Na de terroristische aanslag door Benjamin Herman in Luik klinkt de vraag luider dan ooit: hoe moeten we radicalisering in de gevangenis aanpakken? In 2015 al koos minister van Justitie Koen Geens (CD&V) voor een tweesporenbeleid: isoleer de jihadronselaars en haatpredikers, en monitor de gedetineerden die een risico op radicalisering lopen.

Na de aanstelling van twee Vlaamse deradicaliseringsconsulenten pakt het kabinet van Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) uit met het project Theologische Aanpak Islamitische Radicalisering. Dat is gericht op gedetineerden in voorwaardelijke vrijheid en goed voor 174.000 euro per jaar.

Het project wordt door twee bekende imams gecoördineerd: Saïd Aberkan, hoofd-islamconsulent van het gevangeniswezen in Vlaanderen, en Khalid Benhaddou, voorzitter van het Platform Vlaamse Imams (PVI). ‘Aan vervroegde invrijheidstelling worden allerlei voorwaarden gekoppeld’, verduidelijkt Benhaddou aan Knack. ‘Wat ontbrak, was een theologisch begeleidingstraject, terwijl gevangenen met een radicaliseringsproblematiek juist daaraan behoefte hebben. Dat hiaat willen we opvullen.’

Gedragswetenschappelijke modellen

In De wereld vandaag op Radio 1 geeft de man eerlijk toe dat het project onmogelijk elke geradicaliseerde terug op het rechte pad kan brengen, maar ‘elke persoon die we kunnen terugvinden, is de moeite’.

Benhaddou verduidelijkt dat de aanpak te vergelijken valt met therapeutische sessies. ‘We hebben gesprekken gebaseerd op bepaalde gedragswetenschappelijke modellen, gericht op gedragsverandering.’ Uiteindelijk hoopt de imam dat dit project een aanzet kan zijn tot deradicalisering tijdens de detentie. ‘Wij zijn maar een stuk van het verhaal. Dit project kadert in een breder verhaal.’

‘Vlaanderen neemt initiatief om #radicalisering te voorkomen’, maakt Vandeurzen zich sterk op Twitter. ‘Geselecteerde imams begeleiden ex-gedetineerden op terugweg naar samenleving.’

Onderzoekscommissie 22 maart

Al in de aanbevelingen van de onderzoekscommissie 22/3 rond terrorisme stond dat de gevangenissen een tandje moesten bijsteken en meer deradicaliseringsprogramma’s en opleidingen voor extremistische gedetineerden moesten aanbieden. ‘Ook de religieuze en spirituele ondersteuning kan beter.’

In dat opzicht wou de commissie dat het statuut van de islamconsulenten wordt verbeterd en dat imams worden ingeschakeld bij deradicaliseringsprogramma’s. Tegelijkertijd vroeg de commissie om meer ‘eigen’ imams: imams die hier worden opgeleid en een van de landstalen spreken.

Begin mei bleek nog dat van de 80 geradicaliseerde gedetineerden slechts elf een individueel deradicaliseringstraject volgen.