Hek aan de Spaans-Marokkaanse grens vlakbij Melilla. Foto: Sven Tuytens
Nieuws, Wereld, Europa, Samenleving, Politiek - Sven Tuytens

Is Spanje dan echt zo gastvrij voor vluchtelingen?

De instructies van de kersverse Spaanse premier Pedro Sánchez om de Aquarius, een schip met 629 migranten toe te laten tot de haven van Valencia zorgde er maandag voor dat Spanje in de schijnwerpers kwam te staan. Terwijl de rest van Europa vluchtelingen liever kwijt dan rijk is, krijgt men het gevoel dat ze in Spanje met open armen worden opgevangen. Maar dat is een gevoel, de realiteit is enigszins anders.

woensdag 13 juni 2018 18:07
Spread the love

Vluchtsteden 

Niet alleen kwam de uitgestoken hand van de Spaanse premier zeer snel, de reacties van de burgemeesters van Valencia en Barcelona gingen in dezelfde richting. Beide steden zijn “ciudades refugio” (vluchtsteden) die al enkele jaren geleden alles in gereedheid brachten om op dit soort humanitaire situaties te reageren. In steden zoals Madrid, Barcelona en Valencia zijn partijen aan de macht die de ideeën van de indignado-beweging willen toepassen. Met de slogan “refugees welcome” willen deze stadsbesturen tonen dat ze niet akkoord gaan met de manier waarop vluchtelingen vandaag behandeld worden. Sánchez wist dat hij op de steun van die burgemeesters kon rekenen.

Bij de Partido Popular reageert men negatief op het initiatief van Sánchez: “Spanje mag geen NGO worden.” Valencia zal de vluchtelingen van de Aquarius opvangen, maar hoeveel van die 629 personen zullen uiteindelijk in Spanje mogen blijven? 

Niet iedereen opgetogen 

Toen de SubSahariaanse vluchtelingen op de Aquarius het nieuws vernamen dat ze naar Valencia werden overgebracht, was het feest. Maar bij de Marokkanen en Algerijnen op het schip was de ontgoocheling groot. Dat schrijft vandaag onder andere de Spaanse krant El País.

De Marokkanen weten dat ze van de haven van Valencia recht naar een gesloten opvangcentra gaan en vandaar op korte tijd het land uit worden gezet. Volgens de Madrileense asieladvocaat Santiago gaat het “uitzetten van Marokkanen heel snel. Dat komt omdat de administratie tussen beide landen perfect geolied is.”

Dat is ook de reden waarom de Marokkanen die nu op de Aquarius zitten via Libië Europa probeerden te bereiken. Eens ze in Italië zijn, is het voor hen gemakkelijk om naar andere Europese landen door te reizen. De weg via Spanje is misschien korter, maar dat is tegelijk ook het land waar de meeste uitgeprocedeerde Marokkanen daadwerkelijk worden uitgezet. 

Spaans-Marokkaanse diplomatie

Volgens cijfers van het Spaanse Ministerie van Binnenlandse zaken werd van de 1.600 Marokkanen die in 2017 in gesloten opvangcentra terechtkwamen 86 procent daadwerkelijk uitgezet. Duitsland heeft in 2016 meer dan 8.000 asielaanvragen van Noord-Afrikanen afgewezen, maar kon slechts 368 asielzoekers uitzetten. Dat is minder dan 5 procent.

Veel landen van de Europese Unie proberen betrouwbare akkoorden met Marokko af te sluiten. Maar dat is niet zo gemakkelijk. Spanje kan dat wel en heeft wellicht de nauwste relaties met Marokko.

In januari 2017 sprak ik naar aanleiding van een Nieuwsuur-reportage met de directeur-generaal van het Spaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken. Ik vroeg hem toen hoe het komt dat die uitzetpolitiek met Marokko zo vlot loopt. Hij vertelde mij toen dat het een werk van lange adem was om een vertrouwensrelatie met Marokko op te bouwen: “Onze ministers hebben elkaar de laatste vijf jaar 23 keer ontmoet. Zowel bilaterale als multilaterale bijeenkomsten. Er is dagelijks telefonisch contact. Niet alleen tussen de ministers, maar ook tussen de staatssecretarissen en de hoofden van de verschillende politie- en veiligheidsdiensten.”

Spanje heeft er dus wel iets voor over om migranten terug te sturen. Het betreft niet alleen Marokkanen. In Melilla worden SubSahariaanse vluchtelingen die over het hek geraken door een poortje aan de Marokkaanse ordediensten overgedragen zonder dat daar administratie bij te pas komt.

Op het ministerie vertelde men dat “je Marokko in ruil voor terugkeer iets moet kunnen bieden en het land vooral niet kwaad mag maken”. Om illegale Marokkanen terug te mogen sturen staat Spanje klaar om Marokko te helpen, met geld, vliegtuigen of andere materiële gunsten.

Doorreisland 

We mogen van de socialistische regering geen revolutie verwachten. De houding ten aanzien van vluchtelingen zal bij symbolische acties blijven. Premier Sánchez is ook niet bang voor een ‘aanzuigeffect’. De versterking van de hekken in Melilla en Ceuta en de diplomatieke inspanningen zijn het werk van de conservatieve regering van Mariano Rajoy. Pedro Sánchez gaat daar zeker niets aan veranderen. De SubSahariaanse vluchtelingen die deze zomer met bootjes op de Spaanse stranden arriveren, zullen niet massaal voor Madrid of Valencia kiezen. De meeste vluchtelingen reizen door naar het noorden. Want al gaat het economisch iets beter in Spanje, toch blijft het er veel moeilijker om aan werk te geraken dan in het noorden.

Binnenkort gaan we de beelden zien van de Aquarius die de haven van Valencia binnen zal varen. Sánchez kon de andere kant opkijken. Hij heeft dat niet gedaan. Maar dat wil niet zeggen dat Spanje het vanaf nu anders gaat doen. Beelden van het hek in Melilla zijn geen actualiteit meer. Maar ook dat is Spanje: het Spanje dat al jaren ijverig de politieagent voor de rest van Europa speelt.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!