoekers te maken hebben met twee grote risicofactoren in beide sectoren, met name de vele informele contacten en de competitieve sfeer.

Uit de studie blijkt ook dat slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag dit weinig melden. Zo geeft bijvoorbeeld maar 17 procent van de personen die ooit gedwongen of gechanteerd werden tot seksueel contact aan dat ze daarvan een formele melding hebben gedaan, bijvoorbeeld bij een vertrouwenspersoon, een leidinggevende of de politie.

Vlaams minister Sven Gatz is "zeer verrast" door de onderzoeksresultaten. "Deze resultaten zijn slecht zonder meer. Dit maakt de nood om tot actie over te gaan alleen groter", zegt hij.

De Open Vld-minister komt met een actieplan. Zo wil hij eerst en vooral het meldpunt 1712 versterken en bekender maken in de cultuur- en mediasector. Daarnaast komt er een ombudsman voor de cultuur- en audiovisuele sector die moet functioneren als een aanspreekpunt en bemiddelaar. 

Het actieplan voorziet ook in op de opleiding van vertrouwenspersonen voor beide sectoren en er komt overleg met het onderwijsveld. Bedoeling daarbij is om grensoverschrijdend gedrag onder de aandacht te brengen in de opleidingen die voorbereiden op een job in de kunsten- en audiovisuele sector.

En in 2019 komt er een sensibiliseringscampagne waarbij BV's het peter- en meterschap zullen opnemen. Minister Gatz maakt voor zijn actieplan 102.500 euro vrij. Een herhaling van het huidige onderzoek is niet voorzien in het actieplan, maar zou volgens de minister wel "nuttig" kunnen zijn.

"Hallucinante cijfers", klinkt het bij Groen. Volgens parlementslid Bart Caron is het wel een goede zaak dat de problematiek in kaart is gebracht. "In de cultuursector heerste tot nog toe een doofpotmentaliteit rond grensoverschrijdend gedrag. Ik vind het erg moedig dat de slachtoffers nu hun stem laten horen. Laat ons dit signaal ter harte nemen. Meer vrouwen in raden van bestuur van culturele organisaties is een belangrijke eerste stap. Daarnaast moet het raamwerk seksualiteit en beleid van Sensoa ook uitgerold worden in de cultuursector", stelt Caron.

Zijn collega Imade Annouri steunt de voorstellen van minister van Cultuur en Media Sven Gatz om onder meer extra te sensibliliseren, hulplijn 1712 bekender te maken en een ombudsman te willen aanstellen. Maar Annouri dringt tegelijk aan op een structurelere aanpak.

"We vragen een echt engagement van de meerderheid: een parlementaire voortgangscommissie die de problematiek monitort, en extra budget voor de hulplijn 1712, zodat de hulplijn niet alleen bekender wordt maar men ook voldoende experten kan aantrekken. Bovendien moet de hulplijn altijd bereikbaar zijn en dus 24/7 open blijven. Dit probleem moet bovenal op de vloer aangepakt worden, dus laten we de sectoren ondersteunen om dat echt te doen", besluit Annouri.