Premier Mark Rutte loopt over het Binnenhof. © ANP

Rutte meet zich een sleutelrol aan in het vluchtelingendebat

Mark Rutte kiest bewust voor de rol van oliemannetje in de migratiediscussie die Europa verdeelt. De premier voert als bemiddelaar echter een eigen agenda.

Tobias den Hartog 24-06-18, 08:19

Hij was niet per se uitgenodigd voor de informele top van vandaag, maar nog voordat iemand zich kon afvragen wat premier Mark Rutte die dag zou doen, had hij een bericht uitgedaan. Rutte is erbij in Brussel. Het past bij de rol die hij zichzelf al heel de week heeft aangemeten: die van 'zeer gemotiveerd' bemiddelaar in een hopeloos verdeeld Europa als het gaat om migratiebeleid.

Rutte plakte zijn telefoon aan het oor de afgelopen dagen en belde met zijn 'collega-regeringsleiders' voor overleg. En niet toevallig schoof gisteravond EU-president Donald Tusk bij Rutte aan voor een diner op het Catshuis om de klokken gelijk te zetten.

Want Europa staat deze week voor twee toppen om te zorgen dat het beter is voorbereid op een migrantenstroom dan in 2015. Die droogde toen weliswaar op door de hekken rond onder meer Hongarije en de Turkije-deal, maar een absolute oplossing was het niet.

Vooral Italië en Griekenland voelen zich daarbij in de steek gelaten: zij vangen nu grote aantallen op, terwijl de verdeling van echte oorlogsvluchtelingen niet van de grond komt; volgens berekeningen zijn slechts 28.000 van de afgesproken 160.000 vluchtelingen verdeeld over Europa. Vooral de Oost-Europese landen liggen dwars.

Instroom

Tel daarbij op dat de nieuwe rechtse regeringen in Oostenrijk en Italië de instroom beu zijn. En dat bondskanselier Angela Merkel binnen eigen regering onder druk staat van een eigen CSU-minister, die dreigt haar te dwingen de grenzen te sluiten. Terwijl in Spanje, waar een nieuwe, linkse regering aantrad, juist gepleit wordt voor meer opvang.

Van die cocktail moeten Rutte en collega's iets zien te brouwen. Dat gaat niet meevallen. ,,Het zal ingewikkeld zijn,'' zei hij gisteren. ,,Toch kan alle politieke druk ook juist zorgen voor een doorbraak.''

Bootjes

Premier Mark Rutte tijdens de persconferentie aansluitend op de wekelijkse ministerraad. © ANP

Een klein raamwerk aan oplossingen ligt er volgens Rutte ook. Zo wordt er gepleit voor plekken buiten de grens van Europa om bootjes met vluchtelingen te laten aanmeren. Daar zouden oorlogsvluchtelingen gescheiden kunnen worden van economische migranten, die geen kans maken op asiel. Egypte, Tunesië en Albanië zouden gepaaid moet worden met geld om deze platforms te gaan bergen. ,,Het zal allemaal niet gratis zijn'', aldus Rutte.

Toch denkt hij dat 'het juridisch kan'. Dan moet alleen nog wel een hernieuwde afspraak komen over de verdeling van vluchtelingen, waar Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije zich tegen blijven verzetten.

Rutte weet dat dit moeilijk wordt, maar blijft hameren op de noodzaak. ,,Niemand wil weer in de paniekerige situatie komen als de aantallen vluchtelingen snel oplopen.'' Dat hij daarin als oliemannetje kan dienen, wuift hij quasi-bescheiden weg. ,,Dan ziet het er niet goed uit voor mij.''

Architecten

Toch heeft Rutte die positie wel degelijk. Hij kent alle regeringsleiders, al was het maar omdat hij bij de langstzittende premiers binnen de EU hoort. Bovendien is hij niet bang om de bokkige Oost-Europese landen te paaien. Zo roemt hij openlijk Macedonië en Hongarije voor het plaatsen van hekken in 2015. Waar veel landen hen verketterden voor die zet, zegt Rutte dat dit 'de grenzen van Europa heeft bewaakt'.

En de premier groeide in 2016 -samen met Merkel - uit tot een van de architecten van de Turkije-deal. Alleen al om die reden heeft de premier de aandacht van de andere regeringsleiders.