D66 verliest flink aan macht in de gemeenten. In de 250 gemeenten waar de colleges zijn geïnstalleerd neemt de partij deel aan 57 gemeentebesturen. In 2014 waren dat er nog 85.
Het verlies bij de afgelopen verkiezingen doet pijn en zorgt voor onvrede bij de achterban. Daarbij wordt ook naar D66-leider Alexander Pechtold gewezen.
Twijfels en discussie
Bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen verloor D66 voor het eerst in jaren fors: 24 procent van de stemmen. Maar de gevolgen van het verlies komen nog pijnlijker tot uiting bij de collegevormingen. De partij is 33 procent minder vertegenwoordigd in gemeentebesturen dan vier jaar geleden. RTL Nieuws onderzocht 250 gemeentes waar op basis van gegevens van Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) de nieuwe besturen zijn geïnstalleerd.
Door het verlies broeit het bij de lokale afdelingen. Vooral daar waar flinke verliezen zijn geleden, doet het pijn en kijken D66'ers met gemengde gevoelens terug op hun gevecht tegen het landelijke 'gedoe'. Wat blijft hangen zijn twijfels en discussie over de koers van de partij en de rol van leider Alexander Pechtold. Maar ook in gemeenten waar de partij won, heerst onvrede, blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws.
De afgelopen weken sprak de Haagse redactie met ruim twintig D66'ers door het hele land.
D66 in de colleges:
bron: VNG
Pijn
De grootste pijn bij de lokale D66'ers zit zonder twijfel in het afschaffen van het referendum. Lokale D66'ers hadden dat bijna allemaal liever anders gezien. De manier waarop het referendum is afgeschaft en de timing, precies rond de verkiezingen, zit D66'ers dwars. Ze worden en werden erop aangesproken, ook tijdens de verkiezingsperiode.
"Het heeft meegespeeld in ons verlies", zegt Saskia Verheij, fractievoorzitter in Goes. Een 'misser' noemt ze het dat precies in de verkiezingsperiode het referendum door nota bene 'haar' D66-minister Kajsa Ollongren moest worden afgeschaft. Verheij: "Het was één van de meest terugkerende vragen die we kregen. Hoe kunnen jullie dat nu doen? Waarom?"
Ongelukkig
Veel D66'ers zijn ongelukkig dat juist hun partij het referendum schrapt. "Dat er iets moest gebeuren met het referendum was duidelijk, maar hier zijn wij absoluut niet gelukkig mee geweest", zegt D66-fractievoorzitter Cees van Ekelenburg uit het Groningse Appingedam, De partij won daar, in tegenstelling tot het landelijke beeld, licht. "Tijdens de campagne zijn we flink aangesproken op het landelijk beleid", zegt Van Ekelenburg. Iets wat bijna alle D66'ers hebben ervaren. "Dat onze partij deze klus moet klaren, is ook wel heel ironisch."
D66-raadslid Flip Hoedemaeker uit Zaanstad vult aan: "De timing was jammer. En dat Ollongren het met zoveel enthousiasme afschafte ook. Je had ook kunnen zeggen: 'we regeren nu mee, dan moet je compromissen sluiten. Daar zijn we niet niet blij mee, maar we doen het toch'."
Kevin Brongers: 'Honderden berichten gehad van ontevreden D66'ers'
Het zit ons dwars
De kritiek die oud D66-Kamerlid Boris van der Ham onlangs uitte, wordt dan ook breed gedragen. Onder de naam Opfrissing wil Van der Ham samen met kritische D66'ers door het hele land benadrukken dat er een verkeerde strategie is gekozen. "Dat het referendum is afgeschaft, zit veel D66'ers dwars", zegt Van der Ham.
"Er is onbegrip en verbazing dat er geen alternatief voor in de plaats is gekomen. Ook de manier waarop het is gegaan, - eerst ergens voor gaan staan, en dan zo draaien en niet met een nieuw voorstel komen -, is bij veel D66'ers niet goed gevallen. De tijd van zeuren is voorbij, we willen vooruit. We moeten nadenken over oplossingen voor democratische vernieuwing."
De jongerenafdeling van D66 herkent dat. Volgens voorzitter Kevin Brongers klopten de afgelopen tijd veel D66'ers aan die hun onvrede uitten over de gang van zaken rond het referendum. "We hebben honderden berichten gehad van mensen die ons hebben gemaild en van ons verlangen dat wij wél onze nek uitsteken voor het referendum. Dat doen wij dus ook. We hebben leden verloren door het gedoe."
Nog altijd boos
Sommige D66'ers zijn nog altijd boos. Zoals Marie-Michèle Stokbroeks uit Weert. Volgens haar zijn er 'kapitale fouten' gemaakt door de leiding van D66. De partij ging in die gemeente van 3 naar 1 zetel. "Dit snapt niemand. Jaren maak je je als partij hard voor een referendum en nu schaft je eigen minister het af. Zeg dan eerlijk dat je dit punt hebt ingeleverd bij de verkiezingen. Ik ben er nog altijd boos over.
Een politicus in Etten-Leur, die liever anoniem wil blijven, vult aan: "Het is gewoon ontzettend kut. We hebben ons vier jaar de tering gewerkt en in Den Haag maken ze het in één maand naar de kloten."
Boris van der Ham: 'Referendum-verhaal zit veel D66'ers dwars'
Tegenwind
Maar D66 zou D66 niet zijn als er ook geen relativerende geluiden zouden klinken. Lokaal politicus zijn voor een landelijke partij heeft ook voordelen gehad. "We zijn een landelijke beweging, dus je waait met landelijke winden mee. Daar horen ook minder leuke dingen bij", zegt Marieke Schouten uit Dongen, waar D66 voor het eerst meedeed en drie zetels haalde.
“Lid zijn van een landelijke partij heeft jarenlang in ons voordeel gewerkt. We hadden meewind, nu hebben we hem tegen", omschrijft de Diemense D66-wethouder Jeroen Klaasse het gevoel. In Diemen won de partij een zetel. Hij herhaalt het mantra wat regelmatig voorbijkomt in Den Haag: "Als je meeregeert, moet je keuzes maken. Dan lever je in, dat is de consequentie." Dongense Marieke Schouten vult aan: "Ze zeggen niet voor niets 'meeregeren is halveren'."
Gedeisd houden
Ron Dujardin uit Etten-Leur stoort zich er flink aan dat landelijk beleid zoveel invloed heeft: "Laat de mensen naar de lokale afdelingen kijken en wat de partij betekent voor hun gemeente." Dujardin is al 22 jaar actief voor D66. De partij verloor in zijn gemeente bijna 6 procent van de stemmen waardoor de partij terugviel naar twee zetels en Dujardin niet meer terugkeert als wethouder.
"Je doet je stinkende best en dan word je afgerekend op landelijke issues. Dat is een teleurstelling die we hebben moeten verwerken. Landelijke politici zouden zich ten tijde van verkiezingen gedeisd moeten houden zodat de focus op lokale politiek komt te liggen. Nu moest ik me verantwoorden voor zaken als de afschaffing van het referendum waar ik niets mee te maken had. Daar kun je niet tegen vechten." Jammer, concludeert hij. "Maar ik wil niet cynisch worden. Ik heb niet getwijfeld om door te gaan en sta nog altijd achter de hoofdlijnen van de partij."
Cees van Ekelenburg uit Appingedam denkt zelfs dat de kiezer de partij 'genadeloos heeft afgerekend op het antisentiment dat heerst over de politiek die wordt gevoerd in Den Haag'. De Groninger vervolgt: "Niet alleen D66. Daar hebben alle partijen last van gehad."
Marie-Michèle Stokbroeks:'Nog altijd boos'
Appartment
De rel rond het appartement van Pechtold heeft daar geen goed aan gedaan. Persoonlijk vinden veel lokale D66'ers dat de rel overtrokken is en 'vooral slim uitgekookt' door media en andere politieke partijen.
Maar niet iedereen laat de partijleider zo makkelijk wegkomen. "Dom van Pechtold", vinden de D66'ers in Goes. D66-wethouder Jeroen Klaasse snapt de emoties op straat wel, want: 'een flat cadeau krijgen, is niet normaal." "Pechtolds uitleg was niet heel sterk", vindt de Woerdense fractievoorzitter Saskia van Megen. "Het verdient niet de schoonheidsprijs", zegt Flip Hoedemaeker, raadslid in Zaanstad.
En dan de positie van Pechtold. 'We hebben geen goud maar zilver', zei hij tegen zijn achterban op de avond van het grote verlies bij de gemeenteraadsverkiezingen. Na jaren van overwinningen voelde zilver niet voor iedereen in de lokale afdelingen als een podiumplek. Het is daarom goed dat er over zijn positie als partijleider wordt gesproken, is een veelgehoord sentiment onder de lokale D66'ers die RTL Nieuws sprak.
Pechtold-moeheid
Pechtold leidde dan wel de partij de afgelopen jaren van overwinning naar overwinning en wist daarmee D66 weer groot te maken, inmiddels is er bij enkele lokale D66'ers ook 'Pechtold-moeheid' ingetreden voor de leider die er 'voor D66-begrippen inderdaad wel al lang zit'. Maar op de vraag wie de opvolger dan moet zijn, heeft nog niemand een antwoord.
In het najaar komt de partij met een eigen evaluatie van de gemeenteraadsverkiezingen. Ook wordt er samen met de input van de lokale afdelingen gewerkt aan een antwoord op de vraag wat ze nu eigenlijk nog voor bestuurlijke vernieuwing willen, na de afschaffing van het referendum.
Een woordvoerder van de landelijke D66-fractie laat weten dat het de eerste keer in elf jaar tijd is dat de partij niet wint tijdens verkiezingen. "Dan tref je ook minder blije D66'ers, dat hoort erbij. We zijn er trots op dat we nog steeds in heel veel gemeentecolleges vertegenwoordigd zijn en met elkaar samenwerken om op het gebied van bijvoorbeeld onderwijs, klimaat en de arbeidsmarkt Nederland sterker te maken."
Meer op rtlnieuws.nl
Meer dan de helft van de D66-senatoren is zelf geen donor, of wil het niet zeggen
