'Nederlandse Ziekte' kwelling voor artiesten

Erwin Nyhoff - geboren in Dalfsen - is enkele jaren geleden op reünietour gegaan met zijn band The Prodigal Sons. Een formatie waarmee hij eerder op Pinkpop stond. Normaal gesproken rocken de muzikanten, maar zo af en toe klinkt er een rustig nummer. Een ballad. Zo covert Nyhoff een intiem nummer van Billy Joel: Leningrad. Alleen hij en een pianist. Op Pinkpop een groot succes. Kippenvel.

Maar nu, tijdens de reünietour, wordt het lied ruw verstoord. Verschillende concertbezoekers blaten dwars door het nummer heen. Nyhoff moet zijn best doen om zichzelf nog te horen zingen. Er breekt iets bij de artiest. In plaats van op te gaan in het gevoelige nummer, heerst bij hem woede. Waarom komen deze mensen naar ons concert? Waarom betalen ze voor een kaartje als ze vervolgens overal doorheen blèren?

Nyhoff, ook bekend van The Voice, legt het lied stil. Hij doet dat vaker in zijn lange muzikale carrière. ,,Soms kan ik er gewoon niet meer tegen. Het is zo'n belediging voor een artiest..."

Hij vraagt op het podium of het iets stiller kan. Een risico, want het publiek kan zich ook tegen de band keren. ,,Later las ik in een recensie dat ik arrogant was. Tja... Het wordt tegen je gebruikt."

The Dutch Disease noemen buitenlandse artiesten het. Nederlanders nemen bij concerten rustig hun weekend hardop door, of schreeuwen voetbaluitslagen tijdens emotionele nummers. Nyhoff: ,,Ik heb daar heel veel ervaring mee, helaas." Hij speelde ook in het buitenland. ,,Toeval of niet, daar was het publiek er 100 procent bij. Zelfs in een dorp in Frankrijk, waar helemaal niemand mij kende. Dat maakt het concert meteen veel gaver, want je gaat vanzelf beter spelen. Er is interactie. Dus dat is voor iedereen goed."

Onlangs nog, trad de gitarist en zanger op bij de cd-presentatie van een collega-artiest. Vooraan het podium stonden twee mannen keihard door alle liedjes heen te praten. Nyhoff liet het gaan, maar zijn producer niet. ,,Die sprak die kerels na afloop aan en vroeg: waarom doen jullie dit? Ze antwoorden iets van: hij begon steeds harder te spelen, dus moesten wij harder schreeuwen. Toen heeft mijn producer mij er bij geroepen. Erwin, kom je excuses aan deze mannen aanbieden. Je hebt met je harde muziek hun gesprek in de weg gezeten..."

Er zijn voor muzikanten ook andere gevaren, zoals de bierdouche. Nyhoff: ,,Dat is echt minachting. Misschien denken de mensen in het publiek dat het leuk is, maar dat is het niet. Er zijn wel eens volle bierblikjes naar me gegooid."

Zangeres Maan de Steenwinkel stopte vorige maand nog een optreden op de Keidagen in Lochem, omdat ze bekogeld werd. Ze wilde verder geen commentaar geven. Eerder werd ze door een aantal mannen in Staphorst vervelend toegezongen. Geen incident. Onlangs dook een filmpje op van een rapper die in diezelfde zaal in Staphorst een bierdouche kreeg en vervolgens wraak nam. Daarna moesten hij en zijn entourage van het podium vluchten.

Ronnie Flex, ook een rapper, werd tijdenlang achtervolgd door bierdouches. Bijna als een soort hype bij zijn concerten mikten bezoekers alcohol naar de artiest. In Lemele stapte de rapper boos van het podium.

En dat gebeurde vaker. Zijn vriend en mede-rapper Lil' Kleine stopte meermaals een optreden. In een totaal ander muziekgenre was André Hazes jr de dupe. Ook hij beende boos weg tijdens concerten. Lange Frans werd jaren geleden in Meppel bekogeld met een ijsblokje en sloeg vervolgens de vermeende gooier, waarna er aangifte tegen de artiest werd gedaan.

Is het nog wel leuk om in Nederland te spelen? Ja, zegt Nyhoff. Ondanks alle ergernissen. ,,Er zijn altijd fijne optredens bij. Soms corrigeert het publiek zelf mensen die overlast veroorzaken."

Artiesten wapenen zich tegen lawaaimakers. Zo organiseert Nyhoff zelf een concert, dat hij een luisterconcert noemt. ,,Misschien vreemd, ja. Want elk concert zou een luisterconcert moeten zijn. Maar dan weten mensen in ieder geval dat het om de muziek draait. Dat het geen zuipfeest is."

Daniël Lugtmeijer van popzaal Burgerweeshuis in Deventer zag onlangs zangeres Eefje de Visser slim ingrijpen, toen er rumoer was bij haar rustige nummers. ,,Zij liet gewoon een heel lange stilte vallen. Je zag iedereen elkaar aankijken, wat doet ze nu? Maar uiteindelijk snapte het publiek dat het stiller moest zijn. Dat werkte heel goed. Duidelijk een professional."

Burgerweeshuis geeft geen waarschuwingen af, maar laat het personeel ingrijpen als het te gek wordt. ,,We willen niet te betuttelend zijn. Vaak lossen artiesten de problemen zelf op."

Poppodium Hedon in Zwolle hangt bij kwetsbare optredens, zoals singer-songwriters, bordjes op met 'Stilteconcert'. Kortom, waffel houden. Het werkt volgens programmeur Erik Delobel uitstekend. ,,We hebben de laatste tijd weinig klachten gehad."

Ook hij ziet artiesten zelf ingrijpen. ,,Bijvoorbeeld door nog zachter te gaan spelen, als ze merken dat de aandacht verslapt. Dan gaat het publiek ook zachter praten. Er zijn muzikanten die een lied stilleggen en om stilte vragen. Dat kan ook averechts werken, want dan ben je al snel een soort van schoolmeester."

Popjournalist en recensent van deze krant, Erik Krebbers, weet alles van The Dutch Disease. ,,Ik spreek vaker bands die ook in het buitenland spelen. Ze merken echt een verschil. De muziek lijkt hier soms bijzaak, zelfs al hebben bezoekers dure tickets gekocht. Heel vervelend voor de artiesten, maar ook voor de bezoekers die wel willen genieten."

Volgens Krebbers kunnen serieuze liefhebbers zelf ook wat doen. ,,Ga zo ver mogelijk vooraan staan. Dat doe ik zelf ook altijd. Achterin zijn de barretjes, dus daar wordt veel meer door de muziek heen gepraat. Je kunt je luidruchtige buurman ook vragen om stil te zijn, maar of dat werkt... Ik heb het eens gedaan en toen antwoordde die kerel: 'Het is hier toch geen bibliotheek?' Dan begrijp je er dus helemaal niets van", treurt de journalist.

Hij ziet wel een groot verschil tussen poppodia, festivals en discotheken. ,,Een bierdouche zal in een poppodium niet zo snel gegeven worden. Bij festivals heb je natuurlijk allemaal bezoekers die niet voor de artiest komen. Datzelfde geldt voor een disco, al kom ik daar zelf weinig. Misschien dat daarom daar wat vaker incidenten met biergooiers zijn?"

In zijn recensies schreef Krebbers met enige regelmaat zijn frustratie over luidruchtig publiek van zich af. Zoals over het festival Des Konincks Trio, bij het Burgerweeshuis in Deventer. ,,Noem het de keerzijde van de medaille: kwebbelmachines die voor het bier en de gezelligheid komen en de muzikant op de koop toenemen. Natuurlijk, een gratis toegankelijk popfestival heeft zijn charme, maar als de muziek een bijzaak gaat worden, dan begint er toch wat te knagen.''

Boris McCutcheon, de singer/songwriter uit New Mexico, ondervond dat nog niet zo lang geleden in het Burgerweeshuis. Of beter gezegd: vooral de mensen die wilden luisteren ondervonden hinder van die pratende, lachende en schreeuwende monden om hen heen. Het mooie The Wicked Things verzoop in het geroezemoes, het loom swingende Beautiful Prison kreeg nauwelijks een kans. Eerlijkheidshalve moet worden gezegd dat de onverstoorbare countrytroubadour weinig actie ondernam om het tij te doen keren. Hij deed zijn ding en leek het verder wel best te vinden", schreef hij in een verhaal. Dat droeg de kop: McCutcheon blinkt uit, maar niemand luistert.

En een positieve noot, het optreden van Blaudzun in datzelfde Burgerweeshuis. ,,Groots stiltemoment bij Blaudzun", luidde de kop. ,,Kun je een speld horen vallen in een redelijk gevulde popzaal? Die vraag moet helaas regelmatig ontkennend worden beantwoord tijdens de intiemere concerten. Niet zelden zijn akoestisch spelende muzikanten overgeleverd aan het respectloos doorkwebbelende publiek. Dat het ook anders kan, bewijst de Amersfoortse indieband Blaudzun in het Burgerweeshuis. In een bijna sacrale atmosfeer zijn het de zachte klikjes van de fotocamera's die de stilte doorbreken."

Poppodium Het Paard in Den Haag deelt sinds kort lolly's uit om het publiek er op attent te maken dat door muziek heen praten, geen optie is. De 'lul-niet-lolly' wordt-ie genoemd. De Nederlandse Vereniging Poppodia en Festivals omarmde die actie. Lugtmeijer van het Burgerweeshuis ziet er niks in. ,,Grappig, maar te lomp", oordeelt hij. ,,Ga liever uit van de kracht van de muziek."

Nyhoff gaat zijn gitaar niet aan de wilgen hangen vanwege het geklepper in het publiek. ,,Ik ben net weer bezig een concert voor te bereiden", zegt hij enthousiast. ,,Heel veel zin in."

Hij heeft nog wel een idee. ,,We moeten dit samen oplossen. Daar heeft iedereen voordeel bij. Want echt hoor, als het publiek er doorheen lult, voelt optreden soms meer als vechten dan als spelen. Dat is heel naar. Tegen iedereen die toch wil gaan schreeuwen of zuipen zou ik willen zeggen: Ga lekker de kroeg in, of zoek een feesttent op met Top 40-muziek..."

Of doe het als de zanger van de band John Coffey. Die ving op Pinkpop een plastic glas vol bier dat naar hem gegooid werd, nam een slok alsof het niets was en zorgde zo voor een memorabel optreden. De beelden gingen de wereld over.