Studie: basisinkomen zorgt juist voor meer armoede

Invoering van een basisinkomen in Nederland is een slecht idee. Als middel om armoede te bestrijden werkt het averechts: er worden meer mensen arm dan dat er uit armoede ontsnappen. Als samenleving heeft Nederland er meer door te verliezen dan te winnen.

Dat is de conclusie van onderzoekers van het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck van de Universiteit Antwerpen. Deze woensdag presenteren zij hun bevindingen op een symposium in Utrecht. De studie is gefinancierd door het Nederlandse Instituut Gak.

Met een basisinkomen ontvangt iedere burger eenzelfde inkomen van de overheid, ongeacht andere inkomsten en zonder plicht tot werk. De discussie is ideologisch geladen, met felle voor- en tegenstanders. Voor-standers voorspellen meer gelijkheid, minder armoede, en meer maatschappelijke betrokkenheid. Tegenstanders denken dat mensen niet meer zullen willen werken, en dat het systeem onbetaalbaar is.

Het onderwerp staat in de belangstelling door angst voor verdwijnende banen door automatisering en robotisering. Ook het wereldwijd succesvolle boek van journalist Rutger Bregman uit 2014, Gratis geld voor iedereen, zorgt voor aandacht. Politiek is er nauwelijks draagvlak voor.

De Belgische wetenschappers willen ontsnappen aan het ideologische debat. „We proberen op een gefundeerde wijze na te denken wat de effecten zouden kunnen zijn van de invoering van een basisinkomen in Nederland en vergelijkbare landen.”

Hoe werkt het basisinkomen eigenlijk? In deze video leggen we het in vier minuten uit.

Met een ‘micro-simulatieanalyse’ kijken ze naar de gevolgen voor inkomensverdeling, armoede en publieke financiën. Ze gaan uit van een inkomen van 702 euro per maand voor actieve volwassenen, het minimuminkomen voor alleenstaanden. Dat bedrag is onvoldoende voor mensen die nu van een uitkering leven. Anderzijds belandt veel geld bij mensen die het niet nodig hebben.

‘Knettergek’

Onderzoeker Ive Marx in een telefonische toelichting: „De resultaten van onze berekeningen zijn nog sterker dan ik vooraf had verwacht. Jullie Nederlanders zouden knettergek zijn om het basisinkomen in te voeren en het stelsel voor sociale zekerheid af te schaffen.” Zelfs na de besparing door afschaffing van alle uitkeringen resteert een gat van 44 miljard euro dat gefinancierd moet worden.

De ‘wetenschappelijke verkenning’ benadrukt dat Nederland in internationale vergelijkingen hoog scoort qua arbeidsmarkt en sociaal stelsel. Marx: „Jullie hebben wel veel discussie over zzp’ers en flexibele banen, maar het grote plaatje is goed. Er is een hoge tewerkstelling, een laag armoedepeil en weinig inkomensongelijkheid.”

Voor een radicale ingreep als het basisinkomen zijn geen economische argumenten, concluderen de onderzoekers. De effecten op lange termijn laten zich niet voorspellen, voor positieve effecten op korte termijn zijn „helaas bitter weinig aanwijzingen”.