'Scholen moeten oefenen met moderne dreiging'

Regelmatig worden scholen in Nederland geconfronteerd met plotselinge incidenten en soms zelfs ernstige calami­teiten. Voorbeelden zijn schiet- en steekincidenten, terreurdreiging en radicalisering, cybercrime (zoals pestgedrag via internet), zedendelicten, fraude, integriteitsschending en ernstige ongevallen tijdens schoolreisjes (ramp op afstand).

Het zijn tragische gebeurtenissen die veelal nog beheersbaar zijn. Dat kan snel veranderen. In het buitenland zien we geregeld  gewelddadige schietdrama's op scholen en dat kan ook Nederland zomaar overkomen.

De vraag is of scholen, verantwoordelijke bestuurders en toezichthouders wel voldoende zijn voorbereid op complexe crisissituaties. Het antwoord daarop is 'nee'.

Scholen onderkennen weliswaar de risico's, maar accepteren deze veelal vanuit de gedachte dat het hen wel niet zal overkomen. De aandacht richt zich op het primaire proces en er zijn weinig financiële middelen voor preparatie op crisissituaties. Begrijpelijk, doch onverstandig. De impact van een calamiteit kan fors zijn. En geen of slechte voorbereiding heeft alleen maar ernstiger en langduriger gevolgen.

Crisisbeheersing
De meeste scholen in het primair, voortgezet- en hoger onderwijs hebben wel een plan voor de bedrijfshulpverlening. Daarin besteden zij aandacht aan ramptypen zoals brand, bommelding en bijbehorende ontruimingsprocedures. De laatste jaren is aandacht voor sociale veiligheid daaraan toegevoegd. Dit plan biedt geen goede basis voor een diversiteit aan crisisscenario's zoals die van school­shootings.

Crisisbeheersing staat nog onvoldoende op de bestuurlijke agenda. De verantwoordelijke functionarissen beschikken niet over voldoende kennis en er wordt te weinig samengewerkt met hulpdiensten en openbaar bestuur.

Scholen moeten veel meer op basis van visie en risicoana­lyse een crisisplan opstellen. Dat plan moet zijn afgestemd op de crisisplannen van de betreffende veiligheidsregio.

Opleiden
In het crisisplan worden praktische zaken beschreven ten aanzien van alarmering, opschaling, leiding en coördinatie, informatievoorziening, crisiscommunicatie en nazorg. Verder is het van belang dat scholen een stevig netwerk onderhouden met hun publieke en private veiligheidspartners. Bij crisisbeheersing  gaat het om kennis en kennissen.

Als het op een school misgaat, dient er snel een professioneel crisisteam te worden samengesteld. De deskundigheid van de functionarissen die een rol vervullen in het crisisteam dient op peil te worden gebracht.

Er moet daarom voldoende aandacht zijn voor het vakkundig opleiden, trainen en oefenen van deze mensen. Daarbij dienen ook met enige regelmaat alle medewerkers en leerlingen te worden betrokken. Veiligheid is een verantwoordelijkheid van iedereen die binnen de school werkzaam is.

Training voor schietpartij
Crisisbeheersing doe je er niet zomaar bij. Repareer het dak van het huis zolang het droog is. Een actueel voorbeeld is het Alfa College in Hoogeveen en Leeuwarden dat de crisisteams, medewerkers en leerlingen traint in het scenario van een schoolshooting. Dit gene­reerde publiciteit met alom verontwaardiging. Ten onrechte.

Een mooi voorbeeld van proactief handelen en realistisch ­oefenen voor het te laat is. We leven nu eenmaal in een risicovolle tijd, waarbij  de onderwijssector niet wordt ontzien. Ouders en leerlingen moeten er even aan wennen, maar uiteindelijk dient het juist hun belang!