Vooral Italië, waar de nieuwe regering er openlijke anti-migratiestandpunten op nahoudt, heeft zich klaar en duidelijk verzet tegen de compromistekst die het Bulgaarse voorzitterschap op tafel legde. Maar ook Duitsland, de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) en de Visegrad-landen (Hongarije, Polen, Slovakije en Tsjechië) zeiden dat ze niet konden instemmen met de tekst in zijn huidige vorm.

De Dublin-verordening zoals die nu bestaat, bepaalt dat de EU-lidstaat waar iemand asiel aanvraagt, die asielaanvraag moet afhandelen. De asielcrisis die in 2015 losbarstte, toonde echter aan dat er wel een en ander aan te merken valt op die regel. Enerzijds worden de landen aan de Europese buitengrens met het gros van de asielaanvragen opgezadeld, anderzijds zet het systeem migranten ertoe aan asiel aan te vragen in hun land van voorkeur of in het land waar de asiel- of de opvangprocedure hen het voordeligst lijkt.

Drie jaar na de start van de crisis en twee jaar nadat de Commissie een voorstel (met verdeelsleutel) indiende om ‘Dublin’ te hervormen, lijkt een akkoord tussen de lidstaten dus nog steeds veraf. Daarom heeft Oostenrijk (dat op 1 juli het voorzitterschap van de Europese ministerraden overneemt) te kennen gegeven dat het niet verder zal werken aan de Dublin-hervorming. Tijdens een informeel overleg van de Europese ministers op 12 en 13 juli in Innsbruck wil Wenen ‘een nieuw perspectief’ voorstellen om het debat uit het slop te halen: het wil praten over de versterking van de Europese buitengrenzen en de strijd tegen illegale migratie, maar niet over de herziening van de Dublin-verordening. Europese Raadsvoorzitter Donald Tusk zal het dossier ook aansnijden tijdens de top van staatshoofden en regeringsleiders op 28 en 29 juni.

Francken: ‘We moeten de voor- en de achterdeur van het Europese huis sluiten’

Maar dat alles boezemt Theo Francken (N-VA) weinig vertrouwen in. ‘De weigering van de Italianen was categoriek. Ik kan mij niet voorstellen dat nu plots de context geschapen wordt die een compromis op de Europese Raad mogelijk maakt. Er is zelfs geen gekwalificeerde meerderheid’, aldus de Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie. ‘Er heerst een groot gebrek aan vertrouwen in de Europese Unie. Italië en Griekenland geloven niet dat de andere landen hen in een crisissituatie zullen helpen. We moeten daarom eerst over de essentie praten, namelijk het aanpakken van de illegale migratie.’

Daarom pleit de staatssecretaris nu voor een absolute stop op illegale migratie. ‘We praten nu al drie jaar over wie wat moet doen in het Europese huis. Maar het is veel belangrijker dat we intussen de voor- en de achterdeur sluiten.’

Push backs

Francken is dan ook voorstander van de Australische methode, lees: een terugkeer naar het pushback-beleid, waarbij boten met (illegale) immigranten op de Middellandse Zee terug naar de Afrikaanse kust worden gestuurd. ‘We moeten tegen migranten zeggen dat ze Europa niet tot hun thuis mogen maken,’ zo zei hij in een interview dat u hier terugvindt.

Hoe Francken dat wil bewerkstelligen? ‘Maak illegale immigratie volledig onmogelijk. Sluit een overeenkomst met Tunesië om Tunesische vluchtelingen op te nemen, zoals er al één bestaat met Turkije. Laat enkel vluchtelingen uit vluchtelingenkampen via geijkte wettelijke voorzieningen nog legaal immigreren. Geef meer middelen aan de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, voor opvang in de eigen regio. Ik pleit al maanden voor zo’n aanpak, en zal dat ook blijven doen. Want ik ben ervan overtuigd dat als alle deuren gesloten zouden zijn, alle landen bereid zouden zijn om meer solidariteit te tonen.’

‘Ik ken al jaren meneer Salvini’

Francken is dan ook opvallend begripvol voor de Italiaanse weigering om mee te gaan in de hervorming van de Dublin-verordening. ‘Ik ken al jaren meneer Salvini’, verwijst Francken naar de leider van de extreemrechtse Lega. ‘Ik las het hoofdstuk over migratie in het Italiaanse regeerakkoord. Wel, dat realiseren lijkt me moeilijk, maar in België hebben we ook een rechtse regering en een strikt beleid. Daarom lijkt het me goed als de Italianen zouden stoppen met het accepteren van boten op Sicilië. We moeten stoppen met het stimuleren van illegale immigratie, en de maffia rijk laten worden.’

Francken ziet ook een Europese tendens die hem gelijk geeft: ‘Alle verkiezingen in Europa tonen een ruk naar rechts. Kijk naar Slovenië afgelopen weekend. Sommige van die voorstellen zijn zeer extreem, maar als Europa het migratieprobleem niet snel ten gronde oplost, zal er binnen vijf jaar geen Europese Unie of Schengenzone meer zijn. Zo simpel is het. België is klaar voor een compromis. Wij waren één van de eersten om Griekenland en Italië te helpen, wij zijn gastvrij. Maar we willen geen illegale immigratie meer, de Belgische bevolking wil het niet meer. Daarom zeggen wij net als de Italianen, de Duitsers en de Oostenrijkers: ‘basta cosi’!’

En wat als Italië het Dublin-systeem nu al verlaat? ‘Dat kan het land niet, dat zou in strijd zijn met de bestaande afspraken. Het land aanvaardt momenteel nog steeds vluchtelingen die hun aanvraag in Italië moeten doen, en dat werkt goed. Als ze die overeenkomst morgen zouden opschorsten, zou dat het hele Europese model op losse schroeven staan. Dan zien we binnen de kortste keren de terugkeer van controles aan de binnengrenzen. Misschien moeten we dan ‘een klein Dublinetje’ doen met een beperkt aantal landen.’