“Dat al deze prachtige, eeuwenoude bomen nu een voor een sterven, is dramatisch, zelfs choquerend om te zien”, schrijft hoofdonderzoeker Adrian Patrut in het wetenschappelijke vakblad Nature Plants. “Negen van de dertien oudste bomen van Afrika die in amper twaalf jaar tijd afsterven… Een ongeziene gebeurtenis.”

Hoewel de oorzaak nog onduidelijk is, menen Patrut en zijn team dat de massale sterfte minstens voor een deel te wijten is aan de “opmerkelijke veranderingen in het klimaat waarmee vooral het zuiden van Afrika mee geconfronteerd wordt”. “Om echt zeker te zijn is echter meer onderzoek nodig.”

Vooral zuiden van Afrika

Tussen 2015 en 2017 onderzocht en dateerde het team van Patrut alle grote en potentieel heel erg oude baobabs in Afrika: in totaal gaat het om meer dan 60 exemplaren. “We stelden echter vast dat de grootste en oudste bomen allemaal stierven tijdens ons onderzoek. Het ging stuk voor stuk om bomen in het zuiden van Afrika: Zimbabwe, Namibië, Zuid-Afrika, Botswana en Zambia.”

De oudste boom stierf in 2010/2011 in Zimbabwe. De leeftijd van de ‘Panke’-boom werd toen geschat op 2.500 jaar. De grootste boom - ‘Holboom’ genoemd - stond dan weer in Namibië en was 30,2 meter hoog en had een omtrek van 35,1 meter.

De baobab of apenbroodboom kan tot meer dan 30 meter hoog worden en kan een uitzonderlijk grote stamomtrek, tot ruim 35 meter, bereiken. De iconische bomen kunnen tot 3.000 jaar oud worden en slaan een enorme massa water op tijdens het natte seizoen om te kunnen overleven tijdens het droge seizoen. Zowel dieren als mensen eten van de vruchten: hun bladeren worden gekookt en gegeten zoals spinazie of gebruikt om medicijnen mee te maken. Van de schors wordt dan weer onder meer touw, manden, kleding en hoeden gemaakt.