België mag asielzoekers weer terugsturen naar Griekenland: "Een mijlpaal"

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeelde België in 2011 voor het schenden van het mensenrechtenverdrag. Griekenland had toen geen opvangsysteem die naam waardig, zodat teruggestuurde asielzoekers er in onmenselijke omstandigheden moesten leven.

Het arrest sloeg een gat in de 'Dublin-overeenkomst', die bepaalt dat het Europees land van aankomst verantwoordelijk is voor de afhandeling van een asielaanvraag. Eind 2016 stelde de Europese Commissie voor om opnieuw asielzoekers terug te sturen naar Griekenland als zij na 15 maart 2017 van daaruit naar een ander EU-land zouden doorreizen. Volgens de Commissie waren de omstandigheden verbeterd. 

Voor iemand kon worden teruggestuurd, moest een lidstaat van Griekenland wel individuele garanties krijgen over een goede opvang. Voor kwetsbare personen en niet-begeleide minderjarigen bleven uitzonderingen bestaan.

Staatssecretaris Theo Francken wou vervolgens snel weer asielzoekers terugsturen. Vorige week kwam een eerste zaak voor bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV), de beroepsrechtbank in asielzaken. Een Palestijnse asielzoeker die via Griekenland naar België was gekomen en hier in oktober asiel had gevraagd, vocht het overdrachtsbesluit aan. Vrijdag werd het beroep verworpen.

Een overdracht is in dit geval niet in strijd met het recht van de Europese Unie, noch van het Europees mensenrechtenverdrag, zo staat over de beslissing te lezen op de website van de RvV. Er geldt "geen vrijbrief" voor de Dublin-overdracht naar Griekenland, zegt de RvV, "maar evenmin een principieel verbod".

De RvV merkt op dat er nog altijd problemen zijn met de asielprocedure en de opvangomstandigheden in Griekenland. Maar van 'systeemfouten', die elke overdracht van asielzoekers naar het land verhinderen, is er volgens de RvV geen sprake meer. Er moet dus telkens overgegaan worden tot een individueel onderzoek.

De RvV stelde in dit individueel geval vast dat voldaan was aan de voorwaarden die de Commissie had vastgelegd, omdat de "asielzoeker geen blijk gaf van een bijzondere kwetsbaarheid die zijn overdracht in de weg zou staan". Bovendien gaf Griekenland aan de Belgische overheden "geïndividualiseerde garanties betreffende de toegang van betrokkene tot de asielprocedure en de omstandigheden van zijn opvang in een officieel open centrum". Zo zal de asielzoeker opgevangen worden in een open opvangcentrum op het Griekse vasteland, en niet op de Griekse eilanden, waar de situatie nog steeds schrijnend is.

Of het probleem zo niet opnieuw verlegd wordt naar Griekenland, waar het opvangsysteem al lang kreunt onder de toevloed van migranten? "Griekenland krijgt veel Europees geld, al jaren. Het gaat om honderden miljoenen euro's. Ik ben blij dat het land nu de nodige inspanningen levert."

De reactie van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) op de beslissing van de Raad van State dat België opnieuw asielzoekers naar Griekenland mag terugsturen, "getuigt niet van de constructieve houding die nodig is om de onderhandelingen over de hervorming van de Europese 'Dublin'-verordening tot een goed einde te brengen". Dat zegt Vluchtelingenwerk Vlaanderen vandaag in een reactie.

"In die hervorming moet de bescherming van mensen op de vlucht centraal blijven staan. Ook de solidariteit tussen lidstaten is belangrijk. Nu zien we vooral een tendens tot het afschuiven van verantwoordelijkheden", aldus Caroline Van Peteghem van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Desondanks vraagt Vluchtelingenwerk Vlaanderen de Belgische overheid geen overdrachten meer te vragen aan Griekenland en zich verantwoordelijk te verklaren op basis van de soevereiniteitsclausule uit de Dublin-verordening. "De omstandigheden in Griekenland zijn immers nog niet voldoende verbeterd. Asielzoekers terugsturen naar Griekenland is geen menswaardige oplossing."