Erdogan krijgt zijn zin: Koerden trekken zich terug uit Manbij
De Turkse premier Erdogan krijgt zijn zin in Noord-Syrië: Koerdische strijders trekken zich terug uit de stad Manbij. Hiermee lijkt een dreigende confrontatie tussen de VS en Turkije van de baan.
Volgens een diplomatiek akkoord dat dinsdag werd toegelicht door het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken, zullen de Koerden zich terugtrekken ‘ten oosten van de Eufraat’. Manbij ligt enkele kilometers ten westen van de Eufraat. Een grote Koerdische militie bevestigt in een verklaring dat hun ‘militaire adviseurs’ zich zullen terugtrekken uit Manbij.
Manbij was de afgelopen maanden een onverwacht kruitvat in Syrië. Twee Navo-bondgenoten, Turkije en de Verenigde Staten, stonden hier pal tegenover elkaar aan weerszijden van het front, terwijl Russische troepen en militairen van het Syrische Assad-regime vlakbij de stad vechten. Pijnpunt is de aanwezigheid van Koerdische strijders in Manbij. Erdogan ziet ze als terroristen, terwijl diezelfde Koerden gelden als de trouwste bondgenoot van de Amerikanen in Syrië.
Het Koerdische militieleger Syrian Democratic Forces (SDF) veroverde de Arabische stad Manbij met Amerikaanse steun in de zomer van 2016 op IS. Dat ging er bloedig aan toe: de SDF verloor naar schatting 300 man. De Amerikanen benadrukten tot voor kort dat ze dit offer niet zouden vergeten. Een hoge Amerikaanse militair, luitenant-generaal Paul Funk, sprak in februari nog zijn steun uit aan zijn Koerdische bondgenoten in Manbij.
Maar sinds begin dit jaar dringt de Turkse premier Erdogan aan op een vertrek van de Koerden. Turkije, dat in 2016 pal ten noorden van Manbij veel Syrisch grondgebied veroverde, ziet de Koerdische SDF als verlengstuk van de terreurorganisatie PKK. Erdogan wil Manbij teruggeven aan ‘de rechtmatige eigenaren’, waarmee hij mogelijk doelt op de Arabische bevolking.
Dat bracht de VS in een onmogelijke spagaat: ze willen de Koerden niet zomaar laten vallen, maar kunnen zich al helemaal geen oorlog met Turkije veroorloven. De afgelopen maanden probeerden de VS met legerpatrouilles en vlagvertoon hun zichtbaarheid in Manbij te vergroten. Maar nu krijgt Erdogan alsnog waar hij om vroeg: de Koerden geven de stad op. De militaire raad van Manbij, tot nu toe onder bevel van een Koerdische commandant, komt in lokale handen. Wat er straks met de stad gebeurt, is onduidelijk.
Wat krijgen de Koerden terug voor het verlies van Manbij? ‘Een duurzame langetermijnoplossing,’ stelde het Amerikaanse State Department dinsdag. Om er aan toe te voegen: ‘Het zal niet gemakkelijk worden.’ De Amerikanen blijven patrouilleren in Manbij. Dat gebeurt echter niet langer om de Turken af te schrikken, maar juist gezamenlijk met de Turken.
De afgelopen jaren was Manbij een speelbal van verschillende strijdersgroepen: nadat het Assad-regime was verjaagd, kwam hier achtereenvolgens het Vrije Syrische Leger, Al Nusra, IS en daarna de Koerden. Onder de Arabische bevolking bestaat weerstand tegen de Koerdische strijders. Maar de bewoners vrezen ook dat Turkse milities de stad overnemen, zodra de Koerden zijn vertrokken.
In Oost-Syrië vechten SDF-strijders nog steeds tegen IS. Vlak voordat het Koerdische vertrek uit Manbij bekend werd gemaakt, kwam de Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken Mike Pompeo met een persbericht waarin hij stelt dat hij ‘trots’ is op de SDF als partner in de strijd tegen IS.
Het verlies van Manbij is een gevoelige slag voor de Koerdische macht in Noord-Syrië. De Koerden werken hier aan hun eigen autonome regio, Rojava genaamd. In de strijd tegen IS is Rojava flink uitgebreid: behalve Manbij staat ook de voormalige IS-hoofdstad Raqqa op dit moment onder Koerdisch bewind. Volgens actiegroep Raqqa Is Being Slaughtered Silently waren in Raqqa de afgelopen dagen demonstraties van de lokale bevolking tegen de Koerdische SDF.