Wat wordt besproken?
De bijeenkomst wordt georganiseerd door Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie. Hij wilde voorafgaand aan de echte EU-top van volgende week, samenkomen met een aantal regeringsleiders om op zoek te gaan naar Europese oplossingen voor de opgelaaide discussie over migratie.
Binnen de EU is er onenigheid over de verdeling van de vluchtelingen over de EU-landen. De in 2016 gesloten Turkije-deal regelde die verdeling. Volgens Anne Aagten, docent en onderzoeker bij het Instituut voor Immigratierecht van de Universiteit Leiden, verandert die overeenkomst niet dat Griekenland en Italië nog altijd de EU-landen zijn waar migranten als eerste aankomen.
"Zij moeten dealen met de instroom. Daar komt nog bij dat een aantal lidstaten hebben geweigerd om asielzoekers over te nemen van Italië en Griekenland", aldus Van Aagten in onze podcast.
Er is al een mogelijk plan uitgelekt. Zo zouden boten met asielzoekers moeten worden onderschept en naar veilige havens buiten de EU worden gebracht. De migranten zouden daar dan hun asielprocedure moeten starten. Het zal in de praktijk moeten gaan om Afrikaanse landen, maar het is nog niet duidelijk welke landen dat zouden moeten zijn.
De Europese Commissaris Günther Oettinger stelde vrijdag dat hij rekent op alle EU-landen wat hulp aan de zuidelijke lidstaten betreft. Hij vindt dat de bijeenkomst moet dienen als een "herinnering van de weg naar Europese eenheid".
"Heel Europa moet solidariteit tonen richting degenen die het meest beïnvloed zijn: Griekenland, Malta, Cyprus, Bulgarije, Italië en Spanje. Hun lasten moeten worden verlicht", aldus de Europese Commissaris.
Wie zijn aanwezig?
Meerdere Europese regeringsleiders zullen zondag aanwezig zijn. Zo zijn in ieder geval Bulgarije, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Nederland, Oostenrijk en Spanje op de top. Ook premier Rutte is namens Nederland aanwezig. Duitsland en Frankrijk hopen op een snelle overeenkomst, die volgende week tijdens de top met de volledige EU op 28 en 29 juni.
Maar er zijn een aantal grote afwezigen. Zo laten Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije verstek gaan. Deze zogenoemde Visegrád-landen maken al langer bezwaar tegen het EU-beleid op het gebied van migratie. De Hongaarse premier Viktor Órban stelde namens de landen dat zij het thema iets voor de Europese Raad vinden, niet voor de Europese Commissie.
Daarnaast laten de Baltische landen, en ook de Portugese, Ierse, Britse, Cypriotische en Roemeense premier (vooralsnog) verstek gaan.
Waardoor is de discussie over migratie opgelaaid?
De nieuwe Italiaanse premier Giuseppe Conte dreigde de top te laten schieten, als niet over de herverdeling van migranten die al in zijn land zijn zou worden gesproken. In de afgelopen vijf jaar heeft Italië zo'n 650.000 bootvluchtelingen opgenomen.
De afgelopen week liep de migrantenkwestie in Italië opnieuw hoog op. Het reddingsschip Aquarius met honderden opgevangen migranten voer rond op de Middellandse Zee, maar werd geweigerd door zowel Italië als Malta. Uiteindelijk kon het schip aanmeren in Spanje.
Het lijkt een signaal van de koers die de nieuwe Italiaanse regering gaat volgen. De coalitie tussen de rechts-populistische coalitie tussen de Lega en de Vijfsterrenbeweging wil een strenger migratiebeleid hanteren. De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini stelde eerder dat zijn land niet langer "het vluchtelingenkamp van Europa" wil zijn. Hij vindt dat landen als Nederland de volgende schepen moeten opvangen.
In Duitsland zorgen de problemen rond migratie voor problemen binnen de regering. Coalitiepartij CSU dreigt met een breuk met Merkels CDU als er niet snel een nieuwe Europese aanpak komt. Als de EU-leiders niet tot nieuwe afspraken komen, zou Duitsland vanaf juli moeten beginnen met het wegsturen van migranten bij de grens. Dat is iets wat Merkel absoluut niet wil.
In de tussentijd blijven migranten verdrinken op de Middellandse Zee. Deze week waren er voor de Libische kust meer dan tweehonderd doden te betreuren.
Wat is de rol van Mark Rutte?
Premier Rutte vertrekt ook naar Brussel voor de informele top. Hij blikte donderdag in de Tweede Kamer vooruit op het treffen met zijn Europese collega's. "We hebben in Europa nog geen stabiel migratiesysteem en dat is een ernstige zaak", zei de premier. Volgens Rutte is de bijeenkomst bedoeld om de irritaties bij verschillende regeringsleiders weg te nemen.
De premier vreest dat het een moeilijk overleg wordt, maar Rutte ziet wel kans "om doorbraken te bereiken."