Natuur en water lokken Arabieren naar Bosnië

Wat zoekt een Arabier op de top van een Bosnische berg? Dat is simpel, zegt Hamdija Salkic, verantwoordelijk voor de verkoop van huizen in vakantiepark Sarajevo Resort, uitsluitend voor Arabieren. "Twee dingen die hij thuis niet heeft: natuur en water." Beide zijn hier, op een half uur rijden van de Bosnische hoofdstad, inderdaad in ruime mate aanwezig. Glooiend groen zo ver je kijken kunt, een speciaal aangelegd meertje om vanaf diverse bruggetjes te bewonderen. En dat allemaal veilig afgezonderd van de Bosnische buitenwereld, want om het park staat een groot hek.

Die omheining was de belangrijkste aanleiding voor veel verontwaardigde reacties, toen het complex met 450 bungalows en appartementen van Koeweitse investeerders drie jaar geleden zijn poorten opende. "Maar ook dat hek willen Arabieren nou eenmaal graag. Dat is een cultureel gegeven", zegt Salkic, bijna verontschuldigend. Hij voegt snel toe: "Iedereen is welkom. Je moet je van tevoren wel even aanmelden."

De opening van Sarajevo Resort past in de sterke groei die Bosnië doormaakt als vakantieland voor Arabieren sinds 2011. Toen werd het door opstanden onrustig in traditionele bestemmingen als Syrië, Libanon, Egypte en Tunesië. Tegelijkertijd versoepelde Bosnië zijn visumregime. Het land is nu een serieuze optie, ook omdat er in Sarajevo en een groot deel van de omgeving vrijwel alleen moslims wonen.

Kwamen er in 2010 nog maar 464 toeristen uit Saudi-Arabië, vorig jaar waren dat er met 48.000 ruim honderd keer zo veel. Voor landen als Bahrein, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Oman hield het Bosnische bureau voor de statistiek tot vorig jaar niet eens aparte gegevens bij. In 2017 brachten uit die landen bijna 69.000 mensen een bezoek aan Bosnië. Met twaalf procent op het totaal vormen de Arabieren zeker niet de grootste groep, maar wel een met specifieke wensen en vaak, zeker voor Bosnische standaarden, veel geld.

Lees verder na onderstaande afbeelding.

En zo kwamen er hotels waar geen alcohol wordt geschonken. In het centrum van Sarajevo verrees een groot winkelcentrum gefinancierd door Saudische investeerders. Ineens waren er schoonheidssalons met Arabische teksten op de gevel. En makelaarskantoren, die zich richten op toeristen die hier een tweede huis willen kopen. Een vrijstaande woning in het groen met drie kamers heb je voor ongeveer 200.000 euro. In de buurt van Sarajevo zijn nog eens drie resorts exclusief voor Arabieren in aanbouw. Een investeerder uit de VAE bouwt op een stuk grond van 130 hectare duizenden woningen, meerdere hotels, een winkelcentrum en een ziekenhuis. Kosten: 4 miljard euro. Een enorm project voor een van de armste landen in Europa.

Oorlog is nooit ver weg

"Bosniërs kunnen daar werken tegen normale lonen. En je kunt er gewoon koffie gaan drinken. Je moet wel een hoofddoek om, maar goed. Zij raken ons niet aan, wij hen niet", zegt Amina Spahic bij winkel Dina in het dorp Tarcin. De Arabieren komen weleens huishoudelijke artikelen en speelgoed kopen. Ze kijkt omhoog naar rechts, waar ze in de verte de witte huisjes van Sarajevo Resort ziet liggen. En dan naar links, waar op een andere berg een kleiner resort wordt gebouwd - ook voor Arabieren. "Maar ergens... het bevalt me niet." Waarom niet, daar gaat ze liever niet op in. "Het belangrijkste is dat we leven, werken, en dat het geen oorlog is. Wij zijn vredelievende mensen."

Oorlog, dat woord is nooit ver weg in een land waar etnische verhoudingen tussen moslims, Serviërs en Kroaten altijd op scherp staan. Sommigen zijn bang dat de Arabieren het fragiele evenwicht verstoren, onder meer vanwege het duidelijke stempel dat ze op het straatbeeld drukken. Vanwege de ramadan zijn ze nu vrijwel nergens te bekennen, maar in de zomermaanden valt vooral het aantal al dan niet volledig gesluierde vrouwen in het centrum van Sarajevo op. En al helemaal in het lommer- en waterrijke park rond de bron van de rivier Bosna, een bij de Arabieren geliefd uitstapje.

Tot enkele jaren terug waren boerka's en nikabs een zeldzaamheid in een land waar moslims overwegend een liberale vorm van hun godsdienst aanhangen. Nog ingewikkelder ligt het in delen van het land waar de moslims in de minderheid zijn. In korte tijd is een waterval in het zuiden, waar vrijwel uitsluitend (katholieke) Kroaten wonen, veranderd van een lokale attractie in een bestemming voor een dagtripje voor Arabieren vanuit Sarajevo.

Moslimanië

"Servische en Kroatische nationalisten krijgen een sleutelargument voor afscheiding in handen. Zij willen niet in 'moslimanië' leven", zei Esad Durakovic tegen de zender Face TV. De hoogleraar Arabische studies aan de universiteit van Sarajevo is een van de moslims die openlijk en fel waarschuwen tegen het groeiende aantal Arabieren.

Maar in Tarcin zien ze deze middag toch vooral de kansen. "Ik heb er geen probleem mee. Ze komen weleens wat eten", zegt Elmir Mrkonja, eigenaar van café-restaurant Keliks. Hij schotelt een broodje met cevapi voor, worstjes van gehakt die zo ongeveer het nationale gerecht vormen. "Schrijf maar op dat ik de beste van heel Bosnië heb!"

Lees ook: Bosnië was altijd leverancier van vluchtelingen, maar moet ze nu ineens opvangen
Nu de meeste begaanbare grenzen op de Balkan streng worden bewaakt, probeert een groeiend aantal vluchtelingen via Bosnië West-Europa te bereiken.